نگاهی به قطب جنوب قبل از تبدیل شدن به سرزمین یخی

قطب جنوب مشهور به بزرگترین بیابان یخی جهان است. این سرزمین یخی قبل از تبدیل شدن به یک مکان کاملا یخبندان، شکل متفاوتی داشته و مکانی مانند جنگل‌های بارانی با آب‌ و هوای گرم بوده است. در ادامه نگاهی به تاریخچه قطب جنوب قبل از تبدیل شدن آن به یک سرزمین یخی خواهیم انداخت.

قطب جنوب به طور کامل در قسمت جنوبی کره زمین واقع شده است و مساحتی معادل 14.2 میلیون کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد. بعضی افراد قطب جنوب را یک قاره مجزا می‌دانند و آنرا جنوبگان نامیده‌اند. این قاره که به عنوان یک بیابان قطبی توصیف می‌شود، میانگین بارندگی سالانه 166 میلی متر را دارد و با یخ‌هایی با ضخامت تا 1.9 کیلومتر پوشیده شده است.

قطب جنوب رکورد کمترین دمای اندازه‌گیری شده روی زمین، یعنی 89.2- درجه سانتی گراد (128.6- درجه فارنهایت)، را به اسم خود ثبت کرده است. اما این سرزمین یخی با وجود آب و هوای نامناسب، زیستگاه گونه‌های بومی متفاوتی همچون پنگوئن‌ها، فوک‌ها و انواع گلسنگ‌ها است. قاره قطب‌جنوب، یعنی جنوبگان، تنها قاره‌ موجود بر روی کره زمین است که هیچ خزنده‌ای در آن یافت نمی‌شود. سردترین نقطه کره زمین نیز در این قاره واقع شده است. این نقطه یک خط‌الراس در قطب جنوب است که دمایش به کمتر از ۹۳.۲- درجه سانتی‌گراد می‌رسد.

با این وجود، ۹۰ درصد از آب‌های شیرین کره زمین در قطب جنوب قرار گرفته‌اند. قریب به دو میلیون سال است که در برخی از قسمت‌های قطب‌ جنوب باران یا برف نباریده است. قطب‌ها به وجود خرس قطبی درون آن‌ها معروف هستند، اما جالب است بدانید هیچ خرس قطبی در قطب‌ جنوب وجود ندارد و خرس قطبی حیوان بومی قطب شمال است. در میان جانداران قطب جنوب، پنگوئن‌های امپراطور تنها موجوداتی هستند که در زمستان‌های سخت جنوبگان می‌توانند زادآوری کنند. آن‌ها حفره‌های تنفسی خاصی دارند که باعث می‌شود بتوانند در زمان تنفس بخش بزرگی از حرارت ناشی از آن را در بدن‌ خود حفظ کنند.

جنوبگان همچنین تنها قاره بدون منطقه زمانی بر روی سیاره ماست. جنوبگان از نظر این موضوع منحصربه‌فرد است که تنها نقطه‌ای در روی زمین به حساب می‌آید که هیچ کشوری نمی‌تواند ادعای مالکیت آن را داشته باشد. در سال‌های اخیر، قطب جنوب شاهد آب شدن یخ‌های قطبی بوده است. این موضوع باعث تغییراتی در جاذبه این منطقه شده و زندگی جانداران موجود در آنجا را به خطر انداخته است.

زمانی که رابرت فالکون اسکات در سال‌های 1910 تا 1913 اکسپدیشن ترا نوا را به قطب جنوب هدایت کرد، اعضای تیم اکتشافی او با فسیل‌هایی از درخت گلوسوپتریس، یک جنس از راسته منقرض‌شده پرمین سرخس‌های بذر که در پایان پرمین از بین رفتند را در این قاره یخی پیدا کردند. کشف فسیل‌های گلوسوپتریس ثابت کرد که قطب جنوب زمانی منظره‌ای جنگلی، پر از سبزه و زندگی بوده است.

نمونه‌های دیگری از فسیل‌های گلوسوپتریس که در استرالیا، نیوزلند، آفریقا و هند یافت شده‌اند، نشان می‌دهند که قطب جنوب زمانی به دیگر خشکی‌ها و قاره‌ها متصل بوده است. طبق اطلاعات موجود، از پایان دوران نئوپروتروزوییک تا کرتاسه، قطب جنوب بخشی از ابرقاره گندوانا بوده است.

تشکیل ابرقاره گندوانا از 800 تا 650 مایل با کوهزایی آفریقای شرقی، برخورد هند و ماداگاسکار با شرق آفریقا آغاز شد، و در 600 تا 530 مایل با کوهزایی‌های برازیلیانو و کوونگا، برخورد آمریکای جنوبی با آفریقا و اضافه شدن استرالیا و قطب جنوب ادامه یافت. در طول دوره کامبرین، منطقه غربی قطب جنوب تا حدی در نیمکره شمالی قرار داشت، در حالی که منطقه شرقی قطب جنوب در خط استوا قرار گرفته بود که در آن بی مهرگان و تریلوبیت‌ها در دریاهای گرمسیری پا به عرصه جهان گذاشتند.

قطب جنوب شاهد یک دوره یخبندان در طول پالئوزوئیک پسین (360 تا 260 مایل) بود. پس از یخ‌زدایی در نیمه دوم پرمین اولیه، منظره قطب توسط گلوسوپتریس (که برای اولین بار در اکتشاف اسکات کشف شد)، با گونه‌های بعدی سرخس‌ها تغییر شکل داد. در طول دوره تریاس، قطب جنوب با گیاهانی مانند پتریدوسپرم ها و همچنین فلور تریاس، سیکادوفیت‌ها، مخروطیان و اسفنوپسیدها پوشیده شد.

در این دوره بود که اولین چهارپایان به قطب جنوب مهاجرت کردند. دیرینه شناسان به دلیل همین مهاجرت توانستند فسیل‌هایی را در قطب جنوب بیابند که متعلق به جانوران منطقه Lystrosaurus است. این سرزمین یخی در دوره ژوراسیک و کرتاسه شاهد ورود دایناسورهایی از رده کرایولوفوزاروس و عصر یخبندان بود که فسیل آن‌ها برای اولین بار در کوه‌های ماوراء النهر کشف شد.

پس از فروپاشی گندوانا که از 180 مایلی قطب جنوب آغاز شد، قطب جنوب به طور کامل از سایر قاره‌ها جدا شده و در نتیجه جریان قطبی قطب جنوب (ACC) به مکانی کاملا یخی تبدیل شد. مدل‌های جغرافیای قطب جنوب و ACC نشان می‌دهند که جریان قطبی، در ترکیب با کاهش سطح دی‌اکسید کربن، باعث ایجاد کلاهک‌های یخی قطبی دائمی شد و تا زمانی که قاره کاملاً با یخ پوشانده شود، گسترش یافت.