به وجود آوردن یک پارک ژوراسیک واقعی ممکن است؛ این بخشی از گفتههای یکی از بنیانگذاران کمپانی نیورالینک (Neuralink) متعلق به ثروتمندترین مرد جهان، ایلان ماسک است.
یکی از بنیانگذاران شرکت جنجالی نیورالینک (Neuralink) متعلق به ایلان ماسک، اخیرا صحبتهای جالبی در مورد ساخت پارک ژوراسیک واقعی مطرح کرده که سر و صدای زیادی به پا کرده است.
نیورالیک شرکتی بوده که از چند سال پیش در راستای اتصال مغز انسان به کامپیوتر و ساخت رابط کاربری برای این منظور، تلاشهای زیادی داشته است. این شرکت که به ثروتمندترین مرد جهان، ایلان ماسک تعلق دارد، هرچند وقت یک بار بخشی از تازهترین پیشرفتهای دانشمندان خود را در قالب اخبار گوناگون به علاقهمندان ارائه میدهد. در حال حاضر نیورالینک مشغول آزمایش تراشههای خود روی حیوانات بوده، اما همانطور که اشاره شد، یکی از بنیانگذاران این شرکت ایدههای جالبتوجه دیگری در سر دارد.
نیورالینک و پارک ژوراسیک واقعی
البته به نظر میرسد که هدف اصلی از ساخت پارک ژوراسیک واقعی به حیات برگرداندن دایناسورهای منقرض شده نبوده و از طرف دیگر، مخاطبان امیدوارند که ایده ارائه شده در نهایت به آزاد شدن موجودات عجیب و غریب و خطرناک در خیابانها منجر نشود.
در داستان اصلی پارک ژوراسیک که در قالب کتابهایی توسط مایکل کریچتون (Michael Crichton) نوشته شده و سپس فیلمهای زیادی از روی آن ساخته شده، دانشمندان دی ان ای دایناسورها را از بدن حشراتی که میلیونها سال در کهربا قرار داشتهاند، استخراج میکنند. در ادامه داستان، با وجود آسیب دیدگی دی ان ای به دست آمده از این حشرات، برخی از اطلاعات ژنتیکی موجود با دی ان ای خزندگان امروزی ترکیب میشود و در نهایت، دایناسورهایی به وجود میآیند که در عصر حاضر زندگی میکنند.
البته اگر داستان کریچتون همینجا به پایان میرسید، موفقیت کتابهای او چندان هم چشمگیر نمیشد و مطمئنا هیچ فیلمی هم از این ماجرای هیجانانگیز ساخته نمیشد. به همین دلیل بود که در بخشی از داستان دایناسورهای تازه متولد شده آزاد میشوند، چند نفر از سیاهیلشکرها و کاراکترهای اصلی خورده میشوند و ترس و وحشت زیادی در دل کودکان داخل داستان به وجود میآید که احتمالا تا آخر عمر همراه آنها خواهد بود.
تلاش دانشمندان حوزه ژنتیک
از زمان منتشر شدن داستان کریچتون تاکنون دانشمندان تلاش زیادی برای بررسی جنبههای مختلف ایده خلق مجدد موجودات منقرض شده داشتهاند و بحث ساخت پارک ژوراسیک واقعی هم مدتهاست که مورد توجه قرار گرفته است؛ با این حال به نظر میرسد که بنیانگذار نیورالینک، مکس هوداک (Max Hodak)، فکرهای دیگری در رابطه دارد.
در روزهای گذشته هوداک در حساب توییتری خود گفت که او و همکارانش اگر بخواهند، میتوانند یک پارک ژوراسیک را در دنیای واقعی به وجود آورند؛ البته به گفته هوداک این ورژن واقعگرایانه دقیقا همانند آنچه در فیلمها دیدیم نخواهد بود و دایناسورهای ساخته شده هم دقیقا از لحاظ ژنتیکی با آنچه میلیونها سال پیش منقرض شد، یکی نیستند. با این حال، هوداک ادعا کرده که صرف یک دوره 15 ساله برای پرورش موجودات و به کار گیری چند تکنیک مهندسی، در نهایت باعث به وجود آوردن جاندارانی عجیب و غریب و شگفتانگیز میشود.
با این تفاسیر وقتی نقش هوداک در شرکت نیورالینک ایلان ماسک را در نظر میگیرم، این سوال پیش میآید که فعالیت استارتاپ مورد نظر در ساخت رابط کاربری مغز-رایانه و تحقیقات دانشمندان این شرکت در ساخت تراشههای مغزی، دقیقا چه ارتباطی به موضوع ساخت پارک ژوراسیک واقعی دارد. به احتمال قوی صحبتهای هوداک به ایدههای بزرگتری که در بحث مهندسی ژنتیک مطرح شده، مربوط است.
از طرف دیگر، وقتی در نظر میگیریم که در سالهای آینده دستکاری دی ان ای و اطلاعات ژنتیکی به شکلی گستردهتر مورد بهرهبرداری قرار میگیرد، فعالیت شرکتی مانند نیورالینک در به وجود آوردن جاندارانی که مدتها پیش منقرض شدهاند، چندان هم دور از ذهن نیست.
چالشهای ساخت یک پارک ژوراسیک واقعی
در ادامه صحبتها، هوداک اظهار کرده که افزایش تنوع زیستی مولفه مهمی در بقای نسل جانداران زمین بوده و حفظ و نگهداری از گونههای مختلف هدف اصلی بسیاری از فعالان حوزههای مرتبط با محیط زیست است؛ با این وجود چرا فعالیت خود را به این موضوع محدود کنیم، وقتی میتوان به کمک دانش مهندسی ژنتیک و تکنیکهای دیگر تنوع زیستی را به صورت مصنوعی بیشتر کرد و موجوداتی ساخت که دیگر وجود ندارند.
البته چنین آزمایشها و فعالیتهایی روی دی ان ای موجودات زنده، مخصوصا وقتی بحث ژنتیک انسانها به میان میآید، کمی چالشبرانگیز میشوند. به عنوان مثال تراپی های مرتبط با ژنتیک هماکنون برای برطرف کردن مشکلات سلامتی گوناگون وجود دارند، اما محدودیتهای قانونی و اخلاقی باعث شده تا هرکدام از این درمانها پیش از عملی شدن از فیلترهای مختلف عبور کرده و تاییده های گوناگونی برای آنها صادر شود.
تحقیقات سلولهای بنیادی هم پتانسیل فوقالعاده بالایی برای درمان بسیاری از بیماریها دارند، اما قوانین مختلفی وضع شدهاند که با در نظر گرفتن جنبههای اخلاقی دستکاری ژنتیکی موجودات زنده، استفاده گسترده و مستقیم از یافتههای این تحقیقات را به چالش میکشند. به همین دلیل ساخت یک پارک ژوراسیک واقعی هم به احتمال قوی با چنین چالشهایی مواجه خواهد شد.
پژوهشها و پیشرفتهایی که توسط کمپانی نیورالینک در حوزه اتصال مغز انسانها به کامپیوتر عملی شدهاند، شامل چنین محدودیتهایی میشوند. این تحقیقات علاوه بر ارتباط ویژه با داغترین و جدیدترین موضوعات علمی، به حدی حساس هستند که احتمالا قوانین جدید و مخصوصی برای نتایج کاربردی آنها وضع خواهند شد. در واقع ژنتیک درمانیهایی هم که تاکنون با چالشهای قانونی و اخلاقی مواجه شدهاند، مشابه پیشرفتهای کمپانی نیورالینک وعده درمان بیماریهای ویژهای را به کاربران دادهاند.
آینده علم ژنتیک
به عنوان مثال کمپانی ایلان ماسک وعده داده که بیماریهایی مانند افسردگی، آلزایمر و پارکینسون در آینده نزدیک با استفاده از تراشههای ساخت نیورالینک درمان خواهند شد؛ چنین مسئلهای در نگاه اول فوقالعاده خوشحال کننده است، اما وقتی پتانسیل فناوریهای اتصال مغز به کامپیوتر برای از بین بردن حریم خصوصی افراد را در نظر میگیریم، دردسرهای قانونی و اخلاقی که از آنها صحبت کردیم مورد توجه قرار میگیرند.
به بیان دیگر اگر بتوان افکار کاربران تراشههای نیورالینک را خواند و یا آنها را وادار به انجام کارهایی کرد که در حالت عادی انجام نمیدهند، مشکلات حقوقی به وجود میآیند که جنبه تاریک پیشرفتهای این شرکت را به ما نشان میدهد.
با این تفاسیر، در حال حاضر شانس به وجود آوردن یک پارک ژوراسیک واقعی توسط کمپانی ایلان ماسک چندان هم قوی نیست و احتمالا در آینده نزدیک دایناسورهایی را نخواهیم دید که در ایالتهای آمریکا، در مناطق مختلف نگهداری بشوند. خوشبینیهای هوداک در این رابطه هم موضوع وجود چالشهای فراوان تکنولوژیکی برای عملی کردن این ایده را برطرف نمیکند.
هماکنون نیورالینک مشغول عملی کردن آزمایشهای کوچکتری بوده و تراشههای این شرکت فعلا در فاز آزمایش روی میمونها و خوکها قرار دارند. البته پیشرفتهای شگفتانگیز سایر کمپانیهای ماسک در حوزه هوافضا و خودروهای برقی به ما نشان میدهد که این نابغه دنیای فناوری استعداد ویژهای در عملی کردن ایدههای عجیب و غیر و غیر معمول دارد؛ با این وجود انتظار نمیرود که تا چند سال آینده خبری از درمان بیماریهای مرگبار توسط تراشههای نیورالینک و یا ساخت پارک ژوراسیک واقعی توسط این شرکت به گوش برسد.