موتور جت F-35 آن را به یکی از قدرتمندترین جنگندههای جهان تبدیل کرده است. این موتور، حتی از پیشرانه جنگندههای فیلم تاپ گان هم قویتر است!
بحثهای اخیر پیرامون جنگنده پیشرفته و مملو از فناوریهای جدید F-35 لایتنینگ 2، شرکت سازنده آن یعنی لاکهید مارتین را به این سمت سوق داده که بهجای اجرای برنامه ارتقای پیشبینیشده قبلی، کل موتور جنگنده را تعویض کند. گرگ آلمر، معاون اجرایی بخش هوافضا لاکهید، در مصاحبهای با وبسایت بریکینگ دیفنس مطرح کرده که:
من از برنامه انتقال موتور تطبیقی (AETP) و موتور جدید حمایت میکنم. فکر میکنم برخی از رویکردهای فعلی، خیلی کوتاهمدت هستند و چشمانداز بلندمدت را در نظر نمیگیرند.
تاریخچه موتور جت F-35
با وجود اینکه انتظار میرود F-35 تا سال ۲۰۷۰ به پرواز ادامه دهد، نمیتوان برنامهریزی تولیدکنندگان در مورد آینده این هواپیمای جنگنده را سرزنش کرد؛ اما واقعیت این است که پیشبینی میشود همچنان موتور توربوفن Pratt & Whitney F135 فعلی این جت، به لطف عملکرد فوق العادهاش و محدودیتهای بودجه بهعنوان موتور جت F-35 باقی خواهد ماند.
تاریخچه موتور F135 به ریشههای قدرتمندی برمیگردد؛ چرا که نسخه تکاملیافته موتور توربوفن F119 است که تأمینکننده نیروی جت جنگنده F-22 رپتور محسوب میشود. F119 که اولین بار در اواخر دهه 1990 دیده شد، به عنوان امنترین موتور جنگنده در تاریخ نیروی هوایی ایالات متحده شناخته میشود.
از آنجایی که F-35 تنها توسط یک موتور نیرو میگیرد، این موتور مستلزم توانمند بودن است. در واقع، موتور F135 با استفاده از پس سوز خود، توانایی تولید نیروی رانش 43،000 پوند را دارد که بیشتر از مجموع نیروی موتورهای دو جت F-14 فیلم Top Gun با درخشش تام کروز است. ما در مقالهای جداگانه به مقایسه جنگنده اف ۳۵ و سوخو ۵۷ پرداختهایم که نشان میدهد چقدر این جت جنگی، توانمند است.
اف-۳۵ میتواند بهصورت عمودی هم پرواز کند
سه مدل مختلف از موتور F135 وجود دارد:
- مدل اول برای برخاست و فرود معمولی
- مدل دوم برای استفاده روی ناوهای هواپیمابر
- مدل سوم برای برخاست کوتاه و فرود عمودی (STOVL)
مدل های معمولی و ناو هواپیمابر تا حد زیادی شبیه به هم هستند؛ به جز اینکه موتور ناو دارای مقاومت به خوردگی بالاتری است تا در برابر محیط آب شور روی عرشه کشتی مقاومت کند. با این حال، موتور STOVL یک فناوری کاملا متفاوت است. این موتور که با همکاری رولزرویس توسعه یافته، دارای یک «ماژول چرخشی سه بلبرینگ» است که بهعنوان نازل تغییر جهت رانش عمل میکند و در کنار یک فن بالابر در جلوی هواپیما، برخاست و فرود عمودی را مانند جتهای پرش قدیمی Harrier AV-8B، تسهیل میکند.
در کنار عملکرد، مطمئن بودن نیز یک ابتکار کلیدی در توسعه موتور F135 بود. بههمین منظور، در مقایسه با موتورهای مشابه، قطعات کمتری در آن به کار رفته و گفته میشود تعویض قطعات و نگهداری در محل، تنها با شش ابزار رایج موجود در هر ابزار فروشی قابل انجام است. همچنین یک سیستم مدیریت سلامت (HUMS) روی موتور وجود دارد که دادهها را در لحظه به پرسنل تعمیر و نگهداری زمینی ارسال میکند که میتوانند قبل از فرود هواپیما، آماده سرویس قطعات مورد نیاز شوند و زمان توقف هواپیما را کاهش دهند.
در حال حاضر بحثی در مورد تعویض موتور هواپیمای رادارگریز F-35 وجود ندارد، اما هسته موتور F135 ارتقا پیدا خواهد کرد. این ارتقا، مدیریت حرارتی آن را بهبود میبخشد که از مشکل داغ شدن بیش از حد جلوگیری میکند. علاوه بر این، افزایش ظرفیت تولید برق مورد نیاز برای بروزرسانی بلوک ۴ هواپیما نیز در حال انجام است.