هویتزرهای خودکشش دانا ساخت چک نیز در اوکراین حضور دارند + ویدیو

جمهوری چک نخستین کشوری بود که برای اوکراین توپخانه فرستاد و حال شاهد استفاده از هویتزرهای خودکشش دانا علیه ارتش روسیه هستیم.

جمهوری چک از اعضای ناتو است و نخستین کشوری است که برای مدافعان اوکراینی توپخانه آن‌ هم از نوع هویتزر خودکشش ارسال کرد. این هویتزرها که دانا نام دارند، زمان چک اسلواکی در سال‌های 1972 تا 1977 توسط کمپانی Konštrukta واقع در اسلواکی امروزی طراحی و ساخت نیز به کمپانی ZTS در یکی از شهرهای چک امروزی، واگذار و تولیدش از 1979 آغاز شد. دانا در سال 1981 وارد خدمت در ارتش چک اسلواکی گردید و امروزه 8 کشور کاربر آن هستند.

750 تا 800 عراده هویتزر خودکشش دانا تولید شده که کشور چک با داشتن 273 عراده، بزرگ‌ترین دارنده و امروزه کاربر 160 دستگاه از آن است. اسلواکی با 135 عراده در جایگاه بعد قرار می‌گیرد. لیبی نیز 120 و لهستان 111 دانا در خدمت دارند. گرجستان و قبرس نیز به ترتیب 47 و 12 دستگاه خریداری و تحویل گرفتند. آذربایجان نیز شمار نامشخصی در خدمت دارد. اوکراین نیز در سال 2020 شمار 26 دستگاه سفارش داده بود و گفته می‌شود در حال حاضر حداقل 20 عراده دارد.

دلیل انتخاب دانا توسط اوکراین کالیبر 152 میلی‌متری توپ آن بوده که مشابه کالیبر دیگر هویتزرهای ارتش اوکراین است و میلیون‌ها گلوله برایشان را دارد. به صورت کلی کالیبر استاندارد توپخانه در شرق 152 و در غرب 155 میلی‌متر است. دانا نیز بهترین نمونه خودکشش با کالیبر 152 ‌م‌م بود که کی‌یف تصمیم به خریدش گرفته و نسخه M2 که پیشرفته‌ترین نمونه آن محسوب می‌شود را سفارش داد. در حال حاضر اوکراین شمار نامشخصی M2 و مدل بروز شده vz.77 دارد.

دانا همچون هویتزرهای سنگین که مخصوص اجرای آتش در نزدیکی خط مقدم و حتی زیر آتش دشمن هستند، شاسی و برجک زرهی فولادی به حداکثر قطر 15 ‌میلی‌متر با مقاومت در برابر گلوله و ترکش دارد و از سوی دیگر همچون هویتزرهای پرتحرک که برای تاکتیک شلیک و فرار مناسب هستند، چرخدار است. این ویژگی به هویتزر توان تحرک بالا و امکان عملیات نزدیک به جهه نبرد را می‌دهد تا از نیروهای خودی پشتیبانی آتش انجام دهد و سریعا بین نقاط جابجا شود.

سلاح اصلی دانا توپ هویتزر 152 میلی‌متری است که به گلوله گذار خودکار مجهز شده و پس از هر شلیک، سامانه مذکور به سرعت گلوله بعدی را بدون دخالت کاربر انسانی درون لوله قرار می‌دهد. البته امکان گلوله گذاری در حالت دستی توسط انسان نیز وجود دارد. در حالت خودکار هویتزر می‌تواند تا 6 گلوله در دقیقه برای مدت کوتاه و 3 گلوله دقیقه برای مدت طولانی شلیک کند. دانا 60 گلوله برای توپ دارد که 40 عدد درون خشاب گلوله گذار و مابقی درون برجک قرار دارند.

گلوله گذار خودکار این هویتزر در زمان خود یک نوآوری بود؛ زیرا می‌توانست توپ را در هر زاویه و جهتی که باشد، بدون مشکل و محدودیت تغذیه کند. در حالی که در آن زمان چنین امکانی برای هویتزرهای دیگر وجود نداشت. البته امروزه همه هویتزرهای مدرن و امروزی چنین قابلتی دارند، اما دانا نخستین آن‌ها بود و همچنین اولین هویتزر خودکشش چرخدار محسوب می‌شود. علاوه بر این نخستین هویتزر خودکشش با بدنه زرهی است که به جای شنی (زنجیر)، چرخ دارد.

برد آتش نیز حداکثر تا 30 کیلومتر است و امکان شلیک انواع گلوله‌ها به خصوص مدل هدایت لیزری Kvitnik که اوکراین سازنده و کاربر آن است را دارد؛ در جنگ نیز نیروهای مدافع از گلوله‌های هدایت لیزری Kvitnik علیه متجاوزان روسی استفاده کرده و اهداف مختلفی را با دقتی فوق العاده بالا مورد اصابت قرار دادند. این گلوله با یک هویتزر خودکشش پرتحرک و همچنین هدایت و هدف‌یابی توسط پهپاد یک ترکیب بسیار مدرن، مهلک و موثر برای ضربه زدن به روس‌ها است.

برجک پذیرای این توپ وسط شاسی کشنده قرار دارد و می‌تواند 225 درجه به طرفین بچرخد. لوله توپ نیز از زاویه منفی 4 تا مثبت 70 درجه در راستای عمود بالا و پایین می‌رود. بالای این برجک یک تیربار سنگین 12.7 میلی‌متری NSV یا DShKM با 500 گلوله وجود دارد که برای دفاع از خود و همچنین درگیری با اهداف سبک و نیمه سنگین زمینی و همچنین هواگردها به خصوص هلیکوپتر و پهپاد است؛ ارتفاع خود هویتزر 2.85 متر است که با احتساب تیربار به 3.52 متر می‌رسد.

دانا در حالت آتش؛ 3 مهار کننده لگد شلیک نیز باز شده‌اند

برای اجرای آتش، هویتزر از لحظه توقف 2 دقیقه زمان می‌خواهد تا توپ را از وضعیت در حال حرکت خارج و 3 مهار لگد هیدرولیکی که برای حفظ پایداری هنگام شلیک هستند را روی زمین مستقر کند. پس آتش نیز می‌تواند ظرف مدت 1 دقیقه توپ را به حالت حرکت برده و مهارها را جمع کند و به سرعت آماده ترک محل شود. ناگفته نماند برجک بالای خود چرثقیل کوچکی نیز دارد که پس از اتمام گلوله‌های توپ، مهمات جدید را از خودروی پشتیبانی به هویتزر منتقل می‌کند.

سیستم کنترل آتش هویتزر قادر است با دریافت اطلاعات هدف و موقعیت آن، به کمک سنسورها و سیستم هدایتی خود، نشانه روی و تنظیم زاویه و جهت توپ را به صورت خودکار انجام دهد. امکان انجام این فرایند به روش دستی نیز وجود دارد. بالای برجک نیز یک سامانه الکترواپتیکی با دوربین تلوزیونی و تصویرساز فروسرخ برای دید در شب و از بین دود، مه و غبار و قابلیت زوم است که به خدمه امکان شلیک مستقیم با استفاده از گلوله ضد تانک را نیز می‌دهد.

این هویتزر هر طرف توپ 3 پرتابگر نارنجک دودزا دارد تا با ایجاد پرده دود، موقعیت و تحرکات خود و نیروهای خودی پیرامونش را از دید دشمن مخفی و مانع از قفل لیزری موشک ضد تانک و هدف گیری چشمی راکت‌های ضد زره شود. همچنین به همراه خود 5 تیربار انفرادی سبک به همراه 600 گلوله، 20 نارنجک و 5 راکت انداز RPG 75 با حداکثر برد 1 کیلومتر و توان نفوذ 330 میلی‌متری در زره دارد تا در صورت لزوم، خدمه بتوانند از خود دفاع کرده و یا از مهلکه بگریزند.

دانا 4 تا 5 خدمه شامل راننده، فرمانده، توپچی و 1 الی 2 گلوله‌گذار دارد. راننده و فرمانده در کابین جلو و خدمه دیگر درون برجک هستند. کابین 2 درب در طرفین و دو درچه بالای سقف برای هر خدمه دارد. برجک نیز دو درب در طرفین برای خروج دارد. کابین و برجک به سیستم تهویه مطبوع، اعلام حریق آتش خاموش‌کن مجهزند. در نسخه M2 این دو بخش حفاظت NBC و تصفیه هوا برای عملیات در محیط آلوده به مواد رادیواکتیو، شیمایی و بیولوژیکی نیز دارند.

خودروی کشنده مدل تاترا 815 با پیکربندی 8×8 است که 3 متر پهنا و 9.91 متر طول دارد؛ با احتساب لوله توپ، طول کلی خودرو به 11.16 متر می‌رسد. یک موتور دیزل 12 سیلندر Tatra 2-939-34 با قدرت 345 اسب بخار نیروی محرکه را تامین و امکان حرکت با بیشینه سرعت 80 کیلومتر بر ساعت و پیمایش 600 کیلومتر با یک بار سوختگیری را میسر می‌کند. سیستم انتقال قدرت دارای گیبرکس 5 دنده دو دامنه است که 20 حالت برای حرکت جلو و 4 حالت به عقب دارد.

این موتور که عقب شاسی قرار گرفته و دو توربو شارژ دارد، با توجه به وزن 29.25 تنی هویتزر، نسبت رانش به وزن 11.8 اسب بخار در ازای هر تن را فراهم که توان تحرک و چالاکی مناسبی برای خودرو ایجاد و به آن امکان حرکت روی هر سطح همواره و غیرهمواری را می‌دهد. دانا می‌تواند از موانع به ارتفاع 0.6 متر، گودال 2.1 متری و رودخانه با عمق 1.5 متری گذر کند. همچنین می‌تواند از شیب 56 درجه بالا رفته و در جاده‌ای نامتوازن با شیب یک طرفه 27 درجه عبور کند.

هویتزر برای تامین برق خود در حالت خاموش یک ژنراتور دیزلی دارد که نسبت به موتور اصلی حرارت، اثر صوتی و مصرف سوخت بسیار کمتری دارد. البته امکان انجام کلیه عملیات‌ها نظیر هدف گیری و نشانه روی، گلوله گذاری، چرخش برجک و تغییر زاویه توپ به صورت دستی و بی نیاز از برق نیز ممکن است تا در صورتی که برق در سیستم نبود، خودرو عملیاتی بماند. علاوه بر این چرخ‌ها دارای سیستم تغییر فشار باد هستند تا بسته به نوع جاده و دما، باد آن‌ها تنظیم شود.

فیلمی از شلیک یک دانا اوکراینی علیه روس‌ها منتشر شده که حضورش در این جنگ را تایید می‌کند؛ در ویدیو سیستم هیدرولیکی مهار لگد فعال نیست. همانطور که در ابتدا اشاره شد، مشخص نیست چه تعداد دانا به اوکراینی‌ها تحویل شده است، اما احتمالا بالای 20 عراده باشند. علاوه بر این اسلواکی نیز پیشنهاد داد تا 16 هویتزر خودکشش زوزانا که در اصل نسخه‌ای از دانا با توپ 155 میلی‌متری هستند را برای اوکراین ارسال کند که همچنان وضعیت این انتقال معلوم نیست.

زوزانا

زوزانا نمونه ارتقا یافته است که ضمن مسلح بودن به توپ استاندارد ناتو و چرخش 360 درجه برجک، کامپیوتر کنترل آتش آن قابلیت شلیک پشت سر هم چند گلوله با زاویه مختلف را دارد،‌ طوری که همگی همزمان به هدف برخورد کنند. همچنین می‌تواند اطلاعات هدف را دریافت و به صورت خودکار عمل نشانه‌ روی را انجام دهد. برد آتش توپ تا 42 کیلومتر می‌رسد و مهمات همراهش به 40 عدد کاهش یافته که 30 عدد درون خشاب گلوله‌گذار و مابقی در برجک قرار دارند.

نخستین نمونه از زوزانا در سال 1995، دو سال پس از تقسیم شدن چک اسلواکی به دو کشور مستقل جمهوری چک و اسلواکی، آماده و از 1998 وارد خدمت شد. ارتش اسلواکی که عضو ناتو است، 16 عراده زوزانا در خدمت دارد. 12 دستگاه نیز به قبرس فروخته شد. اسلواکی قرار است 25 فروند زوزانا 2 به عنوان جایگزینی برای نسل نخست ساخته و به خدمت بگیرد که در مقایسه با نسخه زوزانا 1، ارتقا و بهسازی‌های متعددی داشته و تعداد خدمه از 4 به 3 نفر کاهش یافته است.

ناگفته نماند فرانسه نیز قصد دارد 12 عراده هویتزر خودکشش چرخدار سزار 6×6 برای اوکراین ارسال کند که در اصل برای مراکش ساخته شده بودند، اما این کشور پیرو درخواست فرانسه موافقت کرد تا به اوکراین تحویل داده شوند. همچنین شایعه‌ای منتشر شده که گویا سوئد نیز در نظر دارد برای اوکراینی‌ها هویتزر خودکشش چرخدار آرچر که بدون شک برترین هویتزر خودکشش است را ارسال کند. برای آشنایی کامل با این دو سلاح می‌توانید به مقاله زیر رجوع فرمایید.