جستجو به دنبال تکنولوژی فرازمینی ، روش جدید محققان برای یافتن موجودات فضایی

اخیرا موجی در جامعه ستاره شناسی به راه افتاده که به دنبال یافتن نشانه هایی از تکنولوژی فرازمینی برای یافتن موجودات فضایی است. اما چقدر می‌توان به این رویکرد امید داشت؟

از زمانی که موجودات فرازمینی از کتاب های داستان و آثار علمی تخیلی خارج شدند و دانشمندان هم به احتمال وجود آن‌ها ایمان آوردند، راهکارها و رویکردهای بسیار زیادی برای یافتن حیات فرازمینی در پیش گرفته شده است. تاکنون یکی از اصلی‌ترین راهکارها در این زمینه، جست و جو به دنبال نشانه های بیولوژیکی در اجرام آسمانی اطراف ما بوده. اما از آنجایی که یافتن چنین نشانه‌هایی، تاکنون نتوانسته وجود موجودات فضایی را ثابت کند، گروهی از دانشمندان و ستاره شناسان معتقدند که شاید بهتر است رویکرد خودمان را تغییر دهیم و از راهکارهای متفاوتی استفاده کنیم. یکی از این راهکارها، تلاش برای یافتن نشانه های تکنولوژی فرازمینی است.

نکته جالب این است که جست و جو به دنبال تکنولوژی فرازمینی ایده‌ای است که سال‌ها در جامعه علمی مطرح بوده اما تا همین اواخر، کسی آن را آنطور که باید، جدی نمی‌گرفت. ولی اخیرا طرفداران این رویکرد، بسیار بیشتر از گذشته شده‌اند و حتی همین حالا هم برنامه‌ها و ماموریت‌هایی توسط سازمان های فضایی برای یافتن تکنولوژی فرازمینی در دستور کار قرار گرفته شده  است. چیزی که در این مقاله مشاهده خواهید کرد، نمونه‌هایی از آثار تکنولوژی فرازمینی و همچنین اقدامات درحال انجام برای ردگیری این آثار تکنولوژیکی، ملقب به “امضای تکنولوژیکی” است.

آثار تکنولوژی فرازمینی

ایده تلاش برای یافتن تکنولوژی فرازمینی اولین بار به صورت رسمی در سال 2007 و توسط یک ستاره شناس برجسته بنام جیل تارتر (Jill Tarter) مطرح شد. تارتر از اصلی‌ترین ستاره شناسان SETI بود. اگر احیانا با سِتی آشنایی ندارید، باید بگوییم که در ناسا (NASA) یک بخش جاه طلبانه و مستقل وجود دارد که به طور اختصاصی روی یافتن حیات فرازمینی متمرکز شده است. به این بخش مستقل، به اختصار، SETI گفته می‌شود. اما به هرحال ایده جیل تارتر در سال 2007، جدی گرفته نشد و هیچ سازمان فضایی‌ای در هیچ کجای دنیا، پیشنهادات او را در برنامه های خودش لحاظ نکرد.

البته ناسا و دیگر سازمان های فضایی، یافتن نشانه های تکنولوژی فرازمینی را به طور کامل کنار نگذاشته‌اند. به عنوان مثال و همانگونه که احتمالا می‌دانید، همین حالا هم این سازمان‌های فضایی در حال رصد امواج رادیویی کیهان هستند. نکته جالب این است که همین حالا هم آن‌ها موفق به کشف یک سری امواج بسیار مرموز و ناشناخته موسوم به امواج رادیویی FRB شده‌اند که ما هم در گجت نیوز به طور کامل، هر خبری در این رابطه منتشر شده را پوشش داده‌ایم.

اما طرفداران این رویکرد تازه، معتقدند جست و جو به دنبال تکنولوژی فرازمینی بسیار فراتر از صرفا رصد امواج رادیویی است. آن‌ها معتقدند ناسا و دیگر سازمان های فضایی باید با دقت، به بررسی اتمسفر سیاره‌های مشابه زمین هم بپردازند. چرا که مشاهده برخی ذرات و گازها در اتمسفر سیارات، ممکن است به معنی وجود حیات پیشرفته در آن سیارات باشد. چرا که اگر موجودات فرازمینی واقعا وجود داشته باشند و البته درست مانند ما، تمدن های پیشرفته ای را نیز تشکیل داده باشند، مطمئنا درست مثل ما انسان‌ها، اتمسفر سیاره خودشان را نیز با تغییراتی غیرمعمول مواجه کرده‌اند. به عنوان مثال اگر همین حالا سیاره ما توسط یک تمدن فرازمینی رصد شود، آن‌ها قادر به شناسایی حجمی غیرطبیعی از گازهای گلخانه ای در اتمسفر سیاره ما خواهند بود که می‌تواند به آن‌ها نشان دهد در سیاره زمین، حیات پیشرفته و هوشمند وجود دارد.

!

یکی دیگر از نشانه های تکنولوژی فرازمینی می‌تواند، چشمک زدن بیش از اندازه یک ستاره باشد! احتمالا می‌دانید که ذرات گرد و غبار در فضا و بسیاری عوامل دیگر، باعث کم و زیاد شدن دائمی نوری که از ستاره‌ها به سمت ما تابیده می‌شود، شده است. اما اگر میزان کورسو زدن یک ستاره، یا به عبارتی همان چشمک زدنش، بیش از اندازه زیاد باشد، درنتیجه به هیچ عنوان نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد. این موضوع انقدر جدی است که جوزف لاتزیو (Joseph Lazio) که یکی از ستاره شناسان ناسا به شمار می‌رود، معتقد است اگر یک ستاره در فواصل زمانی کمتر از یک میلیونیم ثانیه، چشمک بزند، آنگاه قطعا حیات فرازمینی در اطراف آن ستاره وجود دارد! او همچنین ادامه می‌دهد:

برای اینکه یک تمدن فرازمینی بتواند باعث ایجاد چنین کم و زیاد شدن‌هایی در نور دریافتی ما از ستاره‌ها شود، لازم نیست که حتما تمدنی فوق پیشرفته باشد. حتی اگر میزان پیشرفته بودن آن تمدن فرازمینی، از تمدن خود ما هم بسیار سطح پایین‌تر باشد، باز هم می‌تواند باعث ایجاد چنین چشمک‌هایی از سمت ستاره منظومه خودش بشود. به عنوان مثال، خود ما در سیاره زمین موفق به ساخت لیزر شده‌ایم و همین لیزرهای ساده، می‌توانند باعث چشمک زدن ستاره منظومه شمسی خودمان، یعنی خورشید، در فواصل زمانی یک تریلیونیم ثانیه شوند!

همچنین امواج رادیویی‌ای که در فرکانس بخصوصی منتشر شوند هم می‌توانند نشان دهنده تکنولوژی فرازمینی و درنتیجه، حیات فرازمینی باشند. در این زمینه هم آقای لاتزیو صحبت‌های جالبی مطرح می‌کند:

یک رنج بسیار کوچک از فرکانس های رادیویی وجود دارد که هیچ پدیده طبیعی‌ای نمی‌تواند آن را ایجاد کند. اما موجودات پیشرفته، مانند انسان، نه تنها به راحتی می‌توانند آن رنج را ایجاد کنند، بلکه اصلا برای ارتباطات خودشان، مجبور هم هستند امواج رادیویی خود را در همان رنج فرکانسی تولید کنند!

اما درست مانند تکنولوژی زمینی، تکنولوژی فرازمینی هم نشانه‌هایی به مراتب بیشتر از این مواردی که گفته شد، دارد. به عنوان مثال، آلودگی سطح اتمسفر سیاره مورد نظر؛ ساختمان‌ها و یا سازه‌هایی که باعث ایجاد رفتاری غیرطبیعی در میزان نور دریافتی از سمت ستاره میزبان آن ستاره می‌شوند؛ نورهای مصنوعی مانند نور لامپ‌ها؛ و همچنین مشاهده گرمای هدر شده در سطح سیاره‌ها، همه و همه می‌توانند نشان دهنده تکنولوژی فرازمینی باشند. خانم اِشوِتلانا بِردیوگینا (Svetlana Berdyugina) که گرداننده موسسه تحقیقاتی سولار فیزیک (Solar Physics) در کشور آلمان است، نظری جالب در رابطه با همین مواردی که گفته شد دارد:

هنگامی که یک سیاره به دور ستاره خودش می‌چرخد، باعث می‌شود در بازه‌های زمانی مشخصی، نوری که از سطح آن ستاره به ما می‌رسد کاهش پیدا کند. اگر در یک بازه زمانی طولانی، میزان نور دریافتی از آن ستاره بخصوص توسط انسان‌ها رصد شود، می‌توان به یک داده آماری مناسب در رابطه با نور آن ستاره دست پیدا کرد. ما به این داده آماری، به اصطلاح، منحنی نوری (Light Curve) می‌گوییم. اگر در یکی از سیاره‌هایی که درحال چرخش به دور این ستاره هستند، تمدن فرازمینی بوجود آمده باشد، آنگاه به سادگی می‌توان از طریق همین منحنی نوری، آن تمدن را کشف کرد. به عنوان مثال اگر این تمدن فرازمینی، سازه‌هایی عظیم ساخته باشد، باعث ایجاد بازتاب و رفتار غیرطبیعی نور می‌شود.

اقدامات صورت گرفته برای ردیابی این آثار

خانم بردیوگینا و تیم او، همین حالا هم موفق به رصد میزان نور دریافتی از برخی ستاره‌ها شده‌اند و اتفاقا با استفاده از همین تکنولوژی، توانسته‌اند یک برداشت کلی از وضعیت جغرافیایی سیاره‌های اطراف آن ستاره‌ها هم بدست بیاورند. به عنوان مثال، آن‌ها می‌دانند که چه کوه‌هایی و با چه ارتفاع نسبی‌ای در این سیاره‌ها وجود دارند! اما خانم بردیوگینا معتقد است نوری که از طرف سازه‌های غیرطبیعی منعکس می‌شود، رفتاری متفاوت‌تر نسبت به نور منعکس شده از پستی بلندی های طبیعی زمین دارد. او و اعضای تیمش، اکنون به دنبال یافت الگوریتم‌هایی برای شناسایی سازه‌های غیرطبیعی هستند که توسط هوش فرازمینی ساخته شده‌اند.

اما علاوه‌بر این تیم آلمانی، در خود ناسا و در همان بخش SETI هم یک برنامه بلند مدت ترتیب داده شده که قصد دارد هزاران ستاره‌ای را که احتمال وجود حیات در سیاره‌های اطراف آن‌ها می‌رود، بررسی کند. در این برنامه، قرار است علاوه‌بر بررسی رفتار نور ساطع شده از ستاره‌ها، فرکانس سیگنال‌های رادیویی آن‌ها هم با دقت رصد شود!

بجز این دو برنامه که هم‌اکنون درحال عملی شدن هستند، برنامه‌های جذاب دیگری هم وجود دارد که هنوز انجام گرفتنشان به طور قطعی، تایید نشده است. یکی از این برنامه‌ها که احتمالا جذاب‌ترین آن‌ها هم هست، ساخت یک تلسکوپ فضایی و فوق پیشرفته بنام لووُیر (LUVOIR) است. این تلسکوپ، در صورت ساخته شدن، قصد بررسی بسیار دقیق امواج ماورا بنفش تابیده شده از سمت اجرام آسمانی را دارد! لووُیر قرار است با استفاده از عدسی بزرگ 8 تا 16متری خودش، میزان گازهای موجود در اتمسفر سیارات را اندازه گیری کند. اما به گفته تیم طراح این ایده، تلسکوپ طراحی شده توسط آن‌ها، می‌تواند حتی نور شهرهای فرازمینی را نیز رصد کند!

آقای توماس بیتی (Thomas Beatty) که مغز متفکر پشت این تلسکوپ است، تلسکوپ طراحی شده توسط تیمش را اینگونه معرفی می‌کند:

تلسکوپ لووُیر می‌تواند با دقتی فوق‌العاده بالا، سطح اکسیژن موجود در سطح سیارات را اندازه بگیرد. علاوه‌بر این، این تلسکوپ می‌تواند هرگونه آلودگی‌های نوری که در این سیارات ممکن است وجود داشته باشد را نیز رصد کند. هرچند رصد این آلودگی‌های نوری، به مراتب سخت‌تر از ثبت میزان اکسیژن موجود در این سیارات است.

جالب است بدانید که همین حالا هم تلسکوپ‌هایی توسط سازمان های فضایی ساخته شده که دقیقا همین کار تلسکوپ پیشنهاد شده توسط آقای بیتی را انجام می‌دهند. اما این تلسکوپ‌ها، تلسکوپ های فضایی نیستند و داخل خود سیاره زمین قرار گرفته‌اند. به گفته آقای بیتی، اتمسفر موجود در سطح کره زمین، دقت دید این تلسکوپ ها را بسیار پایین آورده است. او معتقد است تلسکوپ‌های کنونی تنها در صورتی می‌توانند آلودگی های نوری، مانند نورهای مصنوعی ساخته شده توسط تمدن های فرازمینی را بررسی کنند که تعداد شهرهای موجود در این تمدن‌های فرازمینی، چیزی حدود 10 تا 20برابر بیشتر از تعداد شهرهای زمین باشد!

نکته جالب توجه این است که ستاره شناسان طرفدار بررسی آثار تکنولوژی فرازمینی معتقدند ساخت تجهیزات مورد نیاز برای انجام اینکار، به هیچ عنوان قرار نیست هزینه‌های زیادی برای سازمان های فضایی به همراه داشته باشد. قطعا می‌دانید که سازمان های فضایی، همین حالا هم درحال بررسی آثار بیولوژیکی موجود در سطح اجرام آسمانی هستند. به همین علت، بسیاری از طرفداران این رویکرد جدید، معتقدند تنها کافی است سازمان های فضایی، بهینه‌سازی‌های اندک و کم‌هزینه‌ای روی تجهیزات کنونی خودشان انجام دهند تا آن‌ها علاوه‌بر ثبت آثار بیولوژیکی، قادر به ثبت امضای بیولوژیکی هم باشند.

ضمن اینکه برخی از طرفداران این رویکرد هم معتقدند ممکن است تجهیزاتی کنونی سازمان های فضایی، تا همین حالا هم نشانه‌هایی از تکنولوژی فرازمینی کشف کرده باشند و تنها کسی نبوده که این داده‌ها را با ذهنیت یافتن امضای تکنولوژیکی بررسی کند!

مخالفان بررسی امضای تکنولوژیکی

اما درست مانند هر رویکرد و راهکار تازه‌ای که در دنیای علم معرفی می‌شود، رویکردی که در این مقاله به آن پرداختیم هم مخالفان خاص خودش را دارد. البته گفته‌های این مخالفان هم به نظر کاملا منطقی می‌رسد. یکی از اصلی‌ترین ایراداتی که آن‌ها از این رویکرد جدید می‌گیرند، این است که حتی اگر موجودات فرازمینی وجود داشته باشند، باز هم این احتمال کاملا وجود دارد که از نظر تکنولوژیکی، هیچ پیشرفتی نکرده نباشند. درواقع در سیاره خود ما هم اگر انسان‌ها وجود نداشتند، علی رقم اینکه حیات در سیاره ما وجود دارد، اما هیچ امضای تکنولوژیکی‌ای در کره زمین یافت نمی‌شد. این درحالی است که حتی در صورت عدم وجود انسان‌ها، باز هم می‌شد آثار بیولوژیکی را در سیاره ما رویت کرد.

در همین راستا، آقای گوستاوو کروز (Gustavo Cruz) که دارای مدرک پست دکترا (مدرکی که پس از مدرک دکترا می‌توان آن را دریافت کرد!) در زمینه ستاره شناسی است و از محققان ناسا هم به شمار می‌رود، معتقد است امضای تکنولوژیکی انقدر نامحسوس است که حتی اگر یک سیاره، درست مانند سیاره ما و همراه با تمام موجودات زنده‌ای که در کره زمین وجود دارند، در جایی دیگر از کیهان بود، باز هم ما در کره زمین نمی‌توانستیم امضای تکنولوژیکی این سیاره را مشاهده کنیم. او می‌گوید برای اینکه امضای تکنولوژیکی یک تمدن فرازمینی قابل بررسی باشد، آن تمدن باید به مراتب پیشرفته‌تر از ما انسان‌ها باشد و سرتاسر سیاره خودش را مملو از شهرهای پیشرفته کرده باشد.

مشکل دیگری که در رابطه با این رویکرد وجود دارد، این است که ما فرض را بر این گذاشتیم که تمدن های فرازمینی هم درست مانند ما انسان‌ها فکر می‌کنند و به دنبال تکنولوژی هستند. از آن مهم‌تر آنکه ما فکر می‌کنیم تکنولوژی آن‌ها، درست مانند تکنولوژی ما در کره زمین است. اما حتی اگر واقعا هم موجودات فرازمینی، بسیار شبیه ما موجودات زمینی باشند، باز هم یک ایراد دیگر می‌توان به این رویکرد گرفت و آن هم این است که خود مقوله تکنولوژی، دائما درحال تغییر است.

درنتیجه ممکن است ما اکنون به دنبال امضاهای تکنولوژیکی‌ای بگردیم که سال‌ها پیش در آن سیاره وجود داشته و اکنون جای خود را به تکنولوژی‌های جدیدتری داده یا اینکه اصلا هنوز به وجود نیامده و سال‌ها بعد بوجود خواهد آمد! به عنوان مثال، شاید موجودات فرازمینی انقدر پیشرفت کرده‌اند که دیگر از امواج رادیویی استفاده نمی‌کنند و مثلا فیبر نوری را در تمامی ارتباطاتشان جایگزین کرده‌اند! درنتیجه و به گفته یکی از محققان ناسا، بنام اندرو مَتیودا (Andrew Mattioda)، بررسی امضای تکنولوژیکی تمدن های فرازمینی، مانند تلاش برای نشانه‌گیری یک هدف متحرک است!

اما نظر شما در این رابطه چیست؟ آیا بررسی نشانه های تکنولوژی فرازمینی فکر خوبی است یا اینکه بهتر است بشر تمام تمرکز خودش را روی همان نشانه های بیولوژیکی که اکنون هم در حال بررسی آن‌ها است، بگذارد؟