۴ راه برای ریست فکتوری کامپیوتر ویندوزی

اگر قصد فروش کامپیوتر یا لپ تاپ خود را دارید، بهتر است با مطالعه‌ی این مطلب ابتدا نحوه ریست فکتوری ویندوز را بیاموزید و بعد اقدام به فروش آن بکنید.

ریست فکتوری یک راه حل اساسی و بسیار مهم برای حل مشکلات مختلف ویندوز است. اگر سرعت کامپیوتر شما نسبت به گذشته کمی کندتر شده، احتمالا به دلیل وجود یک بدافزار است که نمی‌توانید آن را حذف کنید، یا اگر قصد دارید که کامپیوتر خود را بفروشید در هر صورت ریست فکتوری راحت‌ترین گزینه‌ی موجود است.

با توجه به تنظیمات و نسخه نصب شده ویندوز، چندین راه حل مختلف برای ریست فکتوری کامپیوتر ویندوزی و لپ تاپ شما وجود دارد. در این مطلب نحوه ریست فکتوری کامپیوتر‌هایی با ویندوز 11,10,8 و حتی 7 را به شما آموزش خواهیم داد.

قبل از ریست کردن ویندوز، بکاپ بگیرید!

قبل از اینکه نحوه ریست فکتوری کامپیوتر ویندوزی را مورد بررسی قرار دهیم، باید مطمئن شویم که از اطلاعات کامپیوتر خود نسخه پشتیبان تهیه کرده‌ایم. زیرا با factory reset کردن کامپیوتر تمامی برنامه‌های نصب شده و در برخی موارد فایل‌های شما حذف خواهند شد. اگر نمی‌خواهید چنین اتفاقی بیفتد، قبل از ریست کردن از آن‌ها نسخه پشتیبان تهیه کنید.

1- نحوه ریست فکتوری ویندوز 10 یا ویندوز 11 با استفاده از قابلیت داخلی

در گذشته ریست فکتوری ویندوز فرآیند راحتی نبود، اما بعدها مایکروسافت روش آسان‌تری را برای انجام این کار در ویندوز 8 معرفی کرد. این روش در ویندوز 10 و ویندوز 11 نیز گنجانده شده است و در اکثر موارد بهترین راه برای بازنشانی به تنظیمات کارخانه ویندوز است.

برای دسترسی به گزینه نصب مجدد ویندوز در ویندوز 10 وارد Settings و بعد از آن وارد Update & Security شوید و از آنجا گزینه‌ی Recovery را انتخاب کنید. سپس تیتری با عنوان Reset this PC را خواهید دید، برای شروع در پایین این تیتر روی گزینه‌ی Get started کلیک کنید.

اگر از ویندوز 11 استفاده می‌کنید، به ترتیب وارد Settings > System> Recovery شوید. برای شروع روی Reset PC واقع در کنار Reset this PC کلیک کنید. مراحل این قسمت به بعد در ویندوز 11 و ویندوز 10 مشابه است.

حفظ و نگهداری فایل‌ها یا حذف همه چیز؟

هنگام ریست فکتوری ویندوز 10 یا 11 دو گزینه برای انتخاب وجود دارد: Keep my files (نگهداری فایل‌های من) و Remove everything (حذف همه چیز)

انتخاب گزینه‌ی Keep my files گزینه‌های سیستم عامل شما را به حالت پیش فرض برمی‌گرداند و همه‌ی اپلیکیشن‌های نصب شده (مانند مرورگر‌ها، مایکروسافت آفیس و بازی‌ها) را حذف می‌کند، اما فایل‌های شما (مانند اسناد و موزیک‌ها) را حفظ می‌کند.

اما گزینه‌ی Remove everything همانطور که از نامش پیداست، یک ریست فکتوری کامل است: همه‌ی گزینه‌ها را به حالت پیش فرض کارخانه بازمی‌گرداند و تمام اپلیکیشن‌ها و فایل‌های شما را حذف می‌کند. بعد از آن کامپیوتر شما به حالت زمانی که تازه آن را خریده بودید برمی‌گردد.

با آنکه گزینه‌ی Keep my files اطلاعات شخصی شما را نگه می‌دارد، اما برای اطمینان بیشتر، بهتر است قبل از استفاده از آن از داده‌های خود نسخه پشتیبان تهیه کنید.

دانلود ابری در مقابل نصب مجدد محلی

در نسخه‌های مدرن ویندوز مثل ویندوز 10 و 11 در مرحله بعد باید نحوه نصب مجدد ویندوز را انتخاب کنید. دو روش وجود دارد: دانلود ابری یا نصب مجدد محلی

نصب مجدد محلی Local reinstall از فایل‌های موجود به صورت هوشمند یک نسخه جدید با تنظیمات پیش فرض از ویندوز فعلی شما ایجاد می‌کند. با این روش دیگر لازم نیست که برای انجام ریست فکتوری چیزی دانلود کنید، اما اگر فایل‌های سیستم شما مشکل داشته باشند، این روش پاسخگو نیست.

در فرآیند Cloud download جدیدترین نسخه ویندوز دانلود می‌شود و بعد نسخه پیش فرض ویندوز برای شما نصب می‌شود که با این کار به اصطلاح سیستم شما ریست فکتوری می‌شود.

دانلود ویندوز به چندین گیگابایت اینترنت نیاز دارد، بنابراین اگر اینترنت شما محدود است حواستان به این قضیه باشد. اگر اتصال نامحدود و پرسرعت دارید، این روش می‌تواند از روش Local reinstall سریع‌تر باشد.

گزینه‌های موجود هنگام ریست فکتوری ویندوز 10 و 11

در مرحله بعد، منوی Additional settings (تنظیمات اضافی) را خواهید دید که یک بخش Current settings (تنظیمات فعلی) دارد که این بخش شامل خلاصه‌ای از چیزهایی که شما تا کنون انتخاب کرده‌اید است. برای تغییر تنظیمات هم می‌توانید روی لینک Change settings کلیک کنید.

اگر قبلا گزینه‌ی Keep my files را انتخاب کرده باشید، در زیر Change settings دو گزینه خواهید داشت. یکی از آن‌ها گزینه‌ی Download Windows? است. برای نصب مجدد ابری یا محلی آن را فعال کنید.

گزینه‌ی دیگر که در ویندوز 11 و آخرین نسخه‌های ویندوز 10 ظاهر می‌شود: Restore preinstalled apps? است که در صورت غیرفعال کردن این گزینه در ریست فکتوری شما هیچ کدام از اپلیکیشن‌هایی که با راه اندازی اولیه شما ارائه شده‌اند، شامل نمی‌شوند. غیرفعال کردن این گزینه راه خوبی برای جلوگیری از اپلیکیشن‌های از پیش نصب شده است.

اگر گزینه‌ی Remove everything را انتخاب کرده باشید، گزینه‌های دیگری را خواهید دید. فعال کردن گزینه‌ی Clean data? همه چیز را از درایو پاک می‌کند تا احتمال اینکه بعدا کسی آن را بازیابی کند کاهش یابد. گرچه این فرآیند مدتی طول می‌کشد، اما اگر بخواهید کامپیوتر خود را بفروشید یا از دست آن خلاص شوید، باید صبور باشید و این مراحل را طی کنید. اما اگر کامپیوتر خود را نگه می‌دارید، انجام این کارها ضروری نیست.

برای حذف همه چیز از تمام درایو‌هایی که به کامپیوتر خود وصل کرده‌اید، گزینه‌ی Delete files from all drives? را فعال کنید. این موارد شامل هارد درایو اکسترنال و درایوهای ریکاوری می‌شوند. از آنجایی که شما بکاپ‌ها و فایل‌های مهم دیگری در این درایوها دارید، از این گزینه تا زمانی که قصد حذف همیشگی همه چیز کامپیوتر خود را ندارید، استفاده نکنید.

تایید فرآیند ریست فکتوری ویندوز

هنگامی که از انجام مراحل فوق رضایت داشتید، روی Confirm کلیک کنید. قبل از ریست فکتوری شدن کامپیوتر ویندوزی خود اخرین صفحه‌ای که با آن مواجه می‌شوید، Ready to reset this PC نام دارد.

اکنون لیستی از اقداماتی که این فرآیند یعنی همان ریست فکتوری انجام خواهد داد را مشاهده خواهید کرد. اگر می‌خواهید مجددا بررسی کنید که کدام برنامه‌ها در این فرآیند تحت تاثیر قرار خواهند گرفت، روی گزینه‌ی View apps that be removed کلیک کنید.

در انتها، با کلیک روی Reset عملیات را تایید کنید، سپس منتظر بمانید تا فرآیند تکمیل شود. اگر می‌خواهید لپ تاپ خود را ریست فکتوری کنید، مطمئن شوید که به اندازه کافی شارژ دارد، در غیر این صورت آن را به شارژ بزنید تا حین فرآیند خاموش نشود. پس از اتمام کار شما باید مجددا مراحل نصب ویندوز را طی کنید.

۲- نصب مجدد ویندوز به صورت دستی با استفاده از Windows Installation Media

اگر از ویندوز 10 یا 11 استفاده نمی‌کنید و می‌خواهید ویندوز 10 یا 11 را بدون منوی تنظیمات ریست فکتوری کنید یا به دلایلی نمی‌خواهید که از سایر روش‌های فوق استفاده کنید، می‌توانید با استفاده از installation media فایل نصبی ویندوز خود را ریست فکتوری کنید. این ابزار به شما امکان نصب یک نسخه جدیدتر ویندوز را روی کامپیوترتان می‌دهد و همچنین اجازه می‌دهد تا همه چیزهایی که در حال حاضر در رایانه خود دارید را پاک کنید.

امروزه می‌توانید فایل نصبی ویندوز را با فرمت iso از سایت رسمی مایکروسافت دریافت کرده و آن را روی فلش به صورت bootable بارگذاری کنید و با انجام برخی تنظیمات در بخش UEFI در تنظیمات BIOS مراحل نصب را با فلش مموری انجام دهید.

خوشبختانه برای بارگذاری فایل نصبی روی فلش مموری، مایکروسافت یک نرم افزار رسمی به نام Installation Media را ارائه کرده که حتی با جدیدترین نسخه از ویندوز 11 هم سازگار است. این نرم افزار رایگان است و همه می‌توانند از آن استفاده کنند.

توجه داشته باشید که روش‌های شماره 1 در بالا توضیح دادیم به شما اجازه می‌دهند که ویندوز را بدون آنکه نیاز به روش دستی و ایجاد یک نصب کننده USB باشد، مجددا نصب کنید، بنابراین نسبت به روش شماره 2 بسیار راحت تر هستند.

۳- ریست فکتوری ویندوز 10 یا 11 از طریق بوت با استفاده از روش‌های پیشرفته

با آنکه روش‌های فوق برای اکثر کاربران جوابگو هستند، اما چند روش پیشرفته دیگر وجود دارد که در صورت نیاز می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. برای اجرای ریست فکتوری ویندوز از طریق بوت (مثلا در صورتی که نمی‌توانید به صورت معمولی وارد ویندوز شوید) باید از طریق منوی Advanced Startup این کار را انجام دهید.

برای اجرای این منو در ویندوز 10 در صورتی که ویندوز به درستی کار کند، باید به ترتیب وارد مسیر Settings> Update & Security> Recovery شوید. در زیر بخش Advanced Startup روی Restart now کلیک کنید تا سیستم عامل به منوی Advanced Startup ریبوت شود. اما در ویندوز 11 به ترتیب وارد Settings> System> Recovery شوید و در کنار Advanced Startup  روی گزینه‌ی Restart Now کلیک کنید.

همچنین می‌توانید منوی استارت را باز کرده و از آنجا به منوی پاور بروید، سپس کلید Shift را نگه داشته و همزمان روی گزینه Restart کلیک کنید. اگر نمی‌توانید هیچ یک از این موارد را انجام دهید، هنگام بوت شدن ویندوز کلید F11 را فشار دهید تا منوی Advanced Startup باز شود. اگر موفق نشدید،  ویندوز پس از سه بار بوت ناموفق به صورت خودکار وارد منوی Advanced Startup خواهد شد.

پس از آنکه این منو باز شد، Troubleshoot و بعد از آن Reset This PC را انتخاب کنید تا فرآیند ریست فکتوری را آغاز کنید. می‌توانید برای انتخاب‌های بیشتر گزینه‌ی Advanced options را انتخاب کنید، اما تا زمانی که تصویر سیستم را ذخیره نکرده باشید، هیچ یک از آن‌ها به شما اجازه ریست فکتوری ویندوز 10 یا 11 را به شما نمی‌دهند.

در غیر این صورت می‌توانید در صفحه بایوس بوت شوید و بخش ریکاوری را به صورت مستقیم روی هارد دیسک خود بارگیری کنید، البته اگر کامپیوتر شما دارای این درایو باشد! با این حال، اگر از طریق این روش ریست فکتوری کنید، تمام نرم افزارهای پیش فرض مایکروسافت که غیر ضروری هستند دوباره روی سیستم شما نصب خواهند شد. گرچه این روش ایده آل نیست، اما اگر چاره‌ای نداشته باشید می‌توانید از آن استفاده کنید.

همچنین می‌توانید در منوی استارت Create a recovery drive را تایپ کنید تا به شما اجازه دهد که خودتان به صورت دستی یک درایو Recovery ایجاد کنید. هر چند این کار مستلزم فضای خالی در حافظه داخلی است و قبل از بروز مشکل باید این کار را انجام دهید. اگر قبلا در سیستم خود یک درایو ریکاوری ایجاد نکرده‌اید، همین حالا اقدام کنید.

در نهایت باید بگوییم که هیچ راهی برای ریست فکتوری کردن ویندوز از طریق منوی بایوس وجود ندارد. از صفحه‌ی BIOS فقط می‌توان تنظیمات مربوط به مادربرد و سایر قطعات سخت افزاری سیستم خود را تغییر دهید و این قسمت هیچ ربط مستقیمی به سیستم عامل ندارد.

همچنین لازم به ذکر است که هیچ راهی برای ریست فکتوری لپ تاپ بدون روشن کردن آن وجود ندارد. پس برای انجام این فرآیند ابتدا باید آن را به شارژ بزنید.

۴- ریست فکتوری ویندوز 10 با استفاده از گزینه‌ی Fresh Start (برای نسخه‌های قدیمی)

اگر از نسخه‌های قدیمی ویندوز 10 استفاده می‌کنید، مایکروسافت برای ریست فکتوری کردن کامپیوترتان روش دیگری هم ارائه کرده که Fresh Start نام دارد. این قابلیت از نسخه 2004 ویندوز 10 عرضه و جایگزین راه حل‌های فوق شد. بنابراین اگر نسخه مدرنی دارید از آن استفاده کنید.

نکته: اگر همچنان از قدیمی‌ترین نسخه ویندوز 10 یعنی ورژن 2004 استفاده می‌کنید، برای حفظ امنیت رایانه شخصی خود باید در اسرع وقت آخرین نسخه ویندوز 10 را نصب کنید.

برای دسترسی به Fresh Start به ترتیب باید وارد صفحه Settings> Update & Security > Recovery شوید. سپس روی لینک Learn how to start fresh with a clean installation of Windows در پایین کلیک کنید. با این کار برنامه Windows Security باز خواهد شد و گزینه‌ی Fresh start نشان داده خواهد شد. برای ادامه کار روی Get Started کلیک کنید.

در اینجا نحوه کار Fresh Start آمده است:

• Fresh Start همیشه فایل‌های شخصی شما را نگه می‌دارد و هیچ گزینه‌ای برای حذف چیزی ارائه نمی‌دهد. با استفاده از Fresh Start می‌توان ریست فکتوری کامل کرد.
• فرش استارت آخرین نسخه ویندوز 10 را بدون گزینه‌ای برای نصب مجدد فایل‌های محلی از مایکروسافت دانلود می‌کند.

به همین دلیل Fresh Start با حذف همه‌ی برنامه‌های ویندوزی غیراستاندارد از جمله نرم افزارهای پیش فرض کارخانه از در هم ریختگی جلوگیری می‌کند. تنها برنامه‌هایی که از این قاعده مستثنی هستند، برنامه‌های Microsoft Store هستند که توسط سازندگان نصب شده‌اند و در کامپیوتر باقی می‌ماند.

• در نهایت، فرش استارت برخی از تنظیمات ویندوز را نگه می‌دارد، اما مشخص نمی‌کند که کدام یک از آن‌ها! هیچ کدام از فرآیند‌های ریست فکتوری که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، تنظیمات شما را حفظ نمی‌کنند.

به طور خلاصه، گزینه‌ی Fresh Start یک کپی تازه از آخرین نسخه اخیر ویندوز 10 را دانلود می‌کند، فایل‌های شما و برخی از تنظیمات را در کامپیوتر نگه می‌دارد و به غیر از برنامه‌های مایکروسافت استور، هیچ نرم افزار پیش فرض دیگری را نگه نمی‌دارد.

گزینه‌ی ریست استاندارد (standard reset) در مقایسه با گزینه‌ی فرش استارت، به شما اجازه می‌دهد که انتخاب کنید کدام یک از فایل‌های شخصی حفظ شوند، هیچ تنظیماتی را نگه نمی‌دارد، همان نسخه ویندوز را نصب می‌کند و به شما امکان انتخاب نحوه نصب مجدد سیستم عامل را می‌دهد.

به خاطر داشته باشید که پس از نصب مجدد سیستم عامل به این روش، ممکن است نیاز باشد که کلیدهای لایسنس ویندوز را مجددا برای اپلیکیشن‌های پولی وارد کنید و همچنین احتمالا باید درایورهای سیستم را به‌روزرسانی کنید.

چکیده‌ی مطلب

اکنون شما چندین روش برای ریست فکتوری کامپیوتر ویندوزی خود پیش رو دارید. اگر از ویندوز 10 یا 11 استفاده می‌کنید، راه حل 1 یا همان استفاده از قابلیت داخلی روش سریع و آسانی است. کاربران ویندوزهای مدرن می‌توانند در صورت تمایل یک تصویر از مایکروسافت دانلود کرده به این صورت یک نصب تمیز و بی‌نقص انجام دهند.

چه بخواهید قبل از فروش لپ تاپ خود، آن را به طور کامل ریست فکتوری کنید، یا فقط بخواهید کامپیوتر خود را برای افزایش کارایی آن ریست کنید، می‌توانید با استفاده از این 4 روش ویندوز خود را در سریع‌ترین زمان ممکن ریست فکتوری کنید.

ممکن است بعدها حتی نیازی به ریست کردن ویندوز نداشته باشید. راه‌های دیگری هم وجود دارند که می‌توانید بدون نصب مجدد سیستم عامل، کامپیوتر خود را پاکسازی کنید.