چه تعداد از مردم ایران صاحب خودرو شخصی هستند؟

خرید خودرو در اوضاع کنونی بازار خودرو دشوار و غیرممکن شده است. سوالی که مطرح می‌شود این است که چه تعداد از مردم صاحب خودرو شخصی هستند؟

تورم افسار گسیخته، نرخ ارز غیر قابل کنترل و گرانی خودرو طی سال‌های اخیر باعث شده‌اند مردم کشور نتوانند خودرو بخرند. بنا بر اعلام پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان، امروزه نزدیک به نیمی از خانواده‌های کل کشور خودرو ندارند. علاوه بر این طبق آمار حدود 24 میلیون خودرو در کشور وجود دارد.

چه تعداد صاحب خودرو شخصی در ایران وجود دارد؟

مجموع خودروهای موجود در کل کشور تحت مالکیت 13.5 میلیون از خانوارها هستند و 27 میلیون خانوار در ایران زندگی می‌کنند. آمارهای فوق نشان می‌دهد که در بازار خودرو دقیقا مثل بازار مسکن، نابرابری در مالکیت وجود دارد. حقیقت این است که خودروهای داخلی و خارجی آنقدر گران هستند که بسیاری از مردم توان خرید خودرو ندارند.

با نگاهی به اعداد و ارقام مذکور می‌توان به این نتیجه رسید که در جامعه کنونی ایران با پدیده چندخودرویی شدن روبه‌رو هستیم. این در حالی است که نیمی از مردم فاقد خودروی شخصی هستند؛ چرا که خودرو گران است و هزینه‌های معیشتی کفاف زندگی عادی را نمی‌دهد. در واقع نداشتن قدرت خرید باعث شده تا اغلب مردم از داشتن خودرو بی‌بهره بمانند.

متاسفانه دولت هم در این بی‌خودرویی خانوارها دست داشته، چرا که سیاست‌های اشتباهی را دنبال کرده و عملا هیچ برنامه مدونی برای کاهش قیمت خودرو یا تورم نقطه به نقطه انجام نداده است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، خانوارهای ایرانی از نظر فقدان خودروی شخصی به پنج دسته تقسیم می‌شوند. این پنج گروه با تحلیل آمار و ارقام پایگاه رفاه ایرانیان عبارتند از:

• خانوارهای فاقد خودرو
• خانوارهای دارای یک خودرو
• خانوارهای دارای دو خودرو
• خانوارهای دارای سه خودرو
• خانوارهای دارای بیش از سه خودرو

با این اوصاف نزدیک به 50 درصد از 100 درصد خانوارهای ایرانی جزو دسته اول قرار می‌گیرند و برعکس، خانوارهایی که بیش از سه خودرو دارند سهم اندکی از جامعه هستند. با نگاهی فراتر به این آمار می‌توان دریافت که نزدیک به 85 درصد از خانوارهای ایرانی یا خودرو ندارند یا حداکثر صاحب یک خودرو خواهند بود.

همچنین باید بدانیم که تنها 15 درصد از مردم ایران دارای دو خودرو یا بیشتر از سه خودرو هستند. نتیجه‌گیری‌های دقیق‌تر همچنین نشان می‌دهد که حدود 55 میلیون نفر در سرتاسر کشورمان هیچ‌گونه خودرویی ندارند. از آن طرف هم باید توجه داشت که 29 میلیون نفر دارای حداکثر یک خودرو هستند.

همان‌طور که اشاره کردیم، نداشتن خودرو در شرایط کنونی دلایل بسیاری دارد، ولی مهم‌ترین آن نداشتن قدرت خرید است. البته نمی‌توان بی‌میلی برخی از خریداران را نادیده گرفت. عده‌ای معتقدند که خودرو در وضعیت موجود ایران به‌صرفه نیست و به هر دلیلی با وجود داشتن توان مالی، آرزوی داشتن خودروی شخصی ندارند و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند.

به طور کلی خرید خودرو و داشتن وسیله نقلیه شخصی برای اغلب مردم جذاب و خواستنی است و اگر قدرت خرید آن و عرضه موجود کافی باشد، همگی به‌سمت خرید یک دستگاه از آنها ترغیب می‌شوند. در برخی از کشورهای خارجی وضعیت همین‌طور است و در یک خانواده فرضا چهار نفری ممکن است هر یک از آنها صاحب خودروی شخصی خود باشد.

در این‌گونه کشورها هم مردم قدرت خرید بالایی دارند و هم این که خودرو به‌دلایل مختلف از جمله نبود تورم ارزان است. علاوه بر این خودروسازان خارجی آمار خوبی در تولید ماشین دارند و کمبودی احساس نمی‌شود. در مجموع می‌توان گفت که در اغلب کشورهای جهان، خودرو به‌عنوان کالای مصرفی شناخته می‌شود و مثل ایران دلالی و سفته‌بازی معنا ندارد.

افزایش قیمت خودرو در جهان طی دو سال اخیر دلیل مهم و عمده‌ای داشته و آن هم پاندمی کرونا و بحران عظیمی بوده که برای ریزتراشه‌ها به‌وجود آمده است. در واقع چون این قطعه موثر برای ساخت و تولید خودرو با کمبود مواجه شده، خودروسازان با کمبود عرضه مواجه شده و تعادل بین تقاضا و عرضه دچار مشکل شده است.

در کشور ما نیز یکی از دلایل مهم افزایش قیمت خودرو، کمبود عرضه است، ولی این عامل متأثر از تورم و افزایش نرخ ارز بوده است. به‌عبارت دیگر هر گاه نرخ ارز دچار افزایش قیمت شده، قیمت خودرو نیز به طرز دیوانه‌واری بالا رفته است. هم‌اکنون در بازار داخلی با سه نرخی شدن قیمت خودرو مواجهیم که عبارتند از: قیمت کارخانه، قیمت بازار آزاد و قیمت بورس کالا.

مهم‌تر از همه این که در کشور ما خودرو به عنوان کالای مصرفی شناخته نشده و از آن به عنوان کالای سرمایه‌ای یاد می‌شود و اغلب خریداران برای حفظ ارزش پول خود به‌سمت خرید آن می‌روند. دولت فکر می‌کند با قیمت گذاری دستوری و یک‌سری سیاست‌های فشل دیگر می‌تواند جلوی افزایش دیوانه‌وار قیمت‌ها را بگیرد؛ در حالی که موفق نمی‌شود و نشده است.

خانوارها و سهمشان از بازار خودرو

با نگاه دوباره به گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده، 98 درصد از مردم کشورمان بین صفر تا سه خودروی شخصی دارند و همچنین نیمی از آنها اصلا فاقد هرگونه خودرویی هستند. سه درصد از مجموع خانوارهای ایرانی دارای سه خودرو یا بیشتر هستند که تعداد آماری آنها به 800 هزار نفر می‌رسد.