عجیب‌ ترین و هیجان‌ انگیزترین راه های پیدا کردن آدم فضایی ها که در حال توسعه هستند

انسان اشتیاق عجیبی برای ارتباط با موجودات فضایی پیشرفته دارد. به همین بهانه به هیجان انگیزترین و عجیب ترین راه های پیدا کردن آدم فضایی ها می‌پردازیم.

آنچه تاکنون انسان به آن دست یافته است به معنای واقعی کلمه فراتر از درک است. تلسکوپ جیمز وب تصاویری از کیهان ارسال کرده است که قدمت آن به بیش از ۱۳ میلیارد سال یعنی تقریبا زمان پیدایش هستی می‌رسد.

ما هزاران کهکشان را دیده‌ایم که میلیاردها ستاره و احتمالا صدها میلیارد دنیای دیگر را در خود جای داده‌اند. همگی در فضا هستند، درست مثل ما. سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که هیچ‌کدام از آنها شبیه ما هستند؟ آیا افراد دیگری در آن دنیاها زندگی می‌کنند؟ این آدم فضایی ها با چه چیزی نفس می‌کشند، زندگی و رشد می‌کنند؟ راه های مختلف پیدا کردن آدم فضایی ها کدام هستند؟

Carl Sagan یکبار در جایی گفت:

یک جایی از این جهان هستی، یک چیز فوق‌العاده باورنکردنی در انتظار شناخته شدن است.

این همان میل و اشتیاق کشف ناشناخته‌‌هاست که انسان را به فراتر از ستاره‌ها نیز سوق می‌دهد. انسان پا را فراتر از دنیای خودش گذاشته و تا فضا و کهکشان‌ها پیش رفته است تا به اسرار و رموز آنجا پی ببرد.

نگاهی به راه‌ های مختلف پیدا کردن آدم فضایی ها

جستجو برای یافتن این پاسخ‌ها ادامه دارد و راه های پیدا کردن آدم فضایی ها و دنیای آنها بیشتر از آن است که فکر می‌کنید.

۱- نظارت بر نور ستارگان

مسلما فاصله زیادی که بین زمین و هر نقطه دیگری از فضا وجود دارد، راه های پیدا کردن آدم فضایی ها و هرگونه حیات بیگانه را سخت کرده است. در بسیاری از موراد به نظر می‌رسد که راحت‌تر است به دنبال خود آدم فضایی ها نباشیم بلکه بیشتر به دنبال نشانه‌هایی از حضور آنها در این کیهان بگردیم. یکی از این نشانه‌ها و راه ها برای پیدا کردن آدم فضایی ها نظارت بر نور ستارگان است.

نور ستاره‌های دور یکی از معدود چیزهایی است که اغلب می‌توانیم از یک کهکشان که فاصله زیادی با ما دارد، ببینیم. حتی با تلسکوپ جیمز وب هم نمی‌توانیم به خانه‌های آدم فضایی ها سرک بکشیم. اما با تجزیه و تحلیل نوری که از یک ستاره به ما می‌رسد می‌توانیم اطلاعات زیادی در مورد یک منظومه شمسی خاص به دست بیاوریم.

از نور ستارگان نه تنها می‌توان برای یافتن دنیای آدم فضایی ها بلکه برای پیدا کردن نشانه‌هایی از تکنولوژی آنها نیز استفاده کرد. برای مثال، اگر شما یک ایستگاه فضایی بزرگ داشته باشید، این ایستگاه سایه می‌اندازد و ما احتمالا می‌بینیم که یک شی جلوی نور ستاره را گرفته است.

اگر آدم فضایی ها خیلی پیشرفته باشند، ممکن است به شاهکارهای تکنولوژی دست پیدا کرده و نیروگاه‌ها یا رایانه‌هایی به اندازه یک ستاره ساخته باشند که کل فضای منظومه شمسی را اشغال کند.

ستاره‌هایی مثل ستاره کی‌ای‌سی ۸۴۶۲۸۵۲ که دچار کم نوری دوره‌ای می‌شوند، دانمشندان را به این فکر وا داشته است. آنها گمان می‌کنند در آن منطقه آدم فضایی های عظیم الجثه‌ای وجود دارد که در انتقال نور از آنجا به زمین تداخل ایجاد می‌کنند.

۲- پیدا کردن نشانه‌های زیستی در جوهای بیگانه

سیاره‌ها از مقابل ستارگان عبور می‌کنند. با استفاده از تکنیکی به نام طیف‌سنجی، می‌توانیم طیف نوری که هنگام عبور یک سیاره از مقابل ستاره از آن ساطع می‌شود را تجزیه و تحلیل کنیم. در این هنگام یک تغییر رنگ به وجود می‌آید که به ما این امکان را می‌دهد تا طیف خود سیاره و گازهایی که در جو آن وجود دارند و موجب فیلتر فرکانس‌های خاص نور می‌شوند را ببینیم.

بر اساس تجربه ما متان گازی است که توسط موجودات زنده تولید می‌شود و برای زندگی مفید است. اگر جو یک سیاره متان داشته باشد، به احتمال زیاد میزبان موجودات زنده است. بنابراین می‌توانیم طیف نور را تجزیه و تحلیل کنیم، نور ستاره را که تغییرناپذیر است فیلتر کنیم و مشخص کنیم که چه گازهایی در جو سیاره وجود دارد و از این طریق بفهمیم در آن آدم فضایی ها زندگی می‌کنند یا خیر.

تاکنون هزاران سیاره فراخورشیدی کشف شده‌اند و حالا هم به لطف تلسکوپ جیمز وب ده‌ها هزار سیاره بیشتر در افق هستند که می‌توان نشانه‌های حیات را در آنها جستجو کرد. محدود کردن کاوش‌ها به معنای جستجوی چیزهای خاصی مانند نشانه‌های زیستی است. نشانه‌هایی که به ما می‌گوید آیا یک سیاره آدم فضایی دارد یا نه و یا حداقل اینکه آیا می‌تواند میزبان خوبی برای موجودات زنده باشد.

ما در اتمسفر به دنبال گازهایی مانند اکسیژن و متان و موارد دیگری هستیم که می‌دانیم برای زندگی مفید است چرا که اتمسفر خود ما آنها را دارد و موجودات زنده یا به آن نیاز دارند یا خود آنها را تولید می‌کنند.

در حالیکه اکسیژن یک مولفه بدیهی است اما یک گزاره همه یا هیچ نیست. به خصوص اینکه می‌دانیم اکسیژن فقط برای بازه زمانی بسیار کمی از طول عمر زمین در اتمسفر کره خاکی وجود داشته است. به جای آن، دانمشندان هزاران مولفه بالقوه دیگر را شناسایی کرده‌اند که می‌توانند نشان دهنده حیات باشند. مولفه‌هایی مانند کربن دی اکسید (کربن مونوکسید شامل آن نمی‌شود) شاخصه‌های بالقوه‌ای برای وجود حیات هستند و حداقل نشان می‌دهند که آن سیاره قابلیت سکونت دارد یا خیر.

۳- نشانه‌های تکنولوژی در اتمسفر آدم فضایی ها

تا اینجا دیدیم که چگونه با نشانه‌های زیستی می‌توانیم به جستجوی حیات آدم فضایی ها بپردازیم. با کمی تغییر در روش‌های تحقیق، می‌توان گفت که نشانه‌های تکنولوژی نیز یکی از راه های پیدا کردن آدم فضایی ها است. آنچه تاکنون به آن پرداختیم جستجوی نشانه‌های زندگی آدم فضایی ها در سیاره‌ای خاص یا امکان سکونت یک سیاره بود.

با استفاده از نشانه‌های تکنولوژی به دنبال نشانه‌های صنعت و به خصوص آلودگی هستیم. توجیه روش اشاره شده این است که اگر موجودی قادر به صنعتگری باشد، قطعا آلودگی نیز تولید می‌کند. برای مثال، می‌توانیم در اتمسفر آن سیاره به دنبال دی اکسید نیتروژن باشیم. هرچند که این ماده از منابع طبیعی تولید می‌شود اما حاصل مصرف سوخت نیز هست.

پنل‌های خورشیدی یکی دیگر از فناوری‌های بالقوه است که می‌تواند در راه پیدا کردن آدم فضایی ها به ما کمک کند. از آنجایی که هر سیاره‌ای که قابل حیات باشد باید به دور یک ستاره بچرخد، خیلی دور از انتظار نیست که آدم فضایی های باهوش هم مانند ما از نیروی خورشید خود استفاده کنند.

پنل‌های خورشیدی نور زیادی را منعکس می‌کنند و این نور دارای طیف خاصی است. اگر بتوانیم این طیف را تشخیص دهیم، می‌توان گفت که در آنجا موجوداتی زندگی می‌کنند.

۴- سیگنال‌های رادیویی

یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین راه های پیدا کردن آدم فضایی ها، جستجوی سیگنال‌های رادیویی است. محققان دانشگاه MIT در جولای ۲۰۲۲ (تیرماه ۱۴۰۱) یک سیگنال تکراری مشابه ضربان قلب را کشف کردند که میلیاردها سال نوری از زمین فاصله داشت.

مکان دقیق این سیگنال شناسایی نشده است؛ اما در لیست سیگنال‌های زیادی قرار می‌گیرد که طی سالیان طولانی شناسایی شده‌اند. برخی از این سیگنا‌ل‌ها اسرارآمیز و شگفت انگیز و برخی دیگر طبیعی هستند. درست قبل از این سیگنال، دانشمندان چینی ادعا کردند که آنها نیز با استفاده از تلسکوپ غول‌پیکر Sky Eye یک سیگنال بیگانه را شناسایی کرده‌اند که احتمالا از یک موجود بیگانه باهوش می‌رسد.

برنامه جستجوی هوش فرازمینی (SETI) از سال ۱۹۶۰ با پروژه Ozma شروع به جستجو برای سیگنال‌های رادیویی کرد. یکی از بزرگ‌ترین معایب این روش انتخاب قسمت محدودی از این فضای بیکران برای کاوش است و این را در نظر نمی‌گیرد که بسیاری از منابع طبیعی تولید کننده امواج رادیویی هستند.

ستارگان و بسیاری از اجرام آسمانی دیگر فرکانس‌های رادیویی تولید می‌کنند که باید آنها را بررسی کرد و کنار گذاشت. امید است که روزی سیگنالی پیدا کنیم که فراتر از نویز پس‌زمینه باشد و نشانه واضحی از آدم فضایی ها به حساب بیاید.

۵- تلسکوپ

مسلما تلسکوپ بهترین راه برای جستجوی سیارات است و همیشه در خط مقدم قرار می‌گیرد. استفاده از تلسکوپ آنقدرها هم که به نظر می‌رسد ساده نیست؛ اما از آن جهت بهترین روش به حساب می‌آید که تاکنون به لطف تلسکوپ‌هایی مثل هابل و جیمز وب تصاویر شگفت انگیزی در اختیار ما قرار گرفته است. قسمت سخت ماجرا اینجاست که باید یک منطقه مشخص را برای جستجو انتخاب کنیم.

نشانه‌های گویای زیادی وجود دارد که با تکیه بر آنها می‌توان تعیین کرد که تلسکوپ کجا را کاوش کند. یکی از این راه‌ها، روش لرزش است. شما یک ستاره را در دوردست پیدا می‌کنید و نور آن را مشاهده می‌کنید. اگر ستاره لرزش داشته باشد، به این معنی است که احتمالا چیزی به دور آن می‌چرخد و از این طریق تلسکوپ را برای کاوش در آن منطقه تنظیم می‌کنید.

ما از قبل آسمان را با ماهواره‌ها و کاوشگرهای متعددی پر کرده‌ایم تا در این جستجو ما را یاری کنند. البته جیمز وب و هابل تنها دو عدد از این تلسکوپ‌ها هستند و اسپیتزر، کپلر، تس و چیاپس نیز به ما بسیار کمک کرده‌اند. خوشبختانه تلسکوپ‌های بیشتری نیز در دست ساخت هستند. به عنوان مثال آژانس فضایی اروپا قصد دارد در سال ۲۰۲۴، PLATO را با توانایی رصد یک میلیون ستاره و جستجوی سیارات اطراف آنها به فضا پرتاب کند.

۶- ارتباطات کوانتومی

عامه مردم با مفهوم ارتباطات کوانتومی آشنا نیستند؛ اما کسانی که به دنبال راه های پیدا کردن آدم فضایی ها هستند، از این موضوع آگاهی دارند و برایشان جالب است. با استفاده از فوتون‌ها می‌توان سیگنال‌ها را بدون از دست رفتن اطلاعات موجود در آنها به سراسر کهکشان ارسال کرد.

در ارتباطات کوانتومی به جای استفاده از بیت‌های استاندارد (مانند آنچه ما در رایانه‌ها استفاده می‌کنیم) ، از مولفه‌ای به نام کیوبیت استفاده می‌شود. دانشمندان هنوز با این ایده کلنجار می‌روند تا شبکه‌های ارتباطی امنی را توسعه دهند تا امنیت بی‌سابقه‌ای را برای اینترنت کوانتومی بالقوه ارائه دهد.

در حالیکه انسان به تازگی از ارتباط کوانتومی بهره گرفته است، اما تصور می‌شود که اگر آدم فضایی ها گونه‌های پیشرفته‌تری باشند، بر این امر تسلط دارند و احتمالا از خیلی قبل‌تر از آن استفاده می‌کنند. همین موضوع می‌تواند دلیل این باشد که چرا جستجوی سیگنال‌ها ما را به جایی نمی‌رساند.

جستجوی سیگنال‌های رادیویی در دنیای کوانتومی مانند تلاش برای پیدا کردن دایناسور در باغ‌وحش است. شما دیر به این مهمانی رسیده‌اید و چیزی که می‌خواهید پیدا کنید دیگر وجود ندارد. هرچند که اگر کمی تغییر در جستجوهایمان داشته باشیم و از ترفندهای دیگری استفاده کنیم، ممکن است به نتایج بهتری دست یابیم.

۷- ربات‌های جستجوگر حیات

البته برای یافتن حیات صرفا نباید تمرکز خود را به فضاهای دوردست بین ستاره‌ای معطوف کنیم، زیرا هنوز در مناطقی همچون قمرهای زحل و مریخ امکان پیدا شدن حیات دور از انتظار نیست.

اینکه هنوز نشانه‌هایی از حیات کشف نکرده‌ایم، به این معنی نیست که چیزی برای کشف کردن وجود ندارد. ابزارهای به روزتر و کارآمدتر شانس کاوش‌های ما را زیادتر می‌کند. ناسا قصد دارد کاوشگرهایی به قمرهای اروپا و انسلادوس ارسال کند تا بتوانند زیر یخ‌ها یعنی جایی که فکر می‌کنیم نشانه‌هایی از حیات وجود دارد را جستجو کنند.

برای این کار ناسا قصد دارد تیمی از ربات‌ها را به آنجا بفرستد. آنها باید از لایه یخی این قمرها عبور کنند و در لایه زیرین که از آب است شنا کرده و به کاوش بپردازند.

این فقط یکی از انواع کاوشگرهای هوشمندی است که در آینده به کاوش می‌پردازد و سپس تعیین می‌کند که آیا چیز مفیدی پیدا کرده است یا خیر. از آنجایی که زمان زیادی طول می‌کشد تا سیگنال‌ها از فضا به زمین برسند، می‌توان از هوش مصنوعی برای جستجو و تجزیه و تحلیل استفاده کرد. بدین ترتیب تنها زمانی گزارش‌ها به زمین ارسال می‌شوند که ربات به کشف قابل توجهی دست پیدا کند.

۸- همگرایی گرانشی

اگر فیلم Star Trek 4 را دیده باشید، می‌دانید که اجسامی به دور خورشید می‌چرخند. در این فیلم فوق تخیلی، از این ایده علمی استفاده شده است که گرانش خورشید موجب به حرکت درآمدن اجسام می‌شود. این پدیده همگرایی گرانشی نام دارد و یکی از راه های پیدا کردن آدم فضایی هاست تا سیگنال‌های آنها را رهگیری کنیم.

اگر چیزی به اندازه کافی بزرگ باشد، کشش گرانشی آن حتی می‌تواند نور را خم کند. در نتیجه می‌تواند نور را متمرکز نیز fکند. دانشمندان معتقدند که سیگنال‌ها را هم می‌توان به همان روش خم و متمرکز کرد. این بدان معناست که ستارگانی مانند خورشید ما می‌توانند مانند شبکه‌های ماهواره‌ای زمینی عمل کنند و سیگنال‌ها را در سراسر کهکشان ارسال و خم کنند.

اگر آدم فضایی ها نیز از ستاره‌ها چنین استفاده‌هایی بکنند و ما هم یک ایستگاه ماهواره‌ای راه‌اندازی کنیم، می توانیم با هم ارتباط برقرار کنیم.

با این حال، ارتباطات همه چیز نیست. تاثیر خورشید بر نور یکی از موضوعات مورد تحقیق است. اگر dک فضاپیما یا ماهواره را در موقعیتی قرار دهیم که نور در آنجا خم شده و سپس توسط خورشید ما متمرکز شده باشد، می‌توانیم نگاه واضح‌تری به دنیای آدم فضایی ها داشته باشیم.

خورشید می‌تواند مانند یک تلسکوپ طبیعی عمل کند و منظره را برای ما با بزرگ‌نمایی زیاد نشان دهد. دست کم یک دانشمند فکر می‌کند که این امر یک پدیده خیره‌کننده خواهد بود که وضوح ۲۰ کیلومتر در هر پیکسل را در اختیار ما قرار می‌دهد.  به کمک این روش می‌توان قاره ها و حتی الگوهای آب و هوایی را در دنیاهای دیگر تشخیص داد.

۹- شیمی مرطوب

هرچند که خیلی دور از انتظار به نظر می‌رسد، اما شیمی مرطوب هم یکی از راه های پیدا کردن آدم فضایی ها است. شیمی مرطوب بخشی از شیمی تجزیه به حساب می‌آید و از روش‌های کلاسیک مانند مشاهده برای تجزیه مواد استفاده می‌کند. از آنجا که بیشتر تجزیه و تحلیل‌ها در فاز مایع انجام می‌شود این نام را بر روی آن گذاشته‌اند.

این روش برای سیارات نزدیک‌تر به زمین مانند مریخ کاربرد بیشتری دارد تا کهکشان‌های دوردست. مریخ نورد کنجکاوی با استفاده از تجزیه و تحلیل نمونه در مریخ (SAM) به جستجوی خاک مریخ برای کشف مولفه‌های حیات پرداخته است. این مولفه‌ها شامل هر نوع ترکیب آلی که حاوی موادی مانند اکسیژن و نیتروژن باشد می‌شوند.

نمونه‌های خاک در سه محفظه مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند تا در معرض انواع حلال‌ها قرار بگیرند و یا در محفظه‌هایی دیگر پخته شوند. نتیجه این تجزیه و تحلیل‌ها کشف مولکول‌های آلی مختلف بود که از طریق تجزیه و تحیلیل معمولی نمی‌توان به آن دست یافت. البته ما هیچ حیاتی در آنجا کشف نکردیم، اما به ما کمک کرد تا تصویر واضح‌تری داشته باشیم و قطعا در آینده به کارمان می‌آید. از این تکنیک در مکان‌های دیگری مانند قمرهای زحل نیز می‌توان استفاده کرد.

۱۰- امواج رادیویی شفق قطبی

آیا تا به حال درباره امواج رادیویی شفق قطبی چیزی شنیده‌اید؟ مسلما موضوعی نیست که در گفتگوهای روزمره درباره آن صحبت کنیم؛ اما یکی از راه های پیدا کردن آدم فضایی ها است.

در اینجا بر روی زمین، شفق شمالی زمانی رخ می‌دهد که ذرات باردار خورشید با گازهای موجود در اتمسفر زمین برخورد کنند. البته این پدیده نه فقط در قطب شمال بلکه در هر دو قطب رخ می‌دهد. شفق‌ها اغب سبزرنگ هستند؛ اما گازهای مختلف رنگ‌های متفاوتی تولید می‌کنند و نکته مهم اینکه زمین تنها سیاره‌ای نیست که شفق در آن رخ می‌دهد.

شفق قطبی امواج رادیویی تولید می‌کند و آن سیگنال‌های رادیویی می‌توانند اطلاعاتی همچون نوع میدان مغناطیسی سیاره را در اختیار ما قرار دهند. این امر اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا تا آنجایی که ما می‌دانیم میدان مغناطیسی برای هر سیاره دارای حیات ضروری است.

میدان مغناطیسی زمین دلیلی است که جو ما در جای خود باقی می‌ماند و ذرات مضر فضا نمی‌توانند به زمین برسند، در غیر این صورت حیات روی آن از بین می‌رود. اگر یک سیاره فراخورشیدی کشف شود که دارای شفق باشد، می‌توانیم امواج رادیویی آن را تجزیه و تحلیل کنیم. اگر شفق‌ها میدان مغناطیسی قوی را نشان دهند، می‌تواند بیانگر این باشد که سیاره میزبان مناسبی برای آدم فضایی هاست.