در این مطلب خواندنی به بررسی حقایق عجیب از پزشکان روم باستان از جمله تشخیص بیماری بر اساس رویا و استفاده از خون گلادیاتورها میپردازیم.
پزشکی در روم باستان، ترکیبی از دانش علمی و باورهای ماوراء طبیعی بود. جالینوس یکی از پزشکان شناخته شده در این دوره بود که روشهای جالبی را برای درمان بیماریها کشف کرد. حقایق عجیبی نیز درباره پزشکان روم باستان وجود دارد؛ مانند استفاده از خون و کبد گلادیاتورها که در ادامه به آن میپردازیم.
۸ مورد از حقایق عجیب از پزشکان روم باستان
پزشکان روم باستان بسیاری از شیوهها و فلسفههای بقراط (پزشک یونانی) و پیروان او را پذیرفتند. به ویژه پس از ورود آرشاگاتوس از اسپاریتا در سال ۲۱۹ قبل از میلاد که در واقع اولین پزشک یونانی در این شهر بود.
با این حال رومیهای باستان برای از بین رفتن بیماریها از تعویذ استفاده میکردند و در معبد برای خدایان نذری میدادند. ترکیب این دو رویکرد متفاوت باعث ایجاد حقایقی شگفتانگیز در سلامتی و پزشکی امپراتوری روم شد.
جالب این است که برای پزشک شدن در روم باستان نیاز به هیچ آموزش رسمی نبود. هر فردی میتوانست بدون داشتن شرایط خاص، عنوان پزشک را به خود نسبت دهد.
۱- استفاده از خون و کبد گلادیاتورها
در روم باستان ریختن خون یک گلادیاتور حتی پس از شکست او در مبارزه نیز تمامی نداشت! پزشکان رومی از علت بیماری صرع درکی نداشتند. آنها توصیه میکردند که کسانی که از صرع رنج میبرند، خون گرمی را که از گلوی گلادیاتور گرفته شده بود به عنوان اکسیر بنوشند.
دانشمند رومی، پلینی بزرگ گزارشی داد مبنی بر این که خون گلادیاتور، پیش نویس زندگی است. همچنین پزشکان رومی از مصرف کبد گلادیاتور نیز به عنوان یک روش درمانی حمایت کردند.
پزشک رومی به نام اسکریبونیوس لارگوس گزارش داد که تماشاگران جلو میروند و تکهای از جگر گلادیاتوری که در غبار دراز کشیده بود را میدزدیدند. احتمالاً دلیل این توصیه پزشکان این بوده که در آن زمان گلادیاتورها به عنوان نماد مردانگی در نظر گرفته میشدند و سالم میمردند.
۲- جالینوس، برجستهترین پزشک روم باستان
جالینوس پرگامون در یونان متولد و بزرگ شد. او در اسکندریه مصر، آناتومی و فیزیولوژیک را مطالعه کرد. سپس در سال ۱۶۲ پس از میلاد، مهارتهای پزشکی خود را با معالجه گلادیاتورهای مجروح در یونان تقویت کرد.
جالینوس از جراحیهایی، مانند برداشتن آب مروارید همچنین ورزش، رژیم غذایی متعادل، بهداشت خوب و حمام حمایت کرد. فرضیه جالینوس این بود که مغز بدن را کنترل میکند نه قلب. او همچنین اولین پزشکی بود که نشان داد حنجره صدا را تولید میکند.
جالینوس به عنوان پزشک شخصی چندین امپراتور خدمت کرد و دانش خود را از طریق مراقبت از گلادیاتورها و تشریح حیوانات افزایش داد. او صدها رساله پزشکی نوشت که برخی از آنها تا دهه ۱۵۰۰ به عنوان مرجع استاندارد پزشکی استفاده میشدند.
۳- کلید سلامتی؛ ایجاد تعادل در چهار طبع
پزشکان رومی به این نظریه که منشاء آن در یونان بود، معتقد بودند که سلامتی و عواطف فرد توسط چهار ماده درونی کنترل میشود. این چهار ماده، خون، بلغم، صفرا زرد و صفرا سیاه بودند. این چهار مورد به چهار ویژگی اصلی، گرمی، سردی، رطوبت و خشکی مربوط بودند.
پزشکان رومی طیف وسیعی از بیماریها را به عدم تعادل در این چهار طبع نسبت میدادند. به عنوان مثال جالینوس معتقد بود که صفرای بیش از حد سیاه باعث ایجاد تومور سرطانی میشود. آنها معتقد بودند که تعادل را میتوان از طریق درمانهایی، مانند خونریزی، استفراغ، تنقیه، ایجاد عرق و مصرف غذاهای طبقه بندی شده سرد، گرم، مرطوب و خشک بازیابی کرد.
۴- محدودیت آناتومی در روم باستان
در روم باستان، تشریح اکثر اجساد به دلیل نگرانیهای مذهبی، اخلاقی وبهداشت عمومی ممنوع بود و این مسئله مطالعه آناتومی را با مشکل مواجه میکرد. به همین علت جالینوس بر تشریح حیوانات و به خصوص خوکها تکیه کرد؛ زیرا ساختار آناتومیکی آنها منعکس کننده ساختار انسان بود. این روشهای تشریح همچنین به عنوان روشی سرگرم کننده برای جذب بیماران به کار میرفتند.
۵- تشخیص بیماری بر اساس رویا
بسیاری از پزشکان روم باستان هنگام تشخیص و درمان بیماران، رویاهای آنها را در نظر میگرفتند. آنها معتقد بودند که خوابها میتوانند سیگنالهایی از روح در مورد عدم تعادل هورمونها در بدن باشند. پزشکان باور داشتند که رویاها میتوانند بینشی در مورد بیماران ارائه دهند. جالینوس در این باره نوشت:
آن چیزی که بیمار اغلب در خواب میبیند و انجام میدهد، برای ما نشان دهنده کمبود و زیاده روی در کیفیت در طبع او است.
به عنوان مثال تصور میشد که رویاهایی که شامل برف و یخ میشدند، نشان دهنده طبع سرد و مرطوب بیش از حد بودند. رویاهایی که آتش در آنها مشاهده میشد، نشان دهنده افزایش سطح صفرا (طبع گرم و خشک) بودند.
۶- امید به زندگی سربازان رومی
امپراتور آگوستوس، اولین ارتش پزشکی نظامی حرفهای را تاسیس کرد. او پزشکان حرفهای یونانی را با اعطای حقوق شهروندی کامل رومی، معافیت مالیاتی و مسمتری بازنشستگی جذب کرد.
ارتش پزشکان روم باستان یکی از اولین واحدهای جراحی صحرایی اختصاصی را تشکیل دادند و سیستمهای بهداشتی خوبی را بر پا کردند. همچنین آنها در بخیه زدن و جلوگیری از خونریزی پیشگام بودند.
پزشکان اردوگاه از طریق سفر و مطالعه آناتومی انسانها در حین انجام عمل جراحی بر روی سربازان مجروح پیشرفت زیادی داشتند. در واقع به لطف این نوآوریهای ارتش پزشکی، امید به زندگی یک سرباز معمولی ۵ سال بیشتر از یک شهروند بود.
تصویر زیر وسایل یکی از پزشکان روم باستان را نشان میدهد. این وسایل شامل دو چاقوی جراحی، کاسه برنزی برای مخلوط کردن داروها، قیچی فلزی، پالت تخته سنگ برای آسیاب مواد پماد، و قاشق برنزی برای اندازه گیری مایعات است. در وسایل او دو طلسم نقرهای حکاکی شده نیز دیده میشود که نشان دهنده اعتقاد او به ترکیبی از جادو و علم است.
۷- زنان رومی و مشاغل پزشکی
بر اساس رسالههای پزشکی، متون قانونی و کتیبهها، محققان به این نتیجه رسیدند که زنان در روم باستان طبابت میکردند. البته پزشکان زن رایج نبودند؛ اما زنان در مشاغل مامایی و تجویز داروهای باروری نقش داشتند. پزشکان زنی که گهگاه در رشتههایی غیر از زنان و زایمان فعالیت میکردند، اغلب زنان آزاد با اصلیت یونانی بودند. در حالی که ماماها اغلب برده بودند.
۸- کلم به عنوان یک داروی شگفتانگیز
بسیاری از پزشکان روم باستان، رژیم غذایی را با سلامتی مرتبط میدانستند. آنها کلم را به عنوان غذایی معرفی کردند که میتواند طیف وسیعی از بیماریها را درمان و از بروز آنها پیشگیری کند. پلینی بزرگ درباره کلم نوشت:
فهرست کردن فواید کلم، کار بسیار زمان بری خواهد بود.
مورخ رومی (کاتو بزرگ) در یک رساله تقریباً ۲ هزار کلمهای درستی حرف او را اثبات کرد. به گفته او کلم، سردرد، اختلالات بینایی و مشکلات گوارشی را درمان میکند. پزشکان روم باستان معتقد بودند که استفاده از کلم خرد شده، زخمها، کوفتگیها و در رفتگیها را التیام میبخشد. کاتو نوشت:
در یک کلام، کلم همه اندامهای داخلی که باعث رنج شدهاند را درمان میکند. استنشاق دود کلم آب پز باعث باروری میشود و حمام کردن در ادرار فردی که مقدار زیادی کلم میخورد، بسیاری از بیماریها را درمان میکند!