در این مطلب به مرور تکنولوژی های قدیمی و به ظاهر منسوخ میپردازیم که برخلاف تصور ما، امروزه همچنان در صنایع مختلف کاربرد دارند.
در گذشته تکنولوژی های قدیمی برای نسلها دوام میآوردند و قابل استفاده بودند، زیرا نوآوریهای جدید و بزرگ چندان رایج نبودند و مردم مجبور بودند برای مدتی طولانی در یک سطح از فناوری باقی بمانند. با این وجود، از آن روزها گذر کردهایم و اکنون تکنولوژی با سرعت بیشتری در حال تکامل و گسترش است.
این نوآوری است که سرآغاز فناوری های جدید خواهد بود و پس از دهها هزار سال از آغاز اختراعات بشر و خروج از غارها، اکنون به مرحلهای رسیدهایم که در آن فناوریهای جدید تقریبا با همان سرعتی که ظهور میکنند، حداقل در بازههای زمانی تاریخ منسوخ میشوند. این تکامل تکنولوژیکی احتمالا در حوزه فناوری بیشتر قابل لمس است.
برای مثال، جایگزینی صفحات گرامافون به نوارهای کاست، سیدی و در نهایت پخش دیجیتال یا فیلمها که از VHS به دیسک لیزری و سپس به DVD، بلوری و نهایتا پخش استریم منتقل شدند، از نمونههای بارز تکامل فناوری هستند. تصور آنکه از اینجا به کدام سطح جدید خواهیم رسید، دشوار و غیرقابل باور است؛ اما تاریخ نشان داده که این تغییر و تحول سریعتر از آنچه تصور میکنیم، اتفاق خواهد افتاد.
فناوری به طرز غیرقابل توصیفی به جلو حرکت میکند و این اغلب بدان معنی است که نوآوریهایی که زمانی پایه و اساس زندگی روزمره ما بودند، هماکنون به تاریخ تبدیل شدهاند. با این وجود، برخی از تکنولوژی های قدیمی وجود دارند که مدتها پس از ناپدید شدن، به دلیل جنبههای نوستالژیک یا حتی کاربرد آسان آنها، مجددا به کار گرفته شدهاند.
تکنولوژی های قدیمی که همچنان مورد استفاده قرار میگیرند
فلاپی دیسک
دیسکهای فلاپی زمانی قالب استاندارد ذخیره دادهها یا نصب و راهاندازی نرمافزار بودند. این توابع سرانجام به هاردهای داخلی یا خارجی، انواع CD-ROM و بارگیریهای دیجیتال منتقل شده و دیسک فلاپی راه خود را به موزهها باز کرد. امروزه، ماندگارترین میراث فلاپی دیسک به عنوان نماد ذخیره در کامپیوتر شما قابل رویت است.
اما به طرز غیرقابل باوری، فلاپی دیسکها هنوز هم در بخشهای خاصی از دنیای ما مورد استفاده قرار میگیرند که زمان، به نوعی آنرا لمس نکرده است. برخلاف بازار تجاری که بهگونهای تکامل یافته که احتمالا مصرف کنندگان دهها سال با دیسک فلاپی روبرو نشدهاند، اما شرکتهای خصوصی از این قاعده مستثنی هستند.
سیستمهایی که دوام را به خلاقیت ترجیح میدهند، اغلب بر روی فناوریهای مورد آزمایش و قابل اتکا کاربرد دارند و بهروزرسانی آنها میتواند به لحاظ امنیتی تبعاتی را در پی داشته باشد. به همین دلیل دستگاههای خودپرداز و برخی از ماشینآلات پزشکی همچنان از سیستمهای فلاپی دیسک قدیمی استفاده میکنند.
حتی برخی از مراکز دولتی نیز هنوز روی این نسل فعالیتهای خود را انجام میدهند. برای مثال، بخشهای خاصی از دولت ژاپن، علیرغم تولید آخرین نسل فلاپی در سال 2011، هنوز هم از این دست تکنولوژی های قدیمی استفاده میکنند.
در ایالات متحده، وزارت دفاع نیز به دلایلی مانند دوام و امنیت از دیسکهای فلاپی برای کنترل زرادخانه هستهای خود برای بیش از 50 سال استفاده کرد و سرانجام در سال 2019 به کار خود با این تکنولوژی نوستالژیک پایان داد.
پیجر
پیش از آنکه تلفنهای همراه به روش ارتباطی منتخب ما تبدیل شوند، پیجرها راهحلی رایج برای برقراری مکالمه در هنگام دور شدن از اتصال تلفنی بودند. پیجرها در مسافتهای دور بدون نیاز به سیم کار میکردند، کاری که حتی تلفنهای بیسیم نیز از عهده آن بر نمیآمد.
با اینحال، پس از ورود گوشیهای همراه، حداقل برای اکثر مردم، نیاز به استفاده از پیجر از بین رفت. اکنون میتوانید بلافاصله تقریبا در هر نقطه، با شخص مورد نظر خود ارتباط برقرار کنید. اگر پاسخ فوری لازم نباشد نیز، میتوان به وسیله ارسال یک پیام متنی، درخواست خود را ارسال کرد. با این وجود، برای بسیاری از پزشکان مستقر در بیمارستان، پیجرها هرگز منسوخ نشدند.
همانطور که در مقاله نشریه Hostipal Medicine عنوان شده، در حالیکه تلفنهای همراه برخی از ارتباطات بیمارستان را خود اختصاص میدهند، تقریبا نیمی از پزشکان همچنان از پیجرها استفاده میکنند. در واقع، آنها رایجترین روش ارتباط در این حوزه محسوب میشوند. این ادعا با یک نظرسنجی غیررسمی که در آن هزار کارمند بیمارستان شرکت داشتند، مطابقت دارد. این نظرسنجی تایید میکند که حدود نیمی از پزشکان هنوز هم از پیجرها استفاده میکنند. از جمله دلایل استفاده از این تکنولوژی قدیمی، تفکیک زندگی کاری و شخصی، جلوگیری از حواسپرتیهای مربوط به چک کردن گوشی همراه، افزایش تمرکز و اطمینان بالا به عملکرد آنها حتی در محیطهایی از بیمارستان است که پوشش آنتن ضعیفی دارند.
ماهوارهها و کاوشگرهای فضایی
ارسال یک شی به فضا بدون شک در میان فنیترین اقداماتی بوده که بشر تاکنون انجام داده است. با ارسال کاوشگرهای قابل کنترل از راه دور به سطح سیارات دیگر، مدارکی را در ارتباط با سطح بیرونی خورشید جمعآوری کردهایم. با تکنولوژی موجود در فضاپیماهای مدرن امروزی، ماهوارهها و کاوشگرهای قدیمی تقریبا خندهدار بهنظر میرسند. طبق ادعای Real Clear Science، یک گوشی هوشمند به طور میانگین دارای یک میلیون برابر حافظه بیشتر و 100 هزار برابر قدرت پردازش بالاتر در مقایسه با رایانههای راهنمایی آپولو است.
اما علیرغم کاستیهای تکنولوژیکی آنها، برخی از کاوشگرها و ماهوارههای فضایی قدیمی پس از گذشت دههها از راهاندازی، هنوز در حال فعالیت هستند. برای مثال، کاوشگرهای وویجر 1 و 2، دوربردترین اشیاء ساخته شده توسط انسان محسوب میشوند که با تجهیز به رایانههای پردازشی که دادههایی تنها در حدود 68 کیلوبایت را محاسبه میکنند، همچنان قادر به انجام ماموریت هستند. 44 سال پس از ساخت آنها در سال 1977، هر دو کاوشگر وویجر هنوز نیز در حال فعالیت هستند و دادهها را از 14.5 میلیارد مایل دورتر (156 برابر فاصله زمین تا خورشید) به زمین ارسال میکنند.
در فاصلهای نزدیکتر به زمین نیز، ونگارد 1 از سال 1964 با هر روز گذر، رکورد قدیمیترین ماهواره فعال در مدار را شکست. با اینکه این ماهواره دیگر دادهها را منتقل نمیکند، اما همچنان در مدار فعال بوده و احتمالا صدها سال دیگر دوام خواهد داشت.
قدیمیترین کامپیوتر دیجیتال در حال اجرا
قدیمیترین رایانه دیجیتال بازمانده جهان، دارای ویژگیهایی مستقل بوده و همچنان از آن استفاده میشود. این کامپیوتر که در سال 1951 ساخته شد و برای اولین بار توسط هارول دکاترون در موسسه تحقیقات انرژی اتمی در آکسوردشایر مورد استفاده قرار گرفت، با ضرب اعداد، جایگزین کارهایی شد که قبلا تنها با اضافه کردن ماشینآلات ممکن بود. این کامپیوتر در حالیکه برای ثبت پاسخ به ده ثانیه زمان نیاز دارد، اما میتواند ساعتها یا حتی روزها به طور همزمان و با اطمینان کامل کار کند، ویژگی که در زمان ابداع ناشناخته بود.
تا سال 1957، تنها شش سال پس از ساختن آن، این رایانه منسوخ شد و در معرض تخریب قرار گرفت. اما خوشبختانه به عنوان یک ابزار تدریس به کالج فنی ولورهمپتون و استندفورشایر ارسال شد و برای انجام محاسبات به کار گرفته شد. این کامپیوتر سپس در دهه 70 میلادی به موزه ملی محاسبات اهدا شد و امروزه در این مکان واقع در پارک بلچلی قابل بازدید است.
اینترنت Dial-Up
اگر از کاربران قدیمی اینترنت هستید، احتمالا شنیدن بوقهای متوالی برای برقراری ارتباط با این شبکه را به خاطر دارید. برای بسیاری، این صدا، موسیقی متنی از دوران جوانی بود که به کاوش در شبکه جهانی نوپای اینترنت میپرداخت.
در اوایل دهه 2000، اتصالات دایل-آپ تا حد زیادی با پهنای باند جایگزین شدند و اینترنت به طور قابل ملاحظهای سریعتر شد. این سرویس در سال 2021 همچنان 1.5 میلیون کاربر داشته و بسیاری از آنها نیز با وجود پشتیبانی فنی برقرار هستند.
در حال حاضر سرویسهایی نظیر AOL، Earthlink، Netzero، Turbo USA و Juno همچنان از طریق خط تلفن، اتصال اینترنتی دایل-آپ را ارائه میدهند. بر اساس گزارش AllConnect، با وجود آنکه سرعت این سرویس به 56 کیلوبیت بر ثانیه محدود بوده، اما قیمت و دسترسی راحت آن برای برخی از مصرفکنندگان همچنان جذاب است. در حقیقت، برخی از ارائهدهندگان تا حداکثر 10 ساعت در ماه، اتصال دایل-آپ را بدون دریافت هزینه فراهم میکنند. برای کاربرانی که در مناطق فاقد اینترنت کابلی یا ماهواره زندگی میکنند یا از محدودیتهای اقتصادی رنج میبرند، اتکا به تکنولوژی های قدیمی دایل-آپ تنها راه اتصال به اینترنت محسوب میشود.
تلفن عمومی
احتمالا دورانی را بهخاطر دارید که برای ارتباط ضروری با اطرافیان خود، مجبور بودید از تلفنهای همگانی یا عمومی استفاده کنید. بدین صورت که میبایست با پیدا کردن باجههای مخصوص آن، سکهای را درون آن انداخته و از این طریق برای مدت کوتاهی میتوانستید از آن برای برقراری تماس استفاده کنید.
در حالیکه پیشتر سرویسهای تلفن عمومی بهطور چشمگیری در سراسر کشورها رواج داشتند، اما از سال 2018 تعداد تلفنهای همگانی در ایالات متحده به تقریبا 100 هزار مورد کاهش یافته است.
با اینکه امروزه تلفنهای همراه به حالت غالب ارتباطی تبدیل شده است، اما آنها برخی اوقات در محدوده و موقعیتی خاص تحت پوشش قرار ندارند. علاوه بر این، شرکتهایی که همچنان سرویسهای تلفن عمومی را ارائه میدهند، اعلام کردهاند که این وسایل ارتباطی در اثر تغییرات شدید آب و هوایی یا بلایای طبیعی که میتواند شبکههای تلفن همراه با اختلال مواجه کنند، به کار گرفته شوند.
لوله خلا
لولههای شیشهای ابتدایی یا خلا بیش از توجه عمومی، در زندگی ما کاربرد داشتهاند. بسیاری از فناوریهای مورد استفاده مانند کامپیوترهای اولیه، رادیوها، تلویزیونها و سیستمهای تلفنی برای انجام کار، به لولههای خلا متکی بودهاند.
در حالیکه این نوع از تکنولوژی های قدیمی برای زمان خود کاربرد داشتند، به دلیل اشغال فضای زیاد، تنها در بخش محدودی از وسایل الکترونیکی قابل استفاده بودند. پس از آن، ترانزیستور ها به عنوان راه حلی جمع و جورتر جای این فناوری را گرفتند.
بر اساس گزارش Engineering، هنگامیکه ترانزیستور در سال 1947 اختراع شد، لولههای خلا به مرگ خود نزدیک شدند. ترانزیستورها تقریبا میتوانند با کاربردی مشابه با لوله خلا، چگالی بسیار بالاتری را فراهم کرده و تقریبا از تعویض بینیاز باشند.
با این وجود، لولههای خلا در فناوریهایی خاص جای خود را باز کردند که نیازهای برق بیش از آنهایی که به راحتی توسط نیمههادیها حاصل میشوند، مطرح است. با نگاهی به یک شتاب دهنده ذرات یا یک دستگاه MRI، در خواهید یافت که لوله های خلا همچنان در این صنایع مورد استفاده قرار میگیرند. در واقع، احتمالا شما نیز نمونهای از آن را در منزل خود دارید. مگنترون داخل مایکروویو شما که مسئول ایجاد امواج رادیویی برای گرم کردن غذا است، یک لوله خلا محسوب میشود. بدین ترتیب، با هر بار استفاده از این دستگاه محبوب و کارآمد، این فناوری قدیمی برای شما کاربرد پیدا خواهد کرد.
کاغذ کربن
کاغذ کربن که بین دو ورق از کاغذ معمولی فشرده شده است، به افراد اجازه میدهد تا هنگام نوشتن یا تایپ، نسخههایی را از اسناد اصلی تهیه کنند. بنابراین در صورت نیاز به تهیه چندین نسخه از همان سند، در زمان صرفهجویی خواهد شد.
در پی چندین نوآوری تکنولوژیک، کاغذهای کربن کمکم منسوخ شدند و جای خود را نمونه پوشیده شده در ترکیبی از موم پارافین، کربن سیاه و روغن معدنی دادند که تحت فشار، علائم را از طریق یک واکنش شیمیایی ایجاد میکند. بعدها، اسکنرهای مقرون به صرفه به دلیل نیاز به تهیه نسخههای کپی فیزیکی از اسناد همزمان با نسخه اصلی، از بین رفتند.
هماکنون، با اینکه بعید به نظر میرسد که با کاغذ کربن روبرو شویم، اما این فناوری در دنیای هنر جان دوبارهای گرفته است و میتوان از توانایی انتقال کربن آن برای ارسال الگوهای روی مواد ریز و درشت استفاده کرد یا به عنوان ابزاری برای هنر از آن بهره گرفت.
کشتیهای هوایی
قبل از ابداع هواپیماها، بهترین و گاهی اوقات تنها راه برای مسافرت یا طی مسافتهای طولانی از طریق کشتیهای هوایی امکانپذیر بود. در حقیقت، اولین کشتی هوایی بیش از پنج سال قبل از اختراع برادران رایت به پرواز درآمد.
در این فناوری، به جای دستیابی به بالابر از طریق فیزیک طراحی بال، از گازهای سبکتر از هوا استفاده شده بود تا بدین وسیله بتوانند خود را بلند کند. حتی پس از موفقیت هواپیماها، کشتیهای هوایی روشی مشترک برای مسافرت یا مسافتهای برون مرزی در برههای بود که هواپیماها همچنان نمیتوانستند در آن سطح پرواز کنند. سانحه هیندنبورگ تا حد زیادی دوره حملونقل بهوسیله کشتی هوایی را به پایان رساند و امروزه استفاده از آنها به طرز چشمگیری کاهش یافته است.
امروزه تنها 25 فروند کشتی هوایی وجود دارند که هنوز در حال کار هستند و تا حد زیادی برای اهداف تبلیغاتی مورد استفاده قرار میگیرند. در حالیکه این تکنولوژی قدیمی به آرامی رو به زوال است، هیچ بعید نیست که این روند در آینده تغییر کند.
طبق گزارش SingularityHub، چندین شرکت در تلاشند تا تکنولوژی های قدیمی کشتی هوایی را به عنوان روشی برای حملونقل مسافر یا بار احیا کنند. به جای پرواز در آسمان، نسل بعدی این فناوری میتوانند آهستهتر، دلپذیرتر و راحتتر به جابجاییهای هوایی بپردازند.
یکی از این شرکتها، Ocean Sky Cruises نام دارد که قصد دارد از سال 2024، به وسیله کشتی هوایی پرواز از Svalbard به قطب شمال را برقرار کند. ظاهرا تنها نکته منفی این سیاحت، هزینه 200 هزار دلاری آن خواهد بود.
تلویزیون های CRT
تلویزیونهای مدرن امروزی اغلب ظاهری مسطح و کمجا دارند و به راحتی به دیوار متصل میشوند. با این حال، این دستگاههای پخش سابقا به دلیل لولههای کاتد پرتونگاری برآمده و حجیم بودند. با تکامل فناوری، تکنولوژی های قدیمی تلویزیون های CRT بی سر و صدا با نمونههای جدیدتر جایگزین شدند. با این وجود، این فناوری کهنه هنوز هم در برخی از مناطق جهان کاربرد دارد. در بسیاری از مراکز، مانند فروشگاههای مواد غذایی و بیمارستانها، تلویزیونهایی که به سیستمهای امنیتی مداربسته متصل هستند، از نوع CRT بوده و همچنان با نسخههای جدید معاوضه نشدهاند.
همچنین این فناوری قدیمی هنوز در بسیاری از گیمنتها برای پشتیبانی از بازیهای قدیمی استفاده میشوند. در واقع، برخی از بازیهای قدیمی بر روی تلویزیونهای مدرن عملکرد ضعیفتری را به نمایش میگذارند. طبق گزارش The Gamer، اخیرا تلاشهایی در جامعه گیمینگ برای احیای تلویزیون های CRT برای فروش در بازارهای دست دوم و ثانویه صورت گرفته است.