سیستم عامل سیمبین UIQ ؛ مروری بر نخستین روزهای ظهور گوشی هوشمند لمسی

اولین گوشی هوشمند لمسی به سیستم عامل سیمبین UIQ مجهز شده بود، اما امروز دیگر خبری از آن‌ نیست و برای دیدن نخستین گوشی لمسی باید به موزه‌ها مراجعه کنیم.

آیا سیستم عامل سیمبین را به خاطر می‌آورید؟ پرچمداران دنیای موبایل حدود ده تا پانزده سال قبل همانند محصولات سری N نوکیا، از این سیستم عامل قدرت می‌گرفتند. البته این سیستم عامل یک نسخه توسعه یافته برای دستگاه‌های دارای نمایشگر لمسی نیز داشت که با نام سیمبین UIQ شناخته می‌شد. هم خود سیستم عامل و هم محصولات مجهز به آن را باید به دایناسورهایی تشبیه کرد که امروز منقرض شده‌اند. البته کاربران چنان درگیر تکنولوژی‌های روز شده‌اند که بعید می‌دانیم از این دستگاه‌ها یاد کنند.

داستان خلق سیمبین UIQ در شرکت Symbian Ltd و طی یک همکاری بین نوکیا، سونی، اریکسون، موتورولا و Psion در سال ۱۹۹۸ آغاز شد. در سال ۲۰۰۲ برند تازه جان گرفته سونی اریکسون استفاده از این سیستم عامل برای گوشی های موبایل دارای نمایشگر لمسی خود را شروع کرد.

این شرکت پیش از این نیز تجربه ساخت گوشی موبایل لمسی را داشت، چرا که اریکسون آر ۳۸۰ در سال ۲۰۰۰ عرضه شده بود. این محصول را باید نخستین دستگاهی دانست که به عنوان گوشی هوشمند شناخته می‌شد. نمایشگر لمسی آن سیاه و سفید بود و بخشی از آن توسط یک صفحه کلید تاشو پوشیده می‌شد. این محصول به یک رابط کاربری توسعه یافته به دست خود شرکت مجهز شده بود و تا پیش از ظهور UIQ از آن استفاده می‌شد.

رقیب اصلی این شرکت در آن زمان نوکیا بود که از نسخه پشتیبانی‌کننده از لمس سیمبین مختص به خود یعنی S80 و S90 استفاده می‌کرد. با گذشت مدتی کوتاه سونی اریکسون تبدیل به اصلی‌ترین مشتری سیمبین UIQ شد. نسخه ۱.۰ این سیستم عامل تقریبا در تاریخ گم شده است و هنوز نمی‌دانیم چه دستگاه و یا دستگاه‌های احتمالی مجهز به آن عرضه شدند، اما نخستین محصول مجهز به نسخه ۲.۰ آن سونی اریکسون پی ۸۰۰ بود.

این گوشی موبایل نیز همانند آر ۳۸۰ طراحی شده بود و بخشی از صفحه نمایش آن توسط یک صفحه کلید تاشو پوشیده می‌شد، با این تفاوت که کاربر می‌توانست بخش تاشو را از دستگاه جدا کند. با ظهور این دستگاه کم کم شاهد جابه‌جایی از دستیارهای شخصی دیجیتال (PDA) به سمت مفهومی با نام گوشی هوشمند بودیم.

بعد از این محصول شاهد عرضه سونی اریکسون پی ۹۰۰ بودیم که در سال ۲۰۰۳ و همراه با نسخه ۲.۱ سیمبین UIQ عرضه شد. یک سال بعد سونی اریکسون پی ۹۱۰ به عنوان یک محصول نوآورانه و زیبا خلق شد، به طوری که این بار صفحه کلید تاشوی آن شامل یک کیبورد QWERTY بود و با استفاده از قلم مخصوص آن کار بر روی نمایشگر لمسی بسیار لذت‌بخش می‌شد.

در همان سال شاهد محصول دیگری مجهز به کیبورد QWERTY یعنی نوکیا ۹۵۰۰ بودیم که به سیستم عامل سیمبین S80 مجهز شده بود. این محصول در حالت عادی یک نمایشگر کوچک و یک کیبورد معمولی در زیر آن داشت، اما با باز کردن دستگاه از بغل، یک صفحه کلید QWERTY و یک نمایشگر به مراتب بزرگتر نیز به چشم می‌خورد.

در سال ۲۰۰۵، سونی اریکسون پی ۹۹۰ عرضه شد که باز هم قانون بازی را تغییر داد. این بار صفحه نمایش آن به اندازه‌ای کوچک شده بود تا بتوان یک صفحه کلید QWERTY ثابت را زیر آن قرار داد. البته همچنان یک صفحه کلید تاشو بر روی آن قرار می‌گرفت. پی ۹۹۰ نخستین محصول مجهز شده به نسخه ۳.۰ سیمبین UIQ محسوب می‌شد.

در سال ۲۰۰۶ و با معرفی سونی اریکسون ام ۶۰۰ بخش تاشو کاملا حذف شد و ظاهر محصول این شرکت نسبت به قبل بسیار زیباتر شد. صفحه کلید آن نیمی از کلیدهای کیبورد QWERTY را در خود جای می‌داد. در همان سال سونی اریکسون دبلیو ۹۵۰ با ظاهری تقریبا یکسان عرضه شد که به یک صفحه کلید عادی مجهز شده بود.

عرضه آخرین گوشی موبایل مجهز به سیمبین UIQ

در سال ۲۰۰۷ آخرین محصول از سری P بعد از گذشت هفت سال از عرضه سونی اریکسون آر ۳۸۰ معرفی شد. سونی اریکسون پی ۱ همانند پی ۹۹۰ به یک کیبورد QWERTY ثابت مجهز شده بود، با این تفاوت که ظاهر به مراتب زیباتری نسبت به آن داشت. البته این مدل آخرین دستگاه مجهز به سیمبین UIQ محسوب نمی‌شود. افتخار این لقب را باید به سونی اریکسون جی ۷۰۰ و جی ۹۰۰ داد که در سال ۲۰۰۸ عرضه شدند.

در سال ۲۰۰۶ و در همان حوالی عرضه سونی اریکسون ام ۶۰۰ و دبلیو ۹۵۰، این شرکت سیمبین UIQ را خریداری کرد که از ایمان آن نسبت به دستگاه‌های لمسی و مخصوصا کاربرد این سیستم عامل خبر می‌داد. متاسفانه این خرید و کاهش فروش محصولات لمسی سونی اریکسون در یک زمان اتفاق افتادند.

یک سال بعد سونی اریکسون با شرکت موتورولا بر سر تقسیم مساوی سیمبین UIQ به توافق رسید. البته موتورولا پیشتر نیز از این سیستم عامل برای ساخت گوشی موبایل استفاده می‌کرد و در سال ۲۰۰۳ موتورولا A290 و در سال ۲۰۰۴ موتورولا A1000 را عرضه کرده بود. این دو محصول تماما لمسی بوده و به تعداد کمی دکمه فیزیکی مجهز شده بودند.

این شرکت در سال ۲۰۰۷ موتورولا RIZR Z8 و RIZR Z10 را عرضه کرد که دارای ساختار کشویی بوده و به صفحه کلید فیزیکی مجهز شده بودند.

از این زمان به بعد دیگر اتفاق خاصی برای سیمبین UIQ نیفتاد. چندین فاکتور را می‌توان مسبب این موضوع دانست که مهمترین آن عرضه نخستین گوشی موبایل آیفون در سال ۲۰۰۷ است. همچنین اگرچه عرضه پرچمدار دارای نمایشگر لمسی سال ۲۰۰۸ سونی اریکسون یعنی اکسپریا ایکس ۱ با خلق سری بسیار محبوب اکسپریا همراه شده بود، اما این سازنده، سیستم عامل ویندوز موبایل ۶.۱ مایکروسافت را برای آن برگزیده بود.

یک سال بعد از آن، نوکیا سیمبین S60 را باز هم توسعه داد و گوشی موبایل مخصوص طرفداران موزیک نوکیا ۵۸۰۰ را مجهز به این سیستم عامل روانه بازار کرد.

در سال ۲۰۰۹ دو گوشی موبایل اکسپریا عرضه شدند. اکسپریا ایکس ۲ به ویندوز موبایل و اکسپریا ایکس ۱۰ به اندروید مجهز شده بودند. حتی خود سونی اریکسون نیز برترین دستگاه‌‌های خود را به سیستم عامل‌هایی به غیر از سیمبین UIQ مجهز می‌کرد، پس طبیعی بود تا این پلتفرم در سراشیبی قرار بگیرد.

(سونی) اریکسون دستگاه‌های مجهز به سیمبین و دارای صفحه نمایش لمسی را از سال ۲۰۰۰ تولید می‌کرد و در زمان معرفی نخستین آیفون و مخصوصا نخستین دستگاه اندرویدی فروش قابل توجهی داشت. شاید یکی از مهمترین دلایل افول کل پلتفرم سیمبین و تمامی شاخه‌های آن اعم از UIQ و S60، عدم همکاری سونی اریکسون و نوکیا با یکدیگر باشد.

این دو شرکت کاملا مسیری جدا از یکدیگر را می‌پیمودند، به طوری که برنامه‌های UIQ و S60 بر روی یکدیگر نصب نمی‌شدند. البته قدرت پلتفرم‌های اندروید و آی او اس را نمی‌توان نادیده گرفت. در هر صورت مفهوم گوشی هوشمند لمسی که امروز با تکنولوژی‌های جدید و سخت افزارهای فوق‌العاده قدرتمندی همراه شده، با سیستم عامل سیمبین UIQ آغاز شد، هر چند امروز دیگر نامی از آن شنیده نمی‌شود.