تازهترین تحقیقات در مورد مصرف کافئین به شکل قهوه و یا نوشیدنیهای انرژیزا نشان داده که این ماده تنها در بیدار نگه داشتن ما کمک میکند و در زمینههای دیگر فعالیتهای روزانه نقشی ندارد.
مصرف کافئین تنها برای بیدار ماندن مناسب بوده و کمک دیگری به انجام کارهای روزانه نمیکند. به تازگی دانشمندان تحقیقات جالبی در مورد این ماده محرک فوقالعاده محبوب در میان انسانها انجام دادهاند و نتایج قابل توجهی را به دست آوردهاند.
شاید برای شما هم پیش آمده که پس از یک شب بدون خواب و استراحت، صبح خود را با مصرف قهوه یا کافئینی که در نوشیدنیهای انرژیزا وجود دارد، سر پا نگه داشتهاید. شاید هم برای بیدار ماندن در شب امتحان یا قبل از تحویل پروژهای مهم نیاز داشتید تا به کمک کافئین خستگی خود را برطرف کرده و بیدار بمانید. با این وجود، بررسیها نشان داده که ماده مورد نظر تنها در جلوگیری از خواب ما نقش دارد و اگر به دنبال مادهای میگردید که در انجام کارها با وجود خستگی و بیخوابی به شما کمک کند، کافئین آن ماده نیست.
مصرف کافئین و فعالیتهای روزانه
در جدیدترین تحقیق دانشمندان، گروهی از داوطلبان پس از یک شب بیخوابی، کافئین مصرف کردند و در ادامه، میزان هوشیاری آنها در طول روز و همچنین توانایی این افراد در انجام وظایف روزانه مورد بررسی قرار گرفت. در واقع، همانطور که میدانیم بیخوابی تاثیرات متعددی روی فعالیت جسمی و ذهنی ما دارد و علاوه بر خستگی شدیدی که در اثر بیدار ماندن برای مدتی طولانی حس میکنیم، قابلیت مغز ما برای انجام کارهای معمولی خود هم در چنین شرایطی به شدت تضعیف میشود.
دانشمندان آزمایشگاه خواب و یادگیری دانشگاه ایالتی میشیگان آمریکا هم در جریان تحقیقات تازه خود، تاثیر مصرف کافئین روی عملکرد مغز را به دقت مورد بررسی قرار دادهاند. در این پژوهش، دو وظیفه ساده و سخت به داوطلبان داده شده بود و محققان به دنبال پیدا کردن پاسخ این سوال بودند که آیا کافئین وارد شده به بدن میتواند عملکرد افراد در انجام فعالیتها را در مقایسه با کسانی که کافئین مصرف نکردهاند، بهبود ببخشد یا خیر؟
همانطور که اشاره شد، جواب این سوال خیر بوده و بررسیها نشان داده که ماده محرک مورد نظر تاثیر خاصی در این راستا و مخصوصا به هنگام انجام وظیفه سختتر مرحله نهایی آزمایش دانشگاه میشیگان، ندارد. این دانشمندان در وظیفه اول آزمایش خود، از داوطلبان خواستند تا تمرکز خود را برای مدتی مشخص حفظ کنند؛ این بخش از آزمایش به خوبی سپری شد و میتوان گفت که افراد مشکلی از بابت حفظ تمرکز نداشتند.
با این وجود در قسمت دوم آزمایش لازم بود تا افراد فعالیتهایی را به ترتیب مشخصی انجام دهند و بدون برهم زدن نظم این فعالیتها، مرحله مورد نظر را به پایان برسانند؛ در حقیقت دانشمندان نتیجه گرفتند که مصرف کافئین هیچ کمک ویژهای به هنگام انجام فعالیتهای سخت و چالشبرانگیز نمیکند.
بیخوابی و اشتباهات مرگبار
نگرانی اصلی در مورد چنین موضوعی به اشتباهاتی مربوط میشود که فرد بیخواب در طول روز مرتکب آنها میشود. به بیان دیگر وقتی بدن به اندازه کافی استراحت نکند و فرد خواب کافی نداشته باشد، احتمال بروز اشتباهات بسیار خطرناکی در زمان خستگی ناشی از بیخوابی وجود دارد. محققان دانشگاه ایالتی میشیگان هم میگویند که به غیر از تاثیرات کافئین برای بیدار نگه داشتن مصرف کننده، نمیتوان انتظار داشت که عملکرد مغزی فرد پس از نوشیدن قهوه یا انرژیزاها بهبود یابد و یا میزان بروز اشتباهات رایج در میان افراد بیخواب از این طریق کاهش یابد.
در حوزه پزشکی بحث جلوگیری از بروز اشتباهات مختلف فوقالعاده مهم و حیاتی بوده و وقتی کادر درمان مجبور به انجام شیفتهای کاری طولانی و بدون استراحت باشد، میتوان انتظار داشت که خطاهای زیادی رخ دهند. کیمبرلی فن (Kimberly Fenn)، سرپرست تیم تحقیقات آزمایشگاه خواب و یادگیری دانشگاه میشیگان میگوید که مشاغل زیادی از جمله جراحی، خلبانی، خدمت در نیروی پلیس و شغلهای دیگر هستند که بیدار ماندن و تحمل بیخوابی جزو شرایط کاری آنها به شمار میآید.
به گفته فن اگر نتیجهگیری میشد که مصرف کافئین احتمال بروز خطا در انجام کارها را به میزان زیادی کاهش میدهد، تحقیق تیم دانشگاه میشیگان ثابت میکرد که ماده مورد نظر کمک بزرگی به افراد بیخواب میکند. با این وجود نتایج نهایی تحقیقات ثابت میکنند که داشتن خواب کافی در طول شبانه روز فوقالعاده مهم بوده و نباید خواب به عنوان اولویتی برای برخورداری از عملکرد مناسب، نادیده گرفته شود.