راکت لانگ مارچ بی‌۵

راکت سرکش و غیر قابل کنترل چین، به زودی به زمین برخورد می‌کند؛ آیا باید نگران باشیم؟

راکت لانگ مارچ بی‌۵ چین که برای توسعه ایستگاه فضایی در مدار زمین به فضا ارسال شده بود، از کنترل خارج شده و احتمال دارد به‌ زودی در نقطه‌ای از زمین سقوط کند.

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که زباله فضایی موشک چین، که راکت لانگ مارچ بی‌۵ نام دارد و اخیراً به فضا پرتاب شده است، در عرض چند روز آینده (31 ژوئیه معادل 9 مرداد) به زمین سقوط خواهد کرد. اما مکان دقیق سقوط بقایای این راکت هنوز مشخص نیست و به نظر می‌رسد تنها چند ساعت پیش از برخورد این راکت با زمین می‌توان پیش‌بینی کرد که محل سقوط آن کجا خواهد بود.

ویژگی‎های راکت لانگ مارچ بی5

راکت لانگ مارچ بی‌۵ (Long March 5B) ساخته چین است و قطعات ایستگاه فضایی در دست ساخت چین را به فضا برده است. لانگ مارچ بی‌۵ ۳۰ متر طول دارد و هسته 30 متری این موشک، ماژول مرکزی و بدون سرنشین ایستگاه فضایی تیان هه چین را در روز 29 آپریل در مدار زمین قرار داد.

راکت لانگ مارچ بی‌۵ قادر است تقریبا مسافتی معادل 90 دقیقه زمین را با سرعت 27 هزار و 600 کیلومتر بر ساعت طی کند. این راکت هم‌اکنون در ارتفاع بیش از 300 کیلومتری از سطح زمین قرار دارد و توسط ارتش آمریکا نام 035B-2021 به آن اختصاص داده شده است.

راکت لانگ مارچ بی‌۵ بعد از انجام عملیات خود، وارد مداری موقتی شده است و احنمال سقوط آن یکی از بزرگترین فرودهای کنترل نشده برای زمین محسوب می‌شود. این موضوع در کنار سرعت بالایی که این جسم دارد باعث می‌شود پیش‌بینی مکان سقوط آن پس از ورود به جو زمین غیرممکن باشد.

طبق اطلاعات موجود، از سال 1990 هیچ جرم بیش از 10 تنی در مدار زمین باقی نمانده و به این شکل کنترل نشده سقوط نکرده است. این در حالیست که هسته مرکزی زباله فضایی جدید راکت لانگ مارچ بی‌۵ حدود 25 تن تخمین زده شده است.

سقوط راکت لانگ مارچ و آسیب‌های احتمالی آن

راکت لانگ مارچ بی‌۵

این موشک توانست با موفقیت آزمایشگاه ونتین را به مدار پایین زمین برساند، جایی که حدود 13 ساعت بعد به ایستگاه فضایی تیانگونگ چین متصل شد. با این حال، مانند پرتاب‌های قبلی لانگ مارچ بی‌۵، هسته اصلی که فاقد مقررات ورود کنترل‌شده است، وارد مدار زمین شده و به سرعت در حال پایین آمدن است.

مرحله اصلی 25 تنی (22.5 متری تن) که با شماره 53240/2022-085B تعیین شده است، اکنون آماده ورود مجدد کنترل نشده به سطح زمین است. کارشناسان مرکز مطالعات ورود مجدد مداری و بقایای شرکت هوافضا (CORDS)، یک تاریخ احتمالی را برای سقوط این موشک سرگردان محاسبه کرده‌اند. آن‌ها داده‌های شبکه نظارت فضایی نیروی فضایی ایالات متحده را تجزیه و تحلیل کردند تا تخمینی ارائه کنند که نشان می دهد موشک در 31 ژوئیه در ساعت 7:52 بامداد UTC (3:52 بامداد به وقت شرقی) با نوار خطای مثبت و منفی 22 به زمین بازخواهد گشت.

مارلون سورج، مدیر امور فنی و اجرایی CORDS، توضیح داد: «برای ردیابی و پیش‌بینی ورود مجدد، تیم ما از مجموعه داده‌های عمومی استفاده می‌کند، اما به طور کلی برای پیش‌بینی دقیق مکان برخورد خیلی زود است. تنها چیزی که به طور قطعی می‌دانیم این است که ورود مجدد این راکت به جو زمین جایی بین ۴۱ درجه عرض شمالی و ۴۱ درجه عرض جغرافیایی جنوبی رخ خواهد داد.»

شبکه نظارت فضایی، این قابلیت را دارد که اشیاء موجود در فضا را با استفاده از رادار و حسگرهای نوری در چندین مکان در سراسر سیاره ردیابی کند. سورج در این باره گفت: «این حسگرها اجسامی را که بزرگتر از توپ فوتسال هستند در مدارهای پایین زمین، و اجرامی که به اندازه توپ بسکتبال یا بزرگتر از آن هستند را در مدارهای ژئوسنکرون مشاهده و ردیابی می‌کنند. حسگرها همچنین می‌توانند تعیین کنند که اجسام در کدام مدار قرار دارند و از این اطلاعات برای پیش‌بینی نزدیک شدن، ورود مجدد و احتمال برخورد اشیا فضایی به زمین استفاده می‌شود‌.»

شرکت هوافضا دائم صفحه ردیابی خود را به‌روزرسانی می‌کند؛ زیرا برآورد در طول زمان اصلاح می‌شود. بر اساس بیانیه شرکت هوافضا، به دلیل ماهیت کنترل نشده فرود این موشک، احتمال دارد این زباله‌ فضایی در یک منطقه پرجمعیت فرود آید. بنابراین بیش از 88 درصد از جمعیت جهان، با سقوط راکت لانگ مارچ بی5 در خطر قرار خواهند گرفت.

شرکت فضایی CORDS می‌گوید که اجسام با این اندازه در جو نمی‌سوزند و معمولاً 20 تا 40 درصد از کل جرم یک جسم بزرگ بسته به جسم آن به زمین می‌رسد. به طور معمول، بقایای اصلی موشک‌های فضایی به مدار نمی‌رسند و به اقیانوس یا مناطق کم جمعیت هدایت می‌شوند. موشک‌های قدیمی و ماهواره‌هایی که توان ادامه دادن ندارند، همانند لانگ مارچ بی‌۵ به زمین سقوط می‌کنند و مانند فضاپیماهای متعددی از جمله ایستگاه فضایی میر وارد اتمسفر می‌شوند، می‌سوزند و در نهایت در آب‌ها می‌افتند.

راکت لانگ مارچ بی‌۵

این سومین باری است که بقایای اصلی یک راکت لانگ مارچ بی‌۵ پس از پرتاب وارد مدار می‌شود و به صورت کنترل نشده به زمین سقوط می‌کند، بنابراین به نظر می‌رسد این اتفاق به جای اینکه یک اشکال در ساخت موشک باشد، یکی از ویژگی‌های این موشک محسوب می‌شود.

دو سال پیش، زباله‌های یک مرحله هسته‌ای خارج از کنترل بر روی یک منطقه مسکونی در امتداد سواحل غربی آفریقا سقوط کردند، در حالی که زباله‌های یک لانگ مارچ بی‌۵ که سال گذشته پرتاب شده بود، به درون اقیانوس هند در نزدیکی مالدیو سقوط کرد. در هر دو مورد آسیبی به کسی وارد نشد، اما دانشمندان اخیراً این نگرانی را مطرح کرده‌اند که با همه موشک‌هایی که این روزها پرتاب می‌شوند، ممکن است در نهایت یک نفر به شدت مجروح شده یا حتی کشته شود.

بیل نلسون، مدیر ناسا، در بیانیه‌ای از آژانس در پی حادثه سال 2021 گفت: «کشورهای ارسال کننده فضاپیما باید خطر ورود مجدد اشیاء فضایی را برای افراد و دارایی‌های روی زمین به حداقل برسانند و شفاف سازی را در مورد این عملیات اجرا کنند.»

این موضوع واضح است که چین در رعایت استانداردهای جهانی در مورد زباله‌های فضایی خود کوتاهی می‌کند. این نکته بسیار مهم است که چین و همه کشورهای سازنده فضاپیما و نهادهای تجاری، مسئولانه و شفاف در فضا عمل کنند تا ایمنی، ثبات و پایداری بلندمدت فعالیت‌های فضایی را تضمین کنند.