دانشمندان موفق به کشف یک سیاهچاله فضایی با سرعت رشد بیسابقه شدند. این سیاه چاله گرسنه هر روز حجمی از ماده به بزرگی یک خورشید را میبلعد.
جرم خورشید ما تقریبا 330 هزار برابر زمین است؛ اما این در برابر عظمت سیاهچالههای مرکز کهکشانها، عددی نیست. بهتازگی دانشمندان سریعالرشدترین سیاه چاله عالم را کشف کردند؛ چنان گرسنه که روزانه یک خورشید را در کام خود فرو میبرد.
این سیاهچاله در واقع یک اختروش یا Quasar است که معنای ساده آن میشود: سیاهچالهای فعال و در حال رشد در مرکز یک کهکشان!
وقتی اختروشها با نیروی گرانشی خود؛ گازها، غبارهای فضایی و سایر ذرات را میبلعند، بهاصطلاح رشد میکنند و در جریان این فرآیند، پرتوزایی شدیدی از خود نشان میدهند که حتی با برخی از تلسکوپهای زمینی هم قابل تشخیص است.
نور اختروش مورد بحث ما که J0529-4351 نامیده شده، بیش از 12 میلیارد سال قدمت دارد و جرم آن 17 تا 19 میلیارد برابر جرم خورشید است.
اعضای تیم تحقیقاتی، این اختروش را با استفاده از تلسکوپ VLT مستقر در بیابان آتاکاما شیلی، در طول موجهای فروسرخ نزدیک و اپتیکال مشاهده کردند. به گفته کریستیان وولف، اخترشناس دانشگاه ملی استرالیا و محقق ارشد پروژه:
این نه تنها سریعالرشدترین سیاهچالهای که تا به امروز کشف شده؛ بلکه درخشانترین شی در کیهانی که میشناسیم است.
اختروشها یکی از فعالترین پدیدههای کیهانی هستند و چنان درخشان که خیلی وقتها، نور ستارههای موجود در کهکشان میزبان خود را کور میکنند. سال گذشته، یک تیم تحقیقاتی دیگر به این نتیجه رسیده بود که 65 درصد از کهکشانهای دارای اختروش مرکزی، علایمی از برخورد یا ادغام با کهکشانهای دیگر در گذشتههای دور دارند. شاید اصلا همین برخوردهای سهمگین عامل ایجاد اختروشها بوده باشند.
جالب اینکه دانشمندان با استفاده از نور اختروشها، میتوانند نرخ رشد آنها تخمین بزنند. هر چه یک اختروش درخشانتر باشد، یعنی ماده بیشتری در حال کشیده شدن به داخل سیاهچاله است. در مورد میزان رشد J0529-4351، برآورد محققان 413 جرم خورشیدی در هر سال بوده؛ این یعنی بهطور روزانه، جرمی به اندازه 1.13 خورشید را میبلعد.
نخستین بار، اخترشناسان در دهه 80 میلادی به وجود J0529-4351 پی بردند؛ ولی در آن زمان کسی نمیدانست که این یک اختروش است. مشکل اینجا بود وقتی اشیایی در فضا پیدا میشوند که درخشانتر از هر اختروش شناخته شدهای هستند، مدلها میتوانند آن را با ستارههای نزدیک به زمین اشتباه بگیرند؛ غافل از این که شی کشف شده، یک اختروش بود در عمق کیهان با میزان درخشندگی 500 تریلیون برابر خورشید ما!
کریستوفر اونکن، یکی دیگر از اخترشناسان دانشگاه ملی استرالیا دراینباره میگوید: «عجیب است که این اختروش تاکنون ناشناخته باقی مانده بود؛ آن هم وقتی که ما همین حالا درباره اختروشهای سادهتر، چیزهای زیادی میدانیم. انگار J0529-4351 توی چشم ما زل زده بود و ما آن را نمیدیدیم».
امید میرود در آینده با آغاز بهکار تلسکوپهای پیشرفتهتر از جمله ELT، بتوانیم این اختروش را بهتر از قبل بشناسیم.