وقتی یک بمب هسته ای در فضا منفجر می شود چه اتفاقی می افتد؟

استفاده از بمب هسته ای در زمین می‌تواند به یک فاجعه انسانی منجر شود و تا چندین نسل را تحت تاثیر قرار دهد؛ اما اگر یک بمب هسته ای در فضا منفجر شود، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟

این روزها کریستوفر نولان با فیلم اوپنهایمر حسابی سر‌و‌صدا کرده است. فیلم جدید نولان به زندگی جی رابرت اوپنهایمر و داستان خلق اولین بمب اتمی جهان می‌پردازد. همین نیز باعث شده است که مجدد بمب هسته‌ ای و عواقب استفاده از آن در افکار عمومی مطرح شود. همه ما با فاجعه استفاده از بمب اتمی در زمین آشنا هستیم. آمریکا در سال ۱۹۴۵ قصد داشت ژاپن را مجبور به تسلیم در جنگ کند و به‌همین خاطر دو بمب اتمی را روی شهرهای هیروشیما و ناکازاکی انداخت.

بررسی عواقب منفجر کردن یک بمب هسته ای در فضا

هرچند این سوال مطرح می‌شود که اگر یک بمب هسته ای در فضا منفجر شود، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ یکبار در سال ۲۰۱۵ ایلان ماسک ایده گرم‌کردن قطب‌های مریخ با استفاده از بمب های اتمی را مطرح کرد. به‌باور وی می‌توان با اینکار اثر گلخانه‌ای ایجاد کرد و مریخ را در مسیر تبدیل‌شدن به زمینی دیگر قرار داد. هرچند دانشمندان چندان با نظر ایلان ماسک موافق نیستند و مشکلات زیادی را در این راه می‌بینند.

همچنین در فیلم آفتاب (Sunshine) نیز ایده منفجر کردن بمب هسته ای در فضا مطرح شد. البته در این فیلم سال ۲۰۵۷ را می‌دیدیم که خورشید به‌دلیلی نامشخص دیگر مثل گذشته قادر به گرم‌کردن زمین نبود و بشر می‌خواست با منفجر کردن بزرگترین بمب اتمی جهان در قلب خورشید، آن را مجدد تقویت کند. هرچند چندان نیاز نیست حالت‌های فرضی را بررسی کنیم؛ زیرا آمریکا قبلا ایده منفجر کردن بمب هسته ای در فضا را امتحان کرده است.

در طول جنگ سرد رقابت سنگینی بین آمریکا و شوروی برای دست‌يافتن به‌ سلاح‌های مخرب‌تر در جریان بود. به‌همین خاطر آمریکا در ۹ جولای ۱۹۶۲ (برابر با ۱۸ تیر ۱۳۴۱) یک بمب هسته ای به نام Starfish Prime را تست کرد. آنها می‌خواستند ببینند که اگر یک بمب هسته ای ۱.۴۵ مگاتنی را در ارتفاع ۴۰۰ کیلومتری از اقیانوس آرام منفجر کنند، چه اتفاقی رخ می‌دهد. برای مقایسه بد نیست بدانید که ایستگاه فضایی بین‌المللی اکنون در این ارتفاع قرار دارد و بمب تست شده نیز ۱۰۰ برابر قوی‌تر از بمبی بود که روی هیروشیما پرتاب شد.

منفجر کردن یک بمب هسته ای در فضا باعث شد که منظره‌ای تماشایی برای ساکنین هاوایی ایجاد شود. آنها تصور می‌کردند که شفق‌های قطبی کمی پایین‌تر آمده‌اند. در واقع تا هزاران کیلومتر افراد می‌توانستند درخش‌ نوارهایی از نور قرمز، آبی و سبز را در آسمان ببینند. این منظره نیم ساعت دوام داشت؛ هرچند پس از آن تاریکی فرا رسید.

انفجار بمب هیدروژنی باعث شده بود که میزان زیادی امواج الکترومغناطیسی رها شوند و همین نیز باعث قطع برق در محدوده ۱۰۰۰ کیلومتری هاوائی شد. علاوه بر این، Telstar اولین ماهواره مخابراتی شرکت AT&T به‌لطف تشعشعات آسیب دید و دیگر نتوانست ماموریت خود را انجام دهد. البته برخی گزارشات تاییدنشده نیز از غیرعملیاتی‌شدن ۵ ماهواره دیگر خبر می‌دادند.

در هر صورت آزمایش منفجر کردن بمب هسته ای در فضا کاملا موفقیت‌آمیز بود؛ زیرا به سران آمریکا و شوروی فهماند که ادامه این راه می‌تواند بشر را به نابودی بکشاند. به‌همین خاطر دیگر هیچ کشوری چنین کاری را تکرار نکرد.

انفجار بمب تزار در فضا

حالا بیایید یک موقعیت خاص را تصور کنیم. در ۳۰ اکتبر ۱۹۶۱ (برابر با ۸ آبان ۱۳۴۰) شوروی بمب تزار را آزمایش کرده بود. این بمب ۵۰ مگاتنی ۳۸۰۰ برابر قوی‌تر از بمبی بود که روی هیروشیما فرود آمد و توانست لقب بزرگترین بمب اتمی آزمایش‌شده تاریخ بشر را از آن خود کند. اگر روزی یک بمب هسته ای با این عظمت در فضا منفجر شود، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟

اول از همه اینکه هیچ اتمسفری در فضا وجود ندارد، بنابراین خبری از قارچ معروف انفجار اتمی نخواهد بود. همچنین هیچ صدای شنیده نمی‌شود. علاوه بر این، خبری از موج انفجار هم نیست. فراموش نکنید که بیشتر آسیب ناشی از بمب اتم در کره زمین در اثر موج انفجار رخ می‌دهد. در عوض با موج شدیدی از گرما، نور و تشعشعات خطرناک گاما و ایکس مواجه خواهیم شد.

بمب هسته‌ای تزار

مجددا چون اتمسفری در فضا وجود ندارد، چیزی جلوی این پرتوها را نمی‌گیرد و به‌مسیر خود در فضا ادامه می‌دهند. در نتیجه تعداد بسیار زیادی از هزاران ماهواره‌ای که در مدار زمین حضور دارند، از کار خواهند افتاد. این مورد شامل ماهواره‌های مختلف علمی، تجاری (همچون پروژه استارلینک) و نظامی خواهد شد. آسیبی که این اختلال به زمین وارد می‌کند به راحتی برطرف نخواهد شد.

از نظر بصری این انفجار چیزی شبیه یک کره خواهد بود. اگر روی کره زمین باشید و بخواهید یک دقیقه به نور ناشی از این انفجار خیره شوید، بینایی خود را از دست خواهید داد. همچنین ذرات باردار ناشی از انفجار نیز در مدت زمات کوتاهی با میدان مغناطیسی زمین تعامل می‌کنند و نوارهای مشابه شفق قطبی در منطقه‌ای وسیع از کره زمین پدیدار می‌شود.  این نوارهای رنگی برای چندین روز مهمان آسمان خواهند بود. با این تفاوت که ظاهری جذاب نخواهند داشت و موجب وحشت ساکنین زمین می‌شوند.

در نتیجه منفجر شدن بمب هسته ای تزار در فضا یون‌های سنگین نیز به سمت زمین خواهند آمد؛ اما مولکول‌های اتمسفر آنها را جذب می‌کنند. خوشبختانه فاصله زیاد باعث می‌شود که تشعشعات اثری ویران‌کننده روی انسان‌ها نداشته باشند. اما همه‌چیز به این خوبی نخواهد ماند.

بدتر از همه تاثیری است که بمب اتم روی سیگنال‌های الکترومغناطیسی می‌گذارد. الکترون‌ها یک میدان معناطیسی کوچک و فوق‌العاده قدرتمند را با نام EMP ایجاد خواهند کرد. حتما در فیلم‌های علمی‌تخیلی دیده‌اید که یک بمب الکترومغناطیسی تمام ارتباطات یک منطقه را از کار می‌اندازد. منفجر کردن بمب هسته ای تزار در فضا این کار را در مقیاسی فوق‌العاده بزرگ انجام خواهد داد.

تصور کنید در کل قاره اروپا برق قطع شود، تلفن قادر به برقراری ارتباط نباشد و تمامی سیستم‌های ارتباطی رادیویی و رادارها نیز با مشکل جدی مواجه شوند. این وضعیت می‌تواند حتی تا یک ماه ادامه یابد. بدین‌ترتیب چندین کشور عملا فلج می‌شوند و فرصت برای فاجعه‌های بزرگتر فراهم می‌شود. با همه این بدی‌ها، می‌توان برای منفجر کردن بمب هسته ای در فضا یک فایده را هم متصور بود.

مواد رادیواکتیوی که در نتیجه انفجار به اتمسفر زمین رسیده‌اند، جای خاصی نخواهند رفت و به‌مرور زمان در سرتاسر زمین پراکنده می‌شوند. در نتیجه می‌توان از آنها برای ارزیابی دقیق سن موارد مختلف استفاده کرد. هرچند که این مورد به‌هیچ‌وجه ارزش تبعات منفی چنین اتفاقی را ندارد. به‌طور کلی بین سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۹۸ بیش از ۲ هزار انفجار اتمی روی زمین رخ داده و هیچکدام آنها نیز خبر خوبی برای بشر نبوده‌اند.

بدین‌ترتیب بهتر است امیدوار باشیم که سیاستمداران بار دیگر به سمت منفجر کردن بمب هسته ای در فضا نروند و موجودیت بشر را به خطر نیندازند.