بوکسر شنی دار گرچه سبک است اما مشت قدرتمندی دارد

بوکسر شنی دار یکی دیگر از ادوات زرهی معرفی شده از سوی کمپانی‌های آلمانی در نمایشگاه نظامی 2022 پاریس است که در ادامه به معرفی آن می‌پردازیم.

بوکسر (Boxer) خانواده‌ای از خودروهای رزمی زره‌پوش ساخت کنسرسیومی موسوم به ARTEC GmbH است؛ این کنسرسیوم حاصل همکاری 2 کمپانی دفاعی و تسلیحاتی آلمانی کراوس مافی وگمن (Krauss-Maffei Wegmann) و راین متال (Rheinmetall) محسوب می‌شود. خانواده بوکسر همگی چرخ‌دار با پیکربندی 8 چرخ متحرک بوده و شامل نفربر زرهی، آمبولانس زرهی، خودروی فرماندهی، خودروی شناسایی، خودروی رزمی پیاده نظام،‌ خودروی بازیابی و تعمیر و… است.

حال در نمایشگاه دفاعی Eurosatory 2022 که هر دو سال یک بار در پاریس برگذار می‌شود، KMW نسخه جدیدی از بوکسر موسوم به بوکسر شنی دار (BOXER tracked) را به نمایش گذاشت. همانطور که از نامش مشخص است، در این نسخه چرخ‌ها جای خود را به شنی (زنجیر) فولادی داده‌اند. به گفته سازنده همچون بوکسر چرخ دار، این نسخه نیز چندمنظوره و منعطف است و با پذیرایی بیش از 20 نوع ماژول متنوع خانواده بوکسر، می‌تواند ماموریت‌های متنوعی انجام دهد.

با نصب این ماژول‌ها نسخه شنی دار نیز می‌تواند انواع ماموریت‌های یک خودروی رزمی زره‌پوش شامل آمبولانس، خودروی تعمیر و بازیابی، خودروی رزمی پیاده نظام و هر نقش دیگری که بوکسر چرخ‌دار ایفا می‌کرد را پذیرا باشد. البته بوکسر شنی دار عرض بیشتری دارد که به معنی اتاقک بزرگ‌تر است و همچنین امکان افزودن زره مظاعف در طرفین و نصب زره واکنشی انفجاری (ERA) یا غیر انفجاری (NERA) و صد البته سیستم دفاع فعال (APS) را نسبت به قبل آسان‌تر می‌کند.

و اما ماژولی که روی بوکسر شنی دار نصب شد، برجک بدون سرنشین مدل RCT120 مسلح به توپ 120 میلی‌متری بدون خان بود که مشابهی همان توپ نصب شده روی تانک‌های اصلی میدان نبرد ناتو شامل آبرامز آمریکایی، لئوپارد 2 آلمانی، آریت ایتالیایی، لکلرک فرانسوی، آلتای ترکیه و همچنین تانک‌های ساخته شده با استاندارد ناتو نظیر K2 بلک پنتر از کره جنوبی، تایپ 10 ژاپنی و مرکاوا از اسرائیل است. البته چلنجر 2 انگلیسی نیز توپ 120 میلی‌متری دارد اما خان‌دار است.

توپ 120 میلی‌متری L/44 بوکسر به سیستم گلوله گذار کاملا خودکار مجهز است که 15 گلوله در خشاب موجود در برجک داشته و همچنین این قابلیت را دارد تا به صورت خودکار از گلوله‌های ذخیره در شاسی نیز استفاده کند. برجک اصلی موتور الکتریکی با چرخش 360 درجه داشته و لوله 5.28 متری توپ با موتور برقی از زاویه منفی 10 تا مثبت 20 درجه (در آینده 30 درجه) حرکت می‌کند. توپ نیز همچون دیگر بخش‌های بدنه دارای زره با روکش مقاوم و سبک کامپوزیتی است.

کار با توپ اصلی توسط توپچی انجام می‌شود و وی برای کشف اهداف و نشانه روی دارای یک برجک اپتیکی و لیزری شامل دوربین تلوزیونی با بزرگنمایی و تصویرساز فروسرخ به منظور دید در شب و از بین مه، دود و غبار و همچنین نشانه‌ گذار و فاصله یاب لیزری است. این توپ به بوکسر شنی دار توان آتش یک تانک اصلی میدان نبرد را می‌دهد در حالی که وزن خودرو بسیار کمتر از آن و چالاکی‌اش بیشتر است. همچنین انتقال هوایی آن نیز آسان‌تر صورت می‌گیرد.

به جای این برجک می‌توان برجک C3105 با توپ 105 میلی‌متری نیز روی خودرو سوار کرد تا از وزن کاسته شود اما توان آتش نیز کاهش می‌یابد. همچنین می‌توان برجک را با نسخه RCH 155 که پذیرای یک توپ هویتزر 155 میلی‌متری به طول 8.06 متر است جایگزین کرد تا بدین ترتیب خودرو به سیستم توپ هویتزر خودکشش تبدیل شود. امکان نصب برجک NEMO با خمپاره انداز 120 میلی‌متری نیز برای بوکسر شنی دار وجود دارد تا یک خمپاره‌انداز خودکشش شود.

بالای برجک RCT120 تیربار سنگین 12.7 میلی‌متری روی یک برجک متحرک با چرخش 360 درجه و قابلیت کنترل از داخل نصب شده که فرمانده با استفاده از سایت اپتیکی و لیزری نصب شده روی همان برجک کنترلی می‌تواند با اهداف درگیر شود. این تیربار برای درگیری با زره‌پوش‌های بسیار سبک نظیر برخی نفربرها و همچنین اهداف غیر زرهی مانند خودروها و کامیون‌های نظامی، توپخانه‌ و خمپاره‌اندازها، هواگردها به خصوص پهپاد و هلیکوپتر و نفرات پیاده مناسب است.

همچنین می‌توان هم محور با توپ اصلی، یک توپ خودکار 30 میلی‌متری نیز نصب نمود تا برای اهدافی که زره سبک‌تری نسبت به تانک دارند، از توپ سبک‌تر استفاده کرد. کار با توپ 30 میلی‌متری نیز توسط توپچی با همان برجک اپتیکی و لیزری صورت می‌گیرد. این توپ برای نابودی هر هدفی مناسب است و حتی از برخی زوایا،‌ مثلا از پشت، می‌تواند تانک‌ها را نیز نابود سازد. آتش سنگین این توپ خودکار برای هواگردها به خصوص هلیکوپتر تهاجمی بسیار خطرناک است.

این مسئله که فرمانده و توپچی هر یک سایت اپتیکی و لیزری متحرک مختص خود را دارند سبب می‌شود تا بتوانند مستقل از یکدیگر از تسلیحات در اختیار خود استفاده و ماموریت‌های شکارچی قاتل یا قاتلِ قاتل را با کارایی بسیار بالا انجام دهند. این گونه ماموریت‌ها شامل عملیات ضد زره جهت شکار تانک‌های دشمن، مقابله با تیم‌های ضد زره دشمن و به صورت کلی نابودی آن دسته از ادوات و نیروهای دشمن است که دارای قصدی مشابه نسبت به بوکسر شنی دار هستند.

دو پرتابر موشک ضد تانک اسپایک LR 2 با برد 5.5 کیلومتر نیز دو طرفین برجک اصلی قرار دارد. این موشک دارای جستجوگر تصویرساز فروسرخ است و می‌توان پیش از شلیک یا پس از شلیک جستجوگر را روی هدف مورد نظر قفل کرد. این در حالت موشک شلیک کن – فراموش کن است. یک دوربین تلوزیونی نیز در دماغه موشک قرار دارد که به کمک آن کاربر می‌تواند موشک را تا لحظه برخورد به هدف هدایت یا در حالت شلیک کن – فراموش کن روی پروازش نظارت کند.

در حالی که وزن بوکسر در سنگین‌ترین نمونه چرخدار خود از 38.5 تن تجاوز نمی‌کند، برای نسخه شنی‌دار به 45 تن می‌رسد که 28 تن مربوط به شاسی و 17 تن دیگر متعلق به برجک و متعلقاتش است. از این رو موتور استفاده شده در بوکسر شنی دار قوی‌تر است. در حالی که بوکسر چرخ‌ دار موتور 805 اسب بخاری دارد، در نسخه جدید از موتور بومی MTU 881 CR با 1200 اسب بخار توان استفاده شده که خودرو را به سرعت 103 کیلومتر بر ساعت و برد 500 کیلومتر می‌رساند.

این موتور که جلوی خودرو است، در سنگین‌ترین حالت، یعنی زمانی که مخزن سوخت و مهمات کاملا پر است و همه خدمه حضور دارند، نسبت رانش به وزن 26.7 اسب بخار در ازای هر تن را برایش فراهم می‌کند که سبب چالاکی و توان تحرک بسیار بالایش می‌شود. از آن جا که زره این خودرو به قدرتمندی زره یک تانک نیست، پس با افزایش چابکی سعی شده تا بقاپذیری را افزایش داده و هدف قرار دادن خودرو برای دشمن به خصوص توسط تانک‌ها و راکت سخت باشد.

موتور دیزلی این خودرو را می‌توان ظرف چند دقیقه با جرثقیل از محفظه خود که در جلو سمت چپ کنار راننده قرار دارد خارج و جایگزین کرد. همچنین می‌توان موتور هیبریدی (دیزل-الکتریکی) نیز روی آن سوار کرد. انتقال قدرت موتور در بوکسر شنی دار توسط جعبه دنده کاملا اتوماتیک Renk HSWL 256 صورت می‌گیرد که دارای سیستم کنترل دیجیتال بوده و 6 دنده برای حرکت به جلو و 6 دنده برای عقب دارد. خودرو یک ژنراتور برای تامین برق هنگامی خاموش موتور نیز دارد.

شنی خودرو فولادی است اما همانطور که اشاره شد می‌توان شنی لاستیکی نیز نصب کرد تا ضمن کاهش وزن، به دلیل کم شدن از مقاومت غلتشی به وجود آمده، برد و همچنین سرعت خودرو افزایش یابد. شنی لاستیکی سبب کاهش صدا و لرزش نیز می‌شود. اما طبیعتا دوام آن در مقایسه با شنی فولادی کمتر است. البته این شنی فولادی خود دارای کفشک‌های لاستیکی دوقلو است تا ضمن کاهش اصطکاک، تعمیر و تعویضشان راحت بوده و به آسفالت هیچ آسیب نرساند.

بوکسر شنی دار با این اجزای حرکتی خود می‌تواند از شیب با زاویه 54 درجه بالا رفته و از گودال به عمق 2.5 متر عبور کند. همچنین بدون آماده سازی از آب به عمق 1.8 متر، دیوار به ارتفاع 0.8 متر و همچنین مانع طبیعی به ارتفاع 0.45 متر رد می‌شود. توان حرکت در مسیر نامتوازن با شیب یک طرفه 27 درجه را داشته و علاوه بر آسفالت، روی هر سطح ناهموار و صعب العبور نظیر زمین گلی و باتلاق، مسیر سنگلاخی دارای پستی و بلندی متعدد، کویر و شنزار نیز حرکت می‌کند.

بوکسر خود 3 خدمه شامل فرمانده، راکننده و توپچی دارد که همگی درون اتاقک جای می‌گیرند؛ راننده نیز یک برجک اپتیکال شامل دوربین تلوزیونی با بزرگنمایی و تصویر ساز فروسرخ دارد. علاوه بر این داخل شاسی فضای کافی برای حمل 6 سرباز کاملا مسلح و مجهز نیز وجود دارد. خودرو دارای سیستم هشدار آتش و اطفا حریق خودکار در کنار تهویه مطبوع، تصفیه هوا و حفاظت NBC برای انجام عملیات در محیط‌های آلوده به مواد شیمیایی، بیولوژیکی، پرتوزا و رادیواکتیو است.

زره اصلی در برابر گلوله کالیبر سنگین، ترکش، برخی راکت‌های ضد زره، مین و بمب کنار جاده‌ای (IED) مقاوم است و می‌توان به آن پنل‌های زره مضاعف و زره واکنشی نیز افزود. با این حال راکت‌های ضد زره قدرتمند نظیر RPG-28، موشک‌های ضد تانک مانند کورنت و همچنین گلوله‌های انرژی جنبشی که از تانک‌ شلیک می‌شوند همچنان خطر اصلی برای بوکسر شنی دار محسوب می‌شوند، زیرا همانطور که گفته شد زره این خودرو به قدرتمندی زره تانک اصلی میدان نبرد نیست.

جهت افزایش حفاظت بوکسر شنی دار به سیستم دفاع فعال تروفی مجهز شده که با رادار خود پرتابه مهاجم اعم از موشک ضد تانک، راکت ضد زره و حتی گلوله انرژی جنبشی ضد تانک که چند برابر صوت سرعت دارد را کشف و با شلیک یک پرتابه رهگیر، آن را پیش از رسیدن به تانک نابود می‌کند. تروفی پوشش 360 درجه سراسری فراهم کرده و حتی در برابر موشک‌های حمله از بالا نیز موثر است. همچنین می‌تواند همزمان با چند پرتابه که به سمت خودرو می‌آیند درگیر شود.

دیگر راهکار دفاعی بوکسر شنی دار همچون دیگر خودروهای زرهی استفاده از نارنجک‌های دودزا و دفاع نرم است. سیستم هشدار دهنده خودرو در صورت کشف قفل لیزری روی خودرو یا کشف پرتابه توسط رادار، به صورت خودکار نارنجک دودزا پرتاب می‌کند تا با ایجاد پرده دود، خودرو و تحرکاتش را از مخفی و مانع قفل لیزری شود. البته این 8 نارنجک‌ به صورت دستی توسط خدمه نیز قابل رهاسازی هستند تا با آن‌ها بتوان پیشروی یا عقب نشینی را پنهان و دشمن را گمراه نمود.

Lynx 120

بوکسر شنی دار رقیب هموطن خود یعنی لینکس (Lynx) ساخت راین متال است. لینکس نیز یک خودروی رزمی زره‌پوش است که می‌توان ماژول‌های مختلف روی آن نصب و نقش‌‌های متفاوتی اعم از آبولانس، نفربر زرهی، خودروی شناسایی، خودروی تعمیرو  بازیابی، خودروی پل ساز و… به آن داد. در 18 فوریه 2022 راین متال نیز نسخه‌ای از آن با توپ 120 میلی‌متری موسوم به Lynx 120 معرفی کرد که به گلوله گذار خودکار، برجک کنترلی و سیستم دفاع فعال مجهز است.

پیش از بوکسر شنی دار، کمپانی‌های دیگر نیز چنین اقدامی انجام داده بودند؛ مثلا استرایکر خودرویی چرخدار است اما در سال 2012 نسخه شنی‌دار آن موسوم به Stryker+Tr معرفی شد. همچنین ایده نصب توپ 120 میلی‌متری روی خودروی زرهی غیر از تانک نیز قبلا اجرا شده که خودروی چرخدار زره‌کوب و پشتیبانی آتش ایتالیایی سنتارو 2 (Centauro II) یکی از این موارد است. قبل از این توپ چنین خودروهایی 105 میلی‌متری بود که معروف‌ترینشان استرایکر MGS است.

مجددا پیش از بوکسر شنی دار و Lynx 120 خودروی پشتیبانی آتش سوئدی CV90120-T با توپ 120 میلی‌متری در سال 2001 معرفی شده بود که البته بر خلاف سنتارو 2 که در سال 2004 معرفی شد، گلوله گذاری در آن به صورت دستی صورت می‌گرفت. این خودرو نیز شنی دارد اما تا اینجای کار موفقیتی در بازار بین الملل و کسب مشتری نداشته است. با این حال 2 خودروی شنی‌دار آلمانی که به توپ 120 میلی‌متری مسلح‌اند، بسیار جلوتر از رقبای خود و مدرن‌تر هستند.

احتمالا بریتانیا که قصد خرید 4 هزار خودروی زرهی در پروژه FRES را دارد، بوکسر شنی دار نیز بخرد. زیرا در حال حاضر خرید 1500 خودروی زرهی چند منظوره بوکسر را در نظر دارند و چون جنگ اوکراین نشان داد خودرویی با توپ سنگین و تحرک بالا تا چه میزان می‌تواند موثر باشد، بعید نیست بوکسر جدید نیز به لیست خریدشان افزوده شود. بریتانیا خود پیشتر عضوی از تیم توسعه بوکسر بود و اکنون که دوباره به برنامه‌اش ملحق شد، آن را به لینکس 120 ترجیح می‌دهد.

این خودروها می‌توانند در نقش تانک سبک به پشتیبانی از نیروهای خودی هنگام پیشروی یا دفاع پرداخته و با شلیک موشک‌هایی که بردی بیش از توپ اصلی دارند، دشمن را از فاصله امن هدف قرار دهند. دیگر درسی که جنگ اوکراین داد این بود که حتی تانک‌های به شدت زره پوش نیز بدون داشتن سیستم دفاع فعال در برابر موشک‌های نوین محکوم به نابودی هستند، پس خودرویی همچون بوکسر جدید با سیستم دفاع فعال و چابکی بالا بقاپذیری بسیار زیادی خواهد داشت.

مسئله دیگر اینجاست که انتقال هوایی، دریایی و همچنین زمینی این خودرو توسط هواپیما،‌ کشتی، قطار و خودروهای تانک‌بر نیز بسیار آسان‌تر از جابجایی یک تانک اصلی میدان نبرد است. در حالی که یک هواپیمای ترابری راهبردی C-17 گلوبمستر 3 (Globemaster III) تنها یک تانک با خود حمل می‌کند، هنگام حمل بوکسر شنی دار می‌توان تا 2 دستگاه درون آن جا داد. هواپیمای بزرگ‌تری مانند C-5 گلکسی (Galaxy) که ظرفیت حمل 2 تانک دارد نیز 4 بوکسر با خود می‌برد.