اسلواکی با تحویل سامانه‌های پدافندی S-300 خود به اوکراین موافقت کرد (بروزرسانی)

اسلواکی از جمله دارندگان سامانه پدافند هوایی S-300 است. این کشور به تازگی موافقت کرده تا آن‌ها را به اوکراین تحویل دهد.

گرچه نیروی هوایی روسیه تاکنون تاثیر زیادی در روند جنگ نگذاشته، اما خالی نگه داشتن آسمان از جنگنده‌های متجاوز در کاهش تلفات و خسارات وارد شده موثر است. اوکراین علاوه بر صدها قبضه سامانه پدافندی دوش پرتاب شامل استینگر، پیوران، ایگلا و استرلا 3، سامانه‌های پدافندی برد متوسط بوک و برد بلند S-300 و همچنین سامانه S-300V برای مقابله با موشک‌های بالستیک نیز در اختیار دارد.

یک پرتابگر S-300 اسلواکی

از آنجا که این کشور کاربر S-300 است، پس تحویل آن به اوکراین کاری منطقی است زیرا با سامانه مذکور آشنایی داشته و نیاز به آموزش خدمه نیست. اوکراین با S-300 می‌تواند هواگردهای دشمن را از فاصله بسیار دورتر از برد موشک‌های دوش پرتاب هدف قرار دهد. از شمار دقیق سامانه‌های S-300 این کشور اطلاعاتی در دست نیست، اما گفته می‌شود حداقل 250 پرتابگر هر یک با 4 موشک آماده به شلیک دارد. شمار موشک‌هایی که در انبار دارد نیز بالاست. ناگفته نماند S-300 در ناتو با نام SA-10 Grumble شناخته می‌شود.

از بین کشورهای عضو ناتو، یونان، بلغارستان و اسلواکی تنها دارندگان S-300 هستند. یونان روابط نزدیکی با روسیه دارد و سعی نمی‌کند آن را خدشه دار کند. بلغارستان نیز تا اینجای کار سکوت کرده و تنها اسلواکی حاضر شده سامانه‌های S-300 خود را به ارتش اوکراین اهدا کند، اما در عوض خواستار جایگزینی فوری آن‌ها با سامانه‌های غربی به منظور حراست از آسمان خود است.

یک پرتابگر S-300 اسلواکی

اسلواکی یک آتشبار S-300 نسخه PMU دارد که مشابه نسخه S-300PS/PT که اوکراین دارد، است. این آتشبار پس از فروپاشی شوروی در چک اسلواکی مانده و هنگامی که به دو کشور چک و اسلواکی تقسیم شد، این سامانه به اسلواکی رسید. یک آتشبار شامل 2 رادار جستجو و پیش اخطار به منظور کشف هدف، رادار درگیری به منظور هدایت موشک و کنترل آتش، واحد فرماندهی و 4 دسته واحد آتش است. خودروهای دیگر نظیر خودروی حمل موشک و بارگذاری مجدد پرتابگر در کنار خودروی ژنراتور به منظور تامین برق از دیگر اجزا هستند.

نخستین نسخه از سامانه S-300 در سال 1978 وارد خدمت در ارتش شوروی شد. این نمونه که S-300P نام داشت، دارای یک رادار 3 بعدی جستجو باند S مدل 36D6 با برد 250 کیلومتر و کشف همزمان 120 هدف، یک رادار باند S دیگر مدل 76N6 با برد 120 کیلومتر برای جستجوی ارتفاع پست و یک رادار آرایه فازی غیرفعال باند X مدل 30N6 با برد 300 کیلومتر برای درگیری و کنترل آتش بود که قادر است همزمان با 4 هدف درگیر و به ازای هر کدام 2 موشک را هدایت کند که در مجموع 8 موشک می‌شود. هر یک از این موشک‌ها یک سرجنگی انفجاری 100 کیلوگرمی داشت.

رادار 76N6 دارای پایه بلندی است که بر گردی زمین غلبه و بتواند تا برد 120 کیلومتری، اهداف ار ارتفاع پست را پیدا کند

دو رادار اول اهداف را کشف و رادار 30N6 آن‌ها را رهگیری و با قفل راداری امواج را رویشان متمرکز می‌کند. تمامی این اطلاعات به خودروی فرماندهی منتقل شده و سپس به پرتابگر دستور شلیک موشک داده می‌شود. موشک‌ها در نسل نخست تا 45 کیلومتر برد داشتند و با 5.5 ماخ سرعت، اهدافی با حداکثر سرعت 3.9 ماخ را تا ارتفاع 25 کیلومتری از سطح زمین مورد اصابت قرار می‌داد. هدایت موشک نیز به صورت کنترلی بود و کامپیوتر کنترل آتش ضمن دریافت اطلاعات و موقعیت لحظه به لحظه اهداف از رادار 30N6، فرامین لازم جهت تغییر مسیر را برای موشک ارسال می‌کرد.

در ارتقای بعدی موسوم به S-300PS که از سال 1985 وارد خدمت شد، خودروهای کشنده ارتقا یافته و موشک جدیدی به نام 5V55R وارد خدمت شده بود که بردش نسبت به موشک 5V55K (نسخه پایه) 2 برابر شده و به 90 کیلومتر رسیده بود. سرعت ثابت مانده اما وزن سرجنگی به 113 کیلگرم و ارتفاع پروازی به 27 کیلومتر افزایش یافت. البته تغییر روش سیستم هدایتی اصلی‌ترین تفاوت این موشک با نسل پیشین خود بود. در این روش موشک به هدایت راداری نیمه فعال مجهز شده و با گیرنده راداری دماغه خود، امواج رادار 30N6 که از هدف بازتابیده می‌شد را کشف و به سمتش می‌رفت.

رادار 64N6

و اما ارتقای PMU (سام 10F) نخستین بهسازی اصلی روی خانواده S-300PS است (در مجموع سومین ارتقا) که در سال 1992 اعمال شد. برای این نسخه موشک جدیدی به نام 5V55U معرفی شده بود که بردش به 150 کیلومتر رسیده و سرعتش به 5.82 ماخ افزایش یافته بود. هدایت و ارتفاع پروازی‌اش نیز مشابه 5V55R بود. البته این نسخه موشک‌های 5V55R و 5V55K را نیز بدون مشکل شلیک می‌کرد. هر آتشبار آن علاوه بر پرتابگر موشک جدید، پرتابگرهایی برای موشک‌های قدیمی‌ نیز داشت تا بسته به برد هدف، یکی را برای شلیک و درگیری با آن انتخاب کند.

رادار جستجو و پیش اخطار S-300 در نسخه PMU نیز به نمونه آرایه فازی غیرفعال مدل 64N6 ارتقا یافت که در باند S کار می‌کند و توان کشف 200 هدف همزمان تا برد 300 کیلومتر را داشت. رادار ارتفاع پست ثابت مانده و رادار درگیری به نسخه 30N6-1 بروز شد که در مقایسه با 30N6، می‌توانست همزمان 6 هدف را تعقیب و با آن‌ها درگیر شود. به ازای هر کدام نیز مجددا 2 موشک را شلیک وهدایت می‌کرد. به لطف موشک 5V55U توان درگیری پست نیز از حداقل 25 متر در نسخه S-300P به 10 متر در PMU کاهش و سقف پروازی موشک نیز به 27 کیلومتر افزایش یافت.

آرایش چگونگی قرار گرفتن اجزای S-300؛ اعداد و مدل‌های اعلامی متعلق به سامانه‌های اسلواکی نیستند

تمامی اجزای این سامانه شامل پرتابگر، رادارها و خودروی فرماندهی، روی کشنده‌های چرخدار ساخت کمپانی بلاروسی ماز سوار می‌شوند که برای نمونه‌های اسلواکیایی نسخه MAZ-543M است. همانطور که گفته شد این کشور یک آتشبار S-300PMU دارد که شامل 4 واحد آتش هر یک با 3 خودروی پرتابگر 4 موشکی، 3 نوع رادار از نوع معرفی شده و یک خودروی فرماندهی جهت ایجاد ارتباط و هماهنگی بین اجزا در کنار دیگر اجزا نظیر ژنراتور برق، خودروی حمل و بارگذاری مجدد است. اما موشک‌هایی که در اسلواکی به جا ماند از نسخه 5V55R هستند و فقط 45 تیر از آن‌ها دارد.

با در نظر گرفتن اینکه هیچ شلیکی خطا نرود و توجه به این موضوع که برای هر هدف نیز 2 موشک شلیک می‌شود، موشک‌های اسلواکی برای شکار 23 هواگرد هستند. موشک‌ها در انواع مدل‌های S-300 به روش سرد شلیک می‌شوند. یعنی ابتدا با یک پرتابگر کوچک به بیرون از لوله پرتاب و پس از آنکه به ارتفاع 25 متری رسیدند، موتور راکتی تک مرحله‌ای سوخت جامد خود را روشن و به سمت هدف می‌روند. به بیانی هر خودروی پرتابگر که 4 موشک آماده به شلیک دارد، پس از درگیری با 2 هدف بایستی خودروی گلوله گذار مجددا موشک‌های جدیدی در لوله‌های پرتابش قرار دهد.

سامانه S-300 اسلواکی که رادار 30N6-1 در جلوی تصویر و پرتابگرها پشت آن قرار دارند

همانطور که در ابتدا گفته شد، اسلواکی با انتقال S-300‌ خود به اوکراین موافقت کرده اما به دنبال جایگزینی فوری برای آن‌هاست. مشخص نیست کاخ سفید چه پیشنهادی به آن‌ها داده، اما به احتمال زیاد سامانه پدافندی پاتریوت از آمریکا دریافت کند. در این بین آلمان و هلند اعلام کردند که حاضر‌ هستند سامانه‌های پدافندی پاتریوت خود را در خاک اسلواکی مستقر سازند. با این حال انتقال S-300 هنوز به مرحله اجرا نرسیده و آمریکا به همراه ناتو مشغول بررسی آن هستند. از راه رسیدن این سامانه‌های تازه نفس و مدرن‌تر شرایط را برای هواگردهای روسی سخت‌تر می‌کند.

اوکراین علاوه بر این سامانه‌های کوتاه برد استرلا 10، استرلا 1 و اوسا نیز در خدمت داشته و آمریکا قصد دارد سامانه‌های بیشتری از این نمونه‌ها را تهیه به دستشان برساند. کشورهای عضو ناتو که این سامانه‌ها را دارند عبارت‌اند از بلغارستان، کرواسی، جمهوری چک، مجارستان، لهستان، اسلواکی، یونان، رومانی و اسلوونی که لهستان و اسلواکی این سامانه‌ها را از خدمت خارج کرده و در انبار نگه می‌دارند؛ از این رو بهترین گزینه برای انتقال به اوکراین هستند. اوکراین سامانه میان برد بوک نیز دارد و فنلاند (عضو ناتو نیست) که پیشتر کاربرش بود، آن‌ها را در انبار نگه می‌دارد.

موج جدیدی از تسلیحات متنوع در حال سرازیر شدن به سمت اوکراین هستند. 2 روز پیش آمریکا تحویل 600 قبضه موشک پدافند هوایی دوش پرتاب استینگر، 2600 موشک ضد تانک جاولین، 3 هلیکوپتر ترابری میل Mi-17، هفتاد خودروی نظامی هاموی در کنار 3 قایق گشت، 4 رادار ضد آتشبار توپخانه و پهپاد، 4 رادار ضد آتشبار خمپاره، 600 قبضه سلاح انفرادی شامل نارنجک انداز، شات گان و تیربار، 40 میلیون گلوله، سیستم مخابراتی امن و جنگ الکترونیک، کلاه محافظ و جلیقه ضد گلوله، تجهیزات مراقبت اولیه و درمانی، تجهیزات خنثی سازی مواد منفجره و… را تصویب کرد.

بروزرسانی

پاتریوت‌های آلمانی و هلندی در اسلواکی مستقر و S-300 اسلواکی تحویل ارتش اوکراین شد.