وضعیت پوشش‌دهی و عملکرد شبکه 5G در ایران؛ از رویا تا واقعیت

پشتیبانی از شبکه 5G در آپدیت iOS و گذر چند سال از راه‌اندازی آن در کشور، بهانه‌ای شد تا عملکرد اپراتورها را در این زمینه بررسی کنیم.

نسل پنجم خدمات ارتباطی برای اولین بار در سال 2019 در کشورهای پیشرفته‌ای مانند کره جنوبی، ایالات متحده و برخی کشورهای اروپایی راه‌اندازی شد. حدود دو سال بعد، اولین سایت‌های 5G توسط اپراتورهای موبایلی کشور شروع به کار کردند و به تیتر شماره یک اخبار تکنولوژی ایران تبدیل شدند. از سال 1399 اولین دکل‌های نسل پنجم در شهرهای مختلف ایران نصب و سرویس‌دهی خود را آغاز کردند و حالا با گذر حدود سه سال از فعالیت و آن‌ها، قصد داریم عملکرد اپراتورهای موبایلی کشورمان را زیر ذره‌بین ببریم. با گجت نیوز همراه باشید.

چرا شبکه 5G؟

سرعت اینترنت در کشورمان طی دهه اخیر با تغییرات بسیار بزرگی همراه بوده است. اگر به زمان‌های نه چندان دور در دهه هشتاد شمسی برویم، کارت‌های اینترنت Dial Up به یادمان می‌آیند که با سرعت لاکپشتی و بسیار کم، اینترنت را در اختیار کاربران قرار می‌داد. به مرور اینترنت ADSL راه خود را به خانه‌ها باز کرد و چند سال بعد، سه اپراتور مطرح موبایلی کشورمان به سراغ شبکه‌های 3G و 4G  رفتند. این حرکت باعث شد تا سرعت چند کیلوبایتی برای لود محتوا ناگهان به چند مگابایت برسد و انقلاب بزرگی در زمینه سرعت و کیفیت شبکه اینترنت حاصل شد.

در حالی که هنوز سال‌های زیادی از روی کار آمدن نسل سوم و چهارم شبکه مخابراتی در ایران نمی‌گذشت، شبکه 5G به ترند بین‌المللی تبدیل و در کشورهای زیادی در مقیاس وسیع راه‌اندازی شد. 5G انقلاب دیگری در افزایش سرعت اینترنت و کاهش تاخیر به شمار می‌آید که نسبت به نسل چهارم از کیفیت بسیار بالاتری برخوردار است. این تکنولوژی با فاصله زمانی نه چندان زیاد با دنیا وارد کشور شد و اگر بخواهیم آن را با سرعت تجهیز کشور به شبکه 3G و 4G مقایسه کنیم، باید بگوییم عملکرد اپراتورهایمان تحسین‌برانگیز بوده است.

اگر اهل تماشای فیلم و سریال آنلاین، دانلودهای حجیم یا بازی آنلاین باشید قطعا اهمیت سرعت بالای اینترنت و همزمان، پینگ و تاخیر پایین‌تر برایتان ملموس‌تر خواهد بود. شبکه 5G مانند دری به بهشت است که در آن تمامی محتوای مورد نیازتان را در کسری از ثانیه جلوی چشمتان قرار می‌دهد.

توسعه نسل پنجم مخابراتی در ایران

همراه اول و ایرانسل با همکاری‌های گسترده با شرکت‌های چینی دست به واردات قطعات و دکل‌های 5G زدند اما متاسفانه تحریم‌های جدید آمریکا پیشرفت توسعه 5G در ایران را با مشکلات جدی مواجه کرد. بدین ترتیب اپراتورها دست به داخلی‌سازی زدند و توسعه این شبکه را با توان مهندسان ایرانی و تولیدات داخلی ادامه دادند. ایرانسل در مرداد 1399 و همراه اول در اسفند همان سال دست به راه‌اندازی اولین سایت‌های 5G خود زدند. اما بحث اصلی ما کیفیت شبکه و میزان توسعه آن بوده که در ادامه به آن می‌پردازیم.

طبق تجربه عملی که در شهر تهران و سایر شهرهای تحت پوشش 5G این دو اپراتور داشتیم، محدوده اتصال به اینترنت 5G هر دو اپراتور تقریبا یکسان است.

کیفیت شبکه و سرعت واقعی اینترنت نیز در تست و بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد با وجود اینکه رقابت در این شاخص نیز بسیار نزدیک است، برتری با شبکه همراه اول بوده است. در حال حاضر اپراتور اول تلفن همراه برای شبکه‌های 2G، 3G و 4G  خود حدود 15 هزار دکل بیشتر از ایرانسل نصب کرده و طبیعتا پوشش‌دهی مناسب‌تری دارد. بعید نیست که این نسبت حتی در نسل پنجم خدمات مخابراتی نیز حفظ شده و شاهد آنتن‌دهی بهتر 5G همراه اول در آینده باشیم.

چرا کاربران آیفون گاهی در اتصال به شبکه 5G مشکل دارند؟

در آپدیت iOS 16.4 که برای آیفون‌ها منتشر شد و برخی مشترکان همراه اول که گوشی آیفون داشتند توانستند شاهد نمایش علامت 5G روی آنتن گوشی خود باشند. این تغییرات در ابتدا حدس و گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر مذاکره اپراتورهای ایرانی با کمپانی اپل را بر سر زبان‌ها انداخت؛ اما در نهایت مشخص شد که مذاکره‌ای در کار نبوده و این ویژگی به طور خودکار در اختیار کاربران ایرانی قرار گرفته است.

نکته اصلی برای اتصال آیفون‌دوستان به شبکه 5G، فرکانس شبکه اپراتورهاست. تا جاییکه شواهد نشان می‌دهد دارندگان آیفونی که در ابتدا تحت شبکه 5G با فرکانس 2300 مگاهرتز بودند توانستند به نسل پنجم متصل شوند.

از قضا سایت‌های همراه اول قادر به ارائه سرویس نسل پنجم به مشترکان آیفون بود اما دیگر اپراتورها که روی این فرکانس ارتباطی نبودند، نتوانستند این سرویس را ارائه دهند؛ هر چند ممکن است در حال حاضر این فرکانس روی سایت اپراتورهای دیگر هم فعال شده باشد تا بتوانند 5G را در اختیار آیفون‌داران قرار دهند و البته طبیعی است که به مرور آیفون دیگر فرکانس‌های ارتباطی مبتنی بر 5G را هم تحت پوشش قرار دهد.

اکنون که مشخص شد بیشتر پوشش این نسل (5G) ارتباطی تحت محدوده پوشش شبکه فرکانسی همراه اول است، باید اشاره کنیم که در حال حاضر ایرانسل با توجه به زودتر دریافت کردن مجوزهای لازم، حدود 400 سایت ارتباطی و همراه اول نیز حدود 300 سایت نسل پنجمی دارد و هر دو اپراتور همچون روال گذشته، در حال رقابت بر سر توسعه این نسل از فناوری در دایره فرکانس‌های در اختیارشان هستند.

پوشش‌دهی نسل پنجم در کشور

البته اگر مقایسه‌ای میان سرعت پیشرفت شبکه‌های 3G و 4G با 5G داشته باشیم، ممکن است از روند پیشرفت نسل پنجم مأیوس شوید زیرا همچنان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی فرکانس طلای این نسل (باند 3500 مگاهرتز) را به مزایده واقعی و تخصیص به اپراتورها نگذاشته است.

از این نکته نیز نباید غافل شد که زمان توسعه نسل‌های سوم و چهارم، شرکت‌های چینی مشمول تحریم‌های آمریکا نبودند و نقش پررنگی در افزایش سرعت پوشش‌دهی ایفا کردند؛ اما در حال حاضر حتی تمامی کلانشهرهای ایران تحت پوشش 5G قرار ندارند و هر سه اپراتور کشور هنوز راه زیادی برای عملیاتی کردن 5G پیش رویشان خواهند داشت.

با این حال روند توسعه 5G در دنیا نیز کند است زیرا مخاطب این نسل از فناوری بیش از اینکه مشترکان عادی باشند، سرویس‌های آن، صنایع و بیزینس‌ها را مخاطب قرار می‌دهد و افق تجاری شدن این نسل از فناوری به سال‌های 2024 و 2025 نمایه‌گر است.