بشر مدتهاست که به دنبال مایع حیات در سیارات و کرههای دیگر است. به تازگی چینیها هم به فکر کشف آب در قطب جنوب ماه افتادهاند.
از سالها پیش بشر در جستجوی مایع حیات در سیارات و کرههای دیگر بوده است. در این میان برخی از کشورها که قدرت و دانش بالایی داشتهاند کاوشگرهای مختلفی به ماه و مریخ و دیگر سیارات نزدیک فرستادهاند، اما به طور قطع موفق به کشف آب نشدهاند. اکنون چینیها قصد دارند در آینده طی مأموریتی به ماه، ماه نورد چانگ ای 7 را برای یافتن یخ و بررسی شکل زمینهای قطب جنوب ماه پرتاب کنند.
چانگ ای 7 به دنبال آب در قطب جنوب ماه
یکی از دانشمندان به تازگی گفته که چین تصمیم بزرگی برای کشف مایع حیات در ماه اتخاذ کرده است. این کاوشگر رباتیک برای بررسی موارد مختلفی به قطب جنوب ماه میرود. به گفته وو ویرن که یکی از طراحان ارشد برنامه اکتشاف ماه و یکی از اعضای آکادمی مهندسی چین است، چانگ ای 7 به قطب جنوب ماه اعزام میشود تا شواهدی از وجود یخ و محیط آب و هوایی آنجا پیدا کند.
مأموریت ماه نورد مذکور این است که منابع طبیعی زیر سطح قطب جنوب را بررسی نماید. یکی از برنامههای جذاب دانشمندان این است که چانگ ای 7 را مجهز به ابزارهایی کنند تا بتواند سطح مذکور را برای بررسیهای زیرزمینی بیشتر حفر کند، اما آنها مطمئن نیستند که چنین اقدامی امکان پذیر خواهد بود یا نه! محققان از مقصدی که برای این کاوشگر انتخاب کردهاند، دو هدف مهم را دنبال میکردهاند.
به گفته ویرن، قطب جنوب ماه در شرایط روشنایی خوبی قرار گرفته است و منبع خورشیدی مناسبی در آنجا وجود دارد که هم میتواند برای مأموریت طولانی چانگ ای 7 خوب باشد و هم شرایط مأموریتهای سرنشین دار بعدی را تسهیل کند؛ چرا که در آنجا دمای پایدار و ثابتی وجود خواهد داشت. این نکته وقتی مهم میشود که بدانیم در سایر نقاط کره ماه، دمای هوا بین شب و روز اختلاف 300 درجهای پیدا میکند. وی میگوید:
در ماه، هر روز قمری برابر با 14 روز روی زمین است و یک شب قمری نیز همین قدر طول خواهد کشید. هنگام شب به علت این که طولانیتر از شب زمینی است و منبع انرژی خورشیدی برای تأمین انرژی فضاپیما وجود ندارد، دما به زیر 180 درجه سانتیگراد میرسد. علت دیگری که این نقطه را انتخاب کردهایم، وجود آب در آنجاست. احتمال این که در دهانههای سایه دار قطب جنوب ماه یخ وجود داشته باشد کم نیست. این شواهد و مدارک برای مأموریتهای سرنشین دار بسیار ارزشمند خواهد بود.
به گفته وو ویرن، مهندسان و دانشمندان چینی در حال ساخت فضاپیمایی هستند که بتواند از یک دهانه برخوردی به سمت دهانه دیگر برود و در جستجوی آب و یخ باشد. آقای وو در خصوص منطقه فرود چانگ ای 6 هم صحبتهایی کرد و دو احتمال را مطرح کرد: یا سمت پنهان ماه یا قطب جنوب.
مزیت این کاوشگر این است که نسخه پشتیبان و حمایتگر چانگ ای 5 است و میتواند نمونهها و متریال جمعآوری شده را با خود به زمین بیاورد. گفتنی است که چین در سال 2020 ماه نورد چانگ ای 5 را به سمت ماه پرتاب کرد. هدف آنها از ارسال این کاوشگر به ماه جمعآوری نمونههای سنگ و خاک بود.
کاوشگر مذکور حدودا 112 ساعت در سفر بود تا به کره ماه برسد و پس از چند ماه کاوش در آنجا در تاریخ 17 دسامبر 2020 به زمین بازگشت. نمونههایی که چانگ ای 5 جمع آوری کرده بود، 1731 گرم خاک و سنگ از سطح ماه بود. با انجام موفقیت آمیز این پروژه چین سومین کشوری شد که توانسته به سطح ماه برسد و و پس از ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق قرار گرفت.
به اعتقاد وو اگر قرار باشد نمونههای جدیدی از سطح پنهان ماه جمع آوری شود، باید یک یا دو ماهواره بازپخش داده در مدار ماه مستقر شود تا بتوانند سیگنالهای مورد نیاز را از چانگ ای 6 به زمین مخابره کنند. از طرفی محققان نمیدانند که کدام طرح بهتر است، زیرا ارسال کاوشگر به قطب جنوب با مشکلاتی همراه خواهد بود.
برنامه اکتشاف ماه چین از سال 2004 آغاز شده و در عرض سه سال (2007) توانسته حدودا پنج کاوشگر رباتیک را به ماه ارسال کند. چانگ ای 4 چهارمین ماه نوردی بود که در ژانویه 2019 به سمت پنهان ماه رفت و توانست نام خود را به عنوان اولین فضاپیمایی که از سطح پنهان ماه دیدن کرده، ثبت کند.
ماه نورد این کاوشگر که یوتو 2 نام دارد، بیش از هزار روز است که مشغول بررسی است. یوتو 2 از همان زمان فرود روی ماه دهانه 186 کیلومتری ون کارمان را مورد بررسی قرار داده است. نکته مهم درباره چانگ ای 4 این است که با خود ماه نورد YUTU-2 را نیز به ماه برده است. برای مثال مأموریتهای چانگ ای 1 و چانگ ای 2 صرفا مدارگرد بودند.
وو ویرن، این مهندس برجسته در خصوص کاوش مریخ و جمع آوری نمونه از سطح سیاره سرخ نیز ابراز عقیده کرده است. به گفته او دانشمندان چینی همچنان با مشکلاتی مواجهاند که بهتر است ابتدا آنها را حل کنند. به اعتقاد ویرن مأموریت مذکور در حال برنامهریزی است و احتمال زیاد همچون چانگ ای 5 چند مرحلهای خواهد بود.
مرحله اول، آن طور که ویرن میگوید شامل لمس کپسول فرود سطح مریخ و جمع آوری نمونهها است. مرحله دوم این است که یک کپسول صعود کننده نمونهها را به فضاپیمایی که به دور مریخ در گردش است، منتقل خواهد کرد. گفتنی است که فضاپیمای مریخی بسیار سنگینتر از فضاپیماهای ماه خواهد بود.
آنطور که آکادمی فناوری ساخت پرتابگر چین گفته، مهندسان و متخصصان مشغول ساخت یک موشک فوق سنگین پیشرفته به نام لانگ مارچ هستند که میتواند برای مأموریتهای سرنشین دار آینده مورد استفاده قرار بگیرد.