شناورهای رادارگریز چینی فقط به خیال خودشان رادارگریزند!

شناورهای رادارگریز چینی از جمله تسلیحات دریایی نیروی دریایی این کشورند که بیژینگ حسابی به آن‌ها می‌بالد، هرچند مشخص شد رادارگریز نیستند.

چین دومین اقتصاد بزرگ و سومین قدرت نظامی دنیاست. این کشور درباره آب‌ها و جزایر سرشار از منابع و معادن پیرامون خود با همسایگانش مناقشات بسیاری دارد و هر یک خود ادعای مالکیت بر آن‌ها را دارند. سه کشور همسایه و رقیب چین یعنی ژاپن، کره جنوبی و هند مرز آبی بسیاری با آن داشته و طبیعتا هر کشوری که نیروی دریایی قوی‌تری داشته، کنترل بیشتری بر منطقه خواهد داشت. ضمن اینکه نیروی دریایی آمریکا نیز همواره حضور پررنگی در آب‌های آن ناحیه دارد، موضوعی که چین را بسیار می‌رنجاند.

همه این موضوعات سبب می‌شود چین بخواهد نیروی دریایی بزرگ و قدرتمندی داشته باشد. گفته می‌شود از نظر تعداد شناور، نیروی دریایی چین در سال جاری از نیروی دریایی آمریکا نیز بزرگ‌تر شده است. اما آیا نیروی دریایی چین هم ارز نیروی دریایی آمریکاست؟ پاسخ را با یک مقایسه بین شمار شناورهای عملیاتی طرفین متوجه خواهید شد.

در حال حاضر چین تنها 2 ناو هواپیمابر عادی دارد که غیر اتمی است، در سوی دیگر آمریکا 11 سوپر ناو هواپیمابر هسته‌ای دارد که بیش از 2 برابر نمونه چینی هواگرد همراه خود دارد. چین 35 و آمریکا 70 ناوشکن دارد. تعداد ناوهای موشک انداز نیروی دریایی چین 3 و برای آمریکا 23 فروند است. چین 52 ناوچه دارد، زیرا در آب‌های کم عمق خود به آن‌ها نیاز خواهد داشت، اما آمریکا از آن‌جا که در آب‌های اطراف خودش نیاز به عملیات ندارد تا اینجای کار 23 ناوچه بیشتر نساخته است.

چین 1 و آمریکا 9 ناو هلیکوپتربر دارد که هر از شناورهای بزرگ آمریکایی چند ده فروند هلیکوپتر در انواع تهاجمی، ترابری، چندمنظوره، ضد زیردریایی و همچنین جنگنده‌های عمود پرواز AV-8B هریر 2 – Harrier II و جنگنده‌های چندمنظوره پنهانکار و رادارگریز نسل پنج F-35B لایتنینگ 2 – Lightning II که هواپیمایی کوتاه خیز و عمود پرواز است و همچنین هواپیماهای ترابری چندمنظوره و پشتیبانی تهاجم MV-22B آسپری – Osprey همراه خود دارد. این ناوها به عنوان ناو تهاجمی دوزیست نیز تلقی می‌شوند و هر یک بیش از 2 هزار تفنگدار دریایی به همراه خودروهای زرهی دارد که آماده اعزام به نبرد هستند.

چین 5 ناو ترابری دوزیست و آمریکا 11 فروند دارد؛ این شناورها تفنگداران و تجهیزات لازم جهت برپایی پایگاه در خاک تصرف شده را حمل می‌کنند. آمریکا همچنین 2 کشتی فرماندهی دوزیست دارد که ضمن مدیریت نبرد و نیروها، مجددا هلیکوپتر و نیرو همراه خود حمل می‌کنند؛ علاوه بر این 3 کشتی به عنوان پایگاه‌ها متحرک قابل اعزام نیز در خدمت دارند. نیروی دریایی چین 29 کشتی پهلوگیر بزرگ و آمریکایی‌ها 12 فروند دارند.

در زمینه شناورهای زیرسطحی چین 7 زیردریایی پرتابگر موشک بالستیک و آمریکا 10 فروند دارد. تعداد زیردریایی‌های تهاجمی اتمی چین 9 عدد هستند که فقط 6 فروند از آن‌ها موشک کروز حمل می‌کنند؛ در حالی که آمریکا 50 فروند زیردریایی تهاجمی با توان حمل موشک کروز دارد. همچنین 4 زیردریایی دیگر دارد که مخصوص حمل موشک کروز هستند. از این موضوع نیز نباید غافل شویم که از نظر فناوری، قابلیت و کیفیت، شناورهای چینی چه از نوع سطحی و چه از نوع زیرسطحی، قابل مقایسه با نمونه آمریکایی نبوده و چند دهه عقب‌تر هستند.

در دیگر زمینه‌ها نظیر کشتی‌های مین روب، پشتیبانی و… نیز آمار به نفع آمریکاست. پس چگونه می‌شود که چین تعداد شناورهای بیشتری دارد؟ پاسخ در شمار قایق‌های موشک انداز است. ایالات متحده آمریکا از نظر جغرافیایی دورتر از کشورهای دیگر قرار داد و تنها کشتی‌هایی بزرگ‌تر از ناوچه قادرند به آن برسند. از سوی نیروی دریایی این کشور هنگام عملیات در آب‌های دیگر با تهدیدی مشابه خود روبرو نیست و توان رویارویی با هر کشوری را دارد. اما چین که می‌داند قادر نیست در یک نبرد کلاسیک دریایی مقابل آمریکا ایستادگی کند، به سراغ تاکتیک‌های دیگر نظیر ساخت قایق‌های موشک انداز کوچک رفت.

این قایق‌ها که تایپ 022 نام دارند، در رده شناورهای رادارگریز چینی جای گرفته و پرشمارترین شناورها در نیروی دریایی این کشور هستند. چین در حال حاضر 82 فروند از آن‌ها را در خدمت دارد و همانطور که اشاره شد هنگام اشاره به این قایق‌ها از لفظ رادارگریز استفاده می‌کند. بدان معنا که قایق‌های مذکور سطح مقطع راداری کمی داشته تا کشف آن‌ها برای دشمن باشد. لازم به ذکر است ناتو برای این شناورها نام هوبی را در نظر گرفته است.

قایق‌های تایپ 22 یک توپ خودکار 30 میلی‌متری از نوع گتلینگ با 6 لوله و دو پرتابگر 4 لوله برای شلیک موشک پدافندهوایی دوشپرتاب QW-1 در بخش جلویی دارند. در قسمت عقبی نیز پذیرای دو پرتابگر 4 لوله است و مجموعا 8 موشک کروز ضدکشتی YJ-83 آماده شلیک همراه خود دارد. این موشک‌ها پرسرعت فروصوت هستند و با سرعت 0.9 ماخ پرواز می‌کنند. برد آن 180 کیلومتر است و تا رسیدن به نزدیکی هدف با سیستم هدایت داخلی اینرسیایی ناوبری می‌شود. هنگام نزدیک شدن به هدف نیز راداری که در دماغه خود دارد را فعال کرده و پس از قفل روی آن به سمتش می‌رود.

چینی‌ها این قایق‌ها را برای دفاع ساحلی در آب‌های خود و عملیات در آب‌های کم عمق تنگه تایوان ساخته‌اند. هدفشان نیز مقابله با شناورهای سنگین آمریکایی به ویژه ناوهای هواپیمابر است. نیروی دریایی چین این قایق‌ها را در گروه‌هایی شامل 8 فروند به عملیات اعزام می‌کند و این یعنی 64 موشک ضد کشتی! آن‌ها با 4 موتور جت آبی خود تا 70 کیلومتر بر ساعت سرعت گرفته و به صورت زنبوری به هدف حمله و آن را موشک باران می‌کنند. حمله در تعداد بالا شانس آن‌ها برای ضربه زدن به هدف را افزایش می‌دهد. ابعاد کوچک و سرعت بالا نیز توان انجام مانور و تغییر مسیر ناگهانی را برایشان میسر می‌کند. البته این تنها روی کاغذ است و در عمل بعید است بتوانند کارایی بالایی علیه یک ناوگروه آمریکایی مسلح به سلاح‌های هوشمند و لیزری داشته باشند. ضمن اینکه ناوگروه‌های آمریکایی به لطف موشک‌های کروز دوربرد و جنگنده‌ها آنقدر به ساحل نزدیک نمی‌شود که خود را در مقابل این قایق‌ها بی‌دفاع بگذارند.

این قایق‌ها از طراحی کاتارمان یا همان دوبدنه بهره برده و 220 تن وزن، 42.6 متر طول، 12.2 متر پهنا و 1.5 متر آبخور دارند و با 14 خدمه راهی دریا می‌شود. اما برجسته‌ترین خصیصه‌ این قایق‌ها که چین روی آن تاکید دارد، رادارگریزی است. چینی‌ها مدعی هستند این قایق‌ها رادارگریز بوده و بی‌آنکه کشف شوند به هدف نزدیک خواهد شد. هنگامی که هدف متوجه حضور آن‌ها شود نیز دیگر دیر شده و مورد حمله موشکی قرار می‌گیرد. فراموش نکنید رادارگریزی به معنی پنهان ماندن کامل از دید رادار نیست، بلکه سبب می شود برد کشف بسیار کاهش یابد و جسم رادارگریز در فاصله بسیار نزدیک برای رادار قابل رویت باشد.

در طراحی این قایق سعی شده تا اصول رادارگریزی هندسی نظیر ارتفاع کم، بدنه‌ای با سطح صاف و خطوط تیز زاویه‌دار رعایت شود. دو پرتابگر موشک شیب‌دار بوده و زیر عرشه درون یک محفظه قرار دارند تا در معرض دید رادار نباشند. همه بخش‌ها به خوبی زاویه‌دار شده و حتی چارچوب پنجره‌ها دندانه‌‌دار هستند؛ این موارد نیز راهکارهای رادارگریزی هندسی هستند.

با این وجود به تازگی یک کمپانی آمریکایی به نام کاپلا اسپیس – Capella Space که در زمینه طراحی و ساخت رادارهای روزنه مصنوعی فضایی برای ماهواره‌های نظارتی فعالیت دارد، موفق شد تا با تجهیزات خود از یکی از پایگاه‌های دریایی چین تصویری راداری تهیه کند که شناورهای رادارگریز چینی به وضوح در آن دیده می‌شوند. این رادارها در باند X کار می کنند زیرا دقیق‌ترین باند فرکانسی موجود است؛ رادارهای نظامی و کنترل آتش نیز مجددا در باند X کار می‌کنند.

درحالی که ادعا می‌شد این قایق‌ها رادارگریز بوده و از دید رادار دشمن مخفی می‌مانند، یک رادار «غیرنظامی» آن‌ هم از فضا موفق شد به آسانی 8 فروند از آن‌ها را کشف کند. البته این فقط قایق نبود که در رادار رویت شد، بلکه جزئیات بدنه آن که قرار بود سبب رادارگریزی شناور شوند نیز در عکس افتا‌ده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به دماغه قایق که نوک تیز زاویه‌دار دارد و همچنین محفظه‌ای که پرتابگر موشک را در برگرفته اشاره کرد. البته پیشتر نیروی دریایی آمریکا نیز اشاره کرده بود که برخلاف رادارگریز نامیدنشان، سطح مقطع راداری این قایق‌ها آنقدر بالاست که در رادار به خوبی در ابعاد واقعی دیده می‌شوند؛ زیرا این قایق‌ها بارها در دریای جنوبی و شرقی چین با شناورهای آمریکایی رویارویی داشته‌اند و رادارهای آمریکایی آن‌ها را محک زده‌اند.

رادارهای نظامی آمریکایی نظیر رادار فوق پیشرفته AN/APG-81 که در دماغه F-35 قرار دارد یا رادار AN/SPY-1 که روی ناوها و ناوشکن‌های فعلی نصب است و یا رادار AN/SPY-6 که روی نسل جدید ناوشکن‌های در دست ساخت از کلاس آرلی برک نصب می‌شود بسیار قدرتمند و دقیق هستند و با توجه به این که یک رادار غیرنظامی از فضا موفق به کشف این شناورهای رادارگریز چینی شد، آن‌ها نیز شانس فوق العاده بالایی در کشف این قایق‌های تایپ 022 در بردهای بسیار بالا دارند.

علاوه‌ بر این نیروی دریایی آمریکا نزدیک به 150 هواپیمای گشت دریایی دارد که آن‌ها نیز رادارهای دریایی و روزنه مصنوعی بسیار بزرگ و قدرتمند دارند. آواکس‌های ناونشین و هلیکوپترهای گشت دریایی این قوا نیز همگی به رادارهایی مشابه با برد بسیار زیاد مجهز هستند. پهپادهای گشت دریایی نظیر MQ-4C ترایتون – Triton نیز دوباره با رادارهای دریایی و روزنه ساختگی آب‌ها را زیر نظر دارند. این هواگردهای نظارت، دیده‌بانی و تجسسی پیوسته مشغول گشت زنی در کیلومترها جلوتر از ناحیه حضور شناورهای خود هستند تا در صورت مشاهده کوچکترین تحرک سریعا شناورهای رزمی، جنگنده‌ها، هلیکوپترها و پهپادهای شکاری را از وجودشان مطلع سازند و تهدید را پیش از آن‌ که به برد شلیک برسد مورد هدف قرار دهند.

و اما شناورهای رادارگریز چینی علاوه بر قایق‌های تایپ 022، ناوهای موشک انداز کلاس تایپ 055 (نامگذاری ناتو: رنهای) را نیز شامل می‌شود. چین 3 عدد از این شناورهای بزرگ را در خدمت دارد و مجددا مدعی است که آن‌ها نیز رادارگریز هستند. موضوعی که با توجه به سابقه چینی‌ها در بلوف‌های تسلیحاتی، رادارگریز نبودن قایق‌های تایپ 022 و همچنین ابعاد بسیار بزرگ‌تر این ناوها در مقایسه با یک قایق تایپ 022 چندان قابل باور نیست. نباید فراموش کرد که در اصول پنهانکاری ابعاد یک جسم در تعیین سطح مقطع راداری آن موثر است. چینی‌ها هنگامی که علی رغم تمام تلاششان نتوانسته‌اند یک قایق 43 متری را رادارگریز نمایند، چگونه قادرند یک ناو 180 متری که ارتفاع زیاد و ناهمواری‌های بسیار بیشتری دارد را از دید رادار مخفی نگه دارند.

از حق نگذریم اگر در دنیای شناورها به دنبال کشتی‌های رادارگریز باشیم بایستی حتما به سراغ کشورهای با سابقه خصوصا غربی‌ها برویم. کشتی‌های رزم ساحلی آمریکای از دو کلاس فریدوم و ایندیپندنس، ناوچه‌های سبک سوئدی کلاس ویزبای و روسی کلاس استرگاشی، ناوچه‌های فرانسوی کلاس لافایت، ناوشکن‌های ایتالیایی هورایزن، ناوشکن‌های انگلیسی کلاس تایپ 45 دِرینگ و گل سرسبد آن‌ها یعنی ناوهای موشک انداز آمریکایی کلاس زاموالت از جمله قاتلان پنهانکار در آب‌ها هستند؛ در وصف پنهانکاری زاموالت گفته می‌شود اثر راداری این این کشتی 183 متری به اندازه یک قایق ماهیگیری بسیار کوچک است.

در پایان باید افزود این نخستین بار نیست که تشت رسوایی چین در زمینه پنهانکاری تسلحیاتش بر زمین می‌افتد. گفته می‌شود در سال 2014 به هنگام دهمین نمایشگاه هوایی چین در شهر ژوهای، جنگنده J-31 که چینی‌ها آن را یک هواپیمای پنهانکار و رادارگریز نسل 5 قلمداد می‌کننند جهت نمایش هوایی به پرواز در آمد و مادامی که در هوا بود به آسانی توسط رادار جنگنده روسی سوخوی Su-35 و رادار هواپیمای ترابری راهبردی آمریکایی C-17 گلوبمستر 3 – Globemaster III کشف شد! نکته جالب اینجاست که با توجه به تصاویر موجود از پرواز J-31 در آن روز، چرخ‌ها کاملا بسته بودند و هیچ جسم خارجی نظیر لنز بازتاب راداری نیز به جنگنده متصل نبود. هنگام نمایش‌های عمومی و یا زمانی که کشورهای رقیب با تجهیزاتشان در منطقه حضور دارند، این لنزها تعمدا روی هواپیماهای پنهانکار نصب می‌شوند تا سطح مقطع راداری را بالا برده و مانع از لو رفتن سطح مقطع راداری واقعی هواپیما شوند.

با این حال J-31 در حالی که در رادارگریزترین حالت خود بود، توسط یک جنگنده و یک هواپیمای ترابری کشف شد. البته رادار جنگنده روسی Su-35 فوق العاده قدرتمند است و می‌توان انتظار کشف یک هواپیمای رادارگریز چینی را از آن داشت. اما رویت آن توسط رادار AN/APS-133(V) که روی یک هواپیمای ترابری نصب است واقعا مایه آبروریزی برای صنعت هوانوری چین محسوب می‌شود. زیرا این رادار از یک رادار غیرنظامی باند X مشتق شده و وظیفه اصلی آن نقشه‌برداری و هواشناسی است. جنگنده اصطلاحا رادارگریز چینی سطح مقطع قابل توجهی دارد که توسط این رادار کشف شد، از این رو پنهانکار نامیدن آن اقدام مناسبی نیست.