از سال 2017 تاکنون دانشمندان متوجه وجود یک حصار فضایی عظیم ساخت انسانها در اطراف زمین شدهاند؛ به نظر میرسد که تاثیرات بشریت بسیار فراتر از محیط سیاره است.
حصار فضایی نامی بوده که برای اولین بار، در سال 2017 برای محیطی اشغال شده توسط تاثیرات فضایی انسانها در اطراف سیاره انتخاب شده بود. در آن زمان دانشمندان ناسا متوجه این محیط عظیم شدند و از آن زمان تاکنون تحقیقات بیشتر نشان دادهاند که بشریت نه تنها محیط روی سطح زمین را تغییر داده، بلکه تاثیرات وجود ما بسیار فراتر از آثار سطحی مورد نظر هستند.
کشف حصار فضایی
در واقع کاوشگرهای آژانس فضایی آمریکا بودند که سه سال پیش، برای اولین بار متوجه حصار مورد نظر شدند و آزمایشهای گوناگونی که در طول این سالها انجام شد، تایید کرد که این محیط تاثیر قابل توجهی روی پدیده آب و هوای فضایی دارد. همین مسئله باعث شده تا دانشمندان به دنبال انتخاب نامی جدید برای یک دوره زمین شناسی باشند که شامل تاثیرات فضایی بشر میشود و نشان میدهد که انسانها محیط خارج از اتمسفر زمین را هم تغییر دادهاند.
البته نکته جالبتوجه این بوده که حصار فضایی مورد نظر برخلاف تغییرات ناشی از زندگی بشری روی سطح زمین، حبابی را در فضای اطراف سیاره به وجود آورده که زندگی ما روی زمین را بهتر میکند.
در سال 2012، ناسا دو فضاپیما را برای عبور از کمربندهای تابشی وان آلن (Van Allen Belts) اطراف زمین، به فضا پرتاب کرد. قرار بر این بود تا این کاوشگرها با سرعت 3.2 هزار کیلومتر بر ساعت از کمربندها عبور کنند و در مورد پدیده وان آلن هم میتوان گفت سیاره ما توسط دو کمربند تابشی محاصره شده که حلقه داخلی کمربند اول در ارتفاع 640 تا 9600 کیلومتری سطح زمین قرار گرفته و کمربند دوم هم در ارتفاع 13.5 تا 58 هزار کیلومتری قرار دارد.
وقتی در سال 2017، کاوشگرهای کمربند وان آلن ناسا مشغول بررسی وضعیت این بخش از فضای اطراف زمین بودند، پدیدهای عجیب در میان ذرات باردار اسیر شده درون میدان مغناطیسی زمین توجه دانشمندان را به خود جلب کرد؛ به نظر میرسد که این ذرات خطرناک خورشیدی توسط نوعی حصار فضایی فرکانس پایین در جای خود نگهداری میشوند و تاکنون از نزدیکتر شدن آنها به زمین جلوگیری شده است.
امواج فرکانس پایین
تحقیقات بیشتر دانشمندان نشان داد که حصار مورد نظر در طول دهههای گذشته کمربندهای وان آلن را از زمین دور کرده و میتوان گفت که هماکنون محدوده داخلی کمربندهای مورد نظر از آنچه در دهه 60 میلادی بود، دورتر شده است؛ اما چه چیزی از شش دهه پیش تاکنون باعث بروز چنین تغییری شد؟
محققان میگویند که نوع خاصی از امواج ارتباطی با نام ارتباطات رادیویی فرکانس فوق پایین (VLF) از دهه 60 میلادی تاکنون بسیار بیشتر مورد استفاده قرار گرفته و میتوان با اطمینان گفت که این نوع امواج قابلیت تغییر مکان برخی ذرات خورشیدی باردار در اطراف زمین را دارند.
به بیان دیگر، به لطف امواج VLF هماکنون انسانها میتوانند از یک وضعیت آب و هوای فضایی ویژه ساخت دست بشر بهره ببرند. فیل اریکسون (Phil Erickson)، یکی از اعضای تیم تحقیقاتی که مسئول کشف حصار فضایی مورد نظر بود، میگوید که تحت شرایطی خاص، سیگنالهای ارتباطات رادیوی با فرکانس VLF میتوانند خصوصیات محیطهای تشعشعی پرانرژی اطراف زمین را تحت تاثیر قرار دهند. اریکسون در رصدخانه هیستک دانشگاه ام آی تی کار میکند.
البته بسیاری از ما در تمام طول زندگی خود با امواج رادیویی فرکانس فوق پایین سر و کار نداریم، اما این تشعشعات جزء اصلی بسیاری از پروژههای مهندسی، علمی و ارتشی هستند. رنج فرکانسی VLF بین 3 تا 30 کیلوهرتز بوده و با اینکه نمیتوان صداها را از این طریق بین مکانهای مختلف جابهجا کرد، فرکانس مورد نظر برای انتقال پیامهای کدگذاری شده در فواصل دور و یا زیر آب ایدئال است.
تاثیر حصار فضایی VLF روی فضا
یکی از اصلیترین کاربردهای فرکانس مورد نظر برقرار ارتباط با زیردریاییها بوده، اما از آنجایی که طول موج بزرگ این امواج میتواند امکان عبور تشعشعات از رشته کوهها و موانع این چنینی را فراهم کند، معمولا از امواج VLF برای ارتباطگیری در مسیرهای ناهموار هم استفاده میشود.
با این حال هدف اصلی بشر از تولید امواج فرکانس پایین مورد نظر ساخت حصار فضایی در اطراف زمین نبود، اما به نظر میرسد که در طول سالها، این امواج به فضای خارج از جو سیاره نشت کردهاند و در نهایت، نوعی حباب محافظ را در بخش گستردهای از محیط اطراف سیاره به وجود آوردهاند.
نکته جالبتوجه این بوده که دانشمندان تیم اریکسون با بررسی دادههای کاوشگرهای کمربندهای وان آلن، متوجه شدند که قسمت خارجی حصار فضایی VLF تقریبا به قسمت درونی کمربندهای مورد نظر چسبیده و به نظر میرسد که این حباب عظیم در حال فشار دادن پدیده وان آلن به سمت فاصلهای دورتر از زمین است.
البته در ابتدا این مسئله به عنوان یک اتفاق تصادفی در نظر گرفته میشد، اما وقتی در ادامه بررسیهای بیشتری روی تاثیر حباب VLF بر ذرات باردار فضایی انجام شد، دانشمندان متوجه شدند که هیچ پدیده تصادفی در نزدیکی لبههای بیرونی حصار مورد نظر با لبههای درونی کمربندهای وان آلن وجود ندارد و همانطور که اشاره شد، حباب ساخت دست بشر به تدریج ذرات موجود در کمربندها را به بیرون رانده است.
تاثیرات زندگی بشر روی زمین و فضا
دن بیکر (Dan Baker)، یکی دیگر از اعضای تیم اریکسون از دانشگاه کلرادو میگوید که حصار مورد نظر همانند یک حباب غیر قابل نفوذ است. با این وجود باید گفت که حباب فضایی VLF تنها تاثیر بشریت روی فضای اطراف زمین نبوده و ما انسانها تاکنون سطح سیاره و محیط خارج از اتمسفر را شدیدا تغییر دادهایم.
گفته شده که بشر از قرن 19 به بعد تاثیرات خود را روی فضا به جا گذاشته و به علاوه، در 50 سال گذشته که انفجارهای هستهای در بدترین وضعیت خود بودهاند، محیط بیرون جو زمین هم از این انفجارها بینصیب نمانده است. دانشمندان ناسا میگویند که انفجارهای اتمی مورد نظر کمربندهای تشعشعی مصنوعی را اطراف زمین به وجود آوردهاند که خسارتهای شدیدی را به چندین ماهواره ما وارد کردند.
بیکر میگوید که سایر تاثیرات بشر روی فضا شامل آزمایشهای انتشار مواد شیمیایی در فضا، حرارت دهی موجی با تشعشعات فرکانس بالا به یونوسفر زمین و همچنین تعامل حصار فضایی VLF با کمربندهای وان آلن میشوند.
به این ترتیب میتوان نتیجه گرفت که نشانه وجود انسانها روی سیاره زمین تنها به نورهای مصنوعی ساخت ما و سایر تغییرات بیولوژیکی به وجود آمده روی سطح و داخل جو محدود نمیشود و فرضا اگر موجودات فضایی به دنبال جانداران گوناگون در کهکشان راه شیری و منظومه شمسی باشند، تشخیص حباب مصنوعی امواج فرکانس پایین هم میتواند یکی دیگر از راههایی باشد که از وجود ما روی زمین خبر میدهد.
مقاله تیم اریکسون در ژورنال “Science Space Reviews” منتشر شده است.