ماهی فوق تاریک موجودی شگفتانگیز بوده که در اعماق آب دریاها و اقیانوسها و در تاریکی مطلق این محیطها حکمرانی میکند؛ به تازگی هم کشف 16 گونه جدید از این آبزیان خبرساز شده است.
به تازگی دانشمندان 16 گونه جدید از ماهی فوق تاریک را کشف کردهاند؛ شکارچیانی عجیب و مخصوص که در محیط بینهایت تاریک اعماق آب اقیانوسها و دریاها زندگی میکنند. در بررسی این کشف جالبتوجه با ما همراه باشید.
در اعماق آبهای زمین، در جاهایی که نور خورشید نمیتواند به آنها نفوذ کند، حتی وجود یک فوتون نور هم ممکن است تله و کمین ماهیان شکارچی را خراب کرده و طعمهها را از وجود این جانداران شگفتانگیز باخبر کند. کشف گونههای مورد نظر از این نوع ماهیها هم که اخیرا خبرساز شده، به قابلیتهای منحصر به فرد هرکدام از این آبزیان در مخفی شدن در اعماق اقیانوسها مربوط میشود. قابلیتهایی که به پوست فوقالعاده تاریک آنها ارتباط داشته و شکار را برای آنها بسیار راحت میکند.
بررسی دانشمندان نشان میدهد که لایه خارجی بدن این گونههای ماهی فوق تاریک میتواند 99.95 درصد از نور تابیده به خود را جذب کرده و کاملا در پسزمینه سیاه اعماق اقیانوس مخفی شود؛ حتی اگر نور شدیدی هم به بدن این جانداران بتابد، چیزی که از آنها میبینیم بیشتر از یک سایه نسبتا محو نیست.
همین موضوع بود که توجه کارن آزبورن (Karen Osborn)، دانشمند بخش تاریخ طبیعی موزه ملی اسمیتسونین آمریکا را به خود جلب کرد. آزبورن از تلاشها برای عکسبرداری از این موجودات خسته شده بود و صرفنظر از دوربین به کار رفته و زاویه تصویربرداری و نوع نورپردازی، آزبورن و همکارانش گزارش کردهاند که این ماهیهای جمعآوری شده از اعماق دریاها تمامی نور را به خود جذب میکنند!
بررسی دقیق بدن ماهی فوق تاریک
در ادامه بررسیها، این تیم دانشمندان پوست 18 گونه از ماهی فوق تاریک را که از خلیج مکزیک صید شده بودند، به دقت بررسی کردند. دیده شد که تمامی این گونههای جانوری تنها 0.06 درصد از نور تابیده شده به خود را منعکس میکردند و از بین آنها، 16 ماهی فوقالعاده تاریک مدنظر ما هم فقط قادر به بازتاب 0.05 درصد از نور دریافتی بودند. به علاوه دیده شد که پوست تیره موجود در سراسر بدن جانداران گسترده شده بود و به علاوه، چرخه تکامل این ماهیها به گونهای بود که حتی نورهای تابیده شده توسط طعمهها و سایر جانداران آبزی را هم جذب میکرد.
در مقاله منتشر شده توسط تیم آزبورن در این رابطه، اشاره شده که ویژگیهای منحصر به فرد پوست این ماهیها باعث میشود تا آنها در میان تیرهترین و سیاهترین موجودات کشف شده روی زمین قرار بگیرند. گفته شده که علاوه بر این آبزیان، پروانهها و پرندههایی هم هستند که میتوانند تا این حد، نور تابیده شده به خود را جذب کنند.
به علاوه، مدتی پیش دانشمندان از ساخت مادهای به نام ونتابلک (Vantablack) خبر داده بودند که میتواند تا میزان 99.96 درصد از نور تابیده شده به خود را جذب کند. به نظر میرسد که طبیعت هم در این گونههای ماهی فوق تاریک ورژن خود از ماده ونتابلک را به وجود آورده است.
بررسی ساختار پوست جانداران مورد نظر نشان داد که سلولهای رنگدانهای آنها به شکلی فوقالعاده فشرده در کنار هم قرار گرفته بودند و تنها تعداد بسیار کمی فضای خالی بین این سلولها قرار داشت. در یکی از 16 گونه مورد بررسی هم دیده شد که ساختار جاذب نور در اطراف دستگاه گوارش ماهی قرار گرفته بود؛ توانایی شگفتانگیزی که امکان مخفی کردن غذاهای نورانی مصرف شده را به ماهی میدهد.
الگوبرداری از طبیعت
آزبورن میگوید که چرخه تکامل به بهترین شکل ممکن موجودی را تولید کرده که کارایی فوقالعاده بالایی برای جذب نور و مخفی شدن دارد. نور از بدن این جانداران منعکس نمیشود و بلافاصله بعد از تابیده شدن، به شکلی تمام و کمال در پوست فوق تاریک ماهیها محو میشود.
آزبورن و تیمش میگویند که درک تواناییهای شگفتانگیز هرکدام از این گونههای ماهی فوق تاریک امکان شبیهسازی و الگوبرداری از آنها را در فناوریهای استتاری گوناگون فراهم میکند. به علاوه، اگر بتوان به شکلی الگوی رنگدانههای سلولی موجود روی پوست این جانداران را کپی کرد و به جای تولید ساختارهای جاذب نور، از این الگوهای رنگدانهای استفاده کرد، میتوان با هزینهای بسیار کم، مادهای فوقالعاده کارآمد در جذب نور را به وجود آورد که درست همانند پوست ماهیهای مورد نظر، بسیار بادوام و انعطافپذیر است.
مقاله این دانشمندان در ژورنال “Current Biology” منتشر شده است.