وقتی به عظمت جهان هستی و تعداد کهکشان ها نگاه میکنیم، همیشه مسئله وجود تمدن های بیگانه مطرح میشود. اما چرا تاکنون هیچ نشانه یا پیامی از طرف موجودات فضایی پیدا نشده است؟ در این مطلب تمامی پاسخهای ممکن را بررسی میکنیم.
زمانی انسانها تصور میکردند که جهان به خورشید و چند سیاره اطراف آن محدود میشود. همین نیز نوعی خودبزرگبینی را سبب شده بود. بهصورتی که زمین مرکز جهان قلمداد میشد و انسان نیز مهمترین موجود حاضر در آن. هرچند پیشرفت علم سبب شد متوجه شویم که در مکانی بهنام کهکشان راه شیری قرار داریم. بر اساس تخمین دانشمندان ۵۰۰ میلیارد ستاره در کهکشان راه شیری وجود دارد و هرکدام تعدادی سیاره را در اطراف خود میبینند.
رسیدن به این دانش باعث شد که انسان از توهم اولیه خود خارج شود. ما همچون نقطهای بسیار کوچک در کهکشان راه شیری هستیم. بدتر از همه اینکه حدود ۲ ترلیون کهکشان در سرتاسر جهان وجود دارد. اینجاست که یک سوال بسیار مهم مطرح میشود: بقیه کجا هستند و چرا تاکنون هیچ نشانه ای از وجود موجودات فضایی پیدا نشده است؟ این سوال اولینبار توسط یک فیزیکدان مطرح بهنام انریکو فرمی عنوان شد.
نگاهی به ۱۴ دلیل برای پیدا نشدن نشانه ای از موجودات فضایی
برای درک بهتر موضوع باید مسئله را از جنبهای دیگر نیز بررسی کنیم. بر اساس دانش فعلی بشر جهان ۱۳.۷ میلیارد سال قدمت دارد. هرچند که عمر خورشید و زمین به حدود ۴.۶ میلیارد سال میرسد. البته زمین از همان روزهای اولیه تولد خود میزبان حیات نبوده است. حدود ۶۰۰ میلیون سال پیش تغییراتی در میدان مغناطیسی کره خاکی سبب شد که اکسیژن بهشکل قابل ملاحظهای افزایش یابد.
در نتیجه این رخداد امکان تکامل موجودات گوناگون فراهم شده است. شاید جذابترین موجودات از گذشته زمین دایناسورها باشند که بین ۱۶۵ تا ۱۷۷ میلیون سال در بهترین سیاره منظومه شمسی حضور داشتند. قدمت انسان مدرن نیز به تنها ۲۰۰ هزار سال میرسد. ۲۰۰ هزار سال در مقیاس کیهانی همچون چشم برهم زدنی محسوب میشود و ما توانستهایم در همین مدت کوتاه پیشرفت قابل توجهی داشته باشیم. در واقع انسان توانسته در ۱۰۰ سال از درشکه به سفرهای فضایی برسد. پس اگر یک تمدن فضایی با قدمت میلیون سال وجود داشته باشد، حتما توانایی سفر به قسمتهای مختلف کهکشان را دارد.
در این لحظه باز این سوال مطرح میشود که چرا تاکنون نشانه ای از موجودات فضایی یافت نشده است؟ دانشمندان و کارشناسان تاکنون پاسخهای متعددی به این سوال دادهاند.
تنها تمدن پیشرفته در جهان
برخی دانشمندان معتقد هستند که ما تنها موجودات هوشمند جهان هستیم و هرگز نشانه ای از موجودات فضایی پیدا نخواهد شد. آنها برای اثبات مدعای خود به وضعیت سیاره های فراخورشیدی اشاره میکنند. دانشمندان تاکنون موفق شدهاند بیش از ۵۰۰۰ سیاره فراخورشیدی را کشف کنند. در هرکدام از این سیاره ها سیر تکاملی بهگونهای خاص و متفاوت پیش رفته است. بههمینخاطر برخی دنیاها جهنمی هستند و برخی دیگر جهانهایی آرام محسوب میشوند.
هرچند در هیچکدام از آنها نشانه موجودات فضایی پیشرفته یافت نشده است. بهباور برخی دانشمندان زمین توانسته بهگونهای خاص و متفاوت تکامل یابد. در بسیاری از مواقع نیز یک رخداد کوچک میتوانسته حیات را بهصورت کامل در این کره خاکی نابود کند. بنابراین با توجه به عوامل زیاد تهدید کننده حیات، نباید انتظار پیدا شدن نشانه ای از موجودات فضایی را داشته باشیم.
چرایی نبود نشانه ای از موجودات فضایی: شکوفایی دیرهنگام
سیر طبیعی تکامل خورشید سبب میشود که حدود ۱.۳ میلیارد سال دیگر حیات بهطورکامل از کره زمین محو شود. دانشمندان گمان میکنند که سیاره هایی همچون زهره و مریخ نیز زمانی آماده میزبانی از حیات بودهاند. هرچند بعدها شرایط تغییر کرده است. این مسئله میتواند در مورد پیدا نکردن نشانه موجودات فضایی نیز درست باشد.
شاید ما خیلی دور شکوفا شدهایم. تصور کنید که حدود ۵۰ میلیون سال پیش چند تمدن پیشرفته فضایی در محدوده اطراف زمین زندگی میکردند. هرچند به دلایل مختلف نابود شدند. آیا امروز میتوانیم با استفاده از تلسکوپ های خود وجود آنها را اثبات کنیم؟ خیر. تواناییهای ما در زمینه سفرهای فضایی نیز محدود است و هنوز نتوانستهایم حتی به سیاره های مختلف منظومه شمسی سفر داشته باشیم. در این حالت نمیتوان از پیدا نشدن نشانه موجودات فضایی خرده گرفت.
سفر زودهنگام موجودات فضایی
برخی دانشمندان برای پاسخ به چرایی پیدا نشدن نشانه موجودات فضایی یک احتمال منطقی دیگر را عنوان میکنند. ابعاد فوقالعاده بزرگ جهان هستی سبب میشود که دانشمندان پس از بررسی یک ستاره یا سیاره سراغ گزینههای دیگر بروند. بیایید فرض کنیم که موجودات فضایی پیشرفته با توانایی سفر در قسمتهای مختلف کهکشان وجود دارند. اگر این موجودات مثلا ۳ میلیارد سال پیش به زمین سفر کرده باشند، زمین را سیارهای جذاب نمییابند.
آنها نشانه ای از موجودات فضایی را در زمین پیدا نکردهاند. بنابراین احتمالا به سراغ دیگر سیاره های کهکشان راه شیری رفته باشند. در این حالت احتمال سفر مجدد موجودات بیگانه به کره زمین میتواند چقدر باشد؟
چرایی نبود نشانه ای از موجودات فضایی: محلهای دور
گروهی از اخترشناسان وسعت کیهان را دلیل اصلی پیدا نشدن نشانه موجودات فضایی میدانند. بهباور آنها ما در نقطهای دور از جهان قرار داریم و بههمینخاطر نمیتوانیم بیگانگان را مشاهده کنیم. توجه داشته باشید که چنین چیزی بهمعنی عدم وجود و یا تعداد کم موجودات فضایی نیست. شاید در نقطهای از کهکشان راه شیری چندین تمدن فضایی وجود داشته باشند. حتی این احتمال وجود دارد که در کهکشانهای دیگر موجودات فضایی پیشرفته چندین سیاره را مستعمره خود کرده باشند.
ما با تجهیزات علمی کنونی خود قطعا قادر نیستیم نشانه های حیات این موجودات فضایی را در کهکشان های دیگر مشاهده کنیم.
موجودات فوقالعاده هوشمند
گروهی از دانشمندان احتمال وجود موجودات فوقالعاده هوشمند را مطرح کردهاند. در این حالت پیدا نشدن نشانه ای از موجودات فضایی به درک محدود ما مربوط میشود. شاید موجودات فضایی آنقدر پیشرفته هستند که ما با استفاده از دانش و تجهیزات کنونی توانایی درک آنها را نداریم. در این فرضیه تمدن پیشرفته انسانی به کلونی مورچهها تشبیه میشود.
درست است که در ساختار محل زندگی مورچهها پیچیدگی قابلتوجهی دیده میشود، اما آنها هرگز قادر به درک موجود پیشرفتهای همچون انسان نیستند. شاید ما هم همین نسبت را با موجودات فضایی دیگر داشته باشیم.
شکارچی موجودات فضایی
این احتمال شاید بیشتر مناسب فیلمهای علمی-تخیلی باشد؛ اما نمیتوان آن را ندیده گرفت. اخترشناسان تاکنون نتوانستهاند حتی کوچکترین نشانه ای از موجودات فضایی را پیدا کنند. این مورد شامل سیگنالهای رادیویی نیز میشود. بههمینخاطر گروهی گمان میکنند که یک تمدن فوقالعاده پیشرفته شکارچی در سطح کیهان وجود داشته باشد.
این تمدن تهدیدی برای سایر موجودات فضایی محسوب میشود. بههمینخاطر آنها تلاش میکنند هیچ نشانه بیرونی را از خود نشان ندهند. برای یادآوری باید بگوییم که دانشمندان پیشتر نسبت به ارسال سیگنالهای مختلف به بخشهای گوناگون جهان هستی اقدام کردهاند. این اقدام نیز با انتقاد افراد مختلف از جمله استیون هاوکینگ همراه شده است. ما هنوز نمیدانیم که موجودات فضایی چگونه هستند و نسبت به ما چه رویکردی خواهند داشت. در این حالت ممکن است اولین ارتباط با موجودات فضایی پایان تمدن ما را رقم بزند.
چرایی نبود نشانه ای از موجودات فضایی: عدم گذر از مرز
گروهی تصور میکنند که یک تمدن فوقالعاده پیشرفته فضایی در جهان وجود دارد که نمیخواهد سیطره آن بهخطر بیفتد. بههمینخاطر هر تمدنی که به مرز سفر بینستارهای برسد را نابود خواهد کرد. طبیعتا وجود این تمدن باعث میشود که شما نتوانید هیچ نشانه ای از دیگر موجودات فضایی را پیدا کنید. البته برخی دانشمندان موارد دیگری را مانع از تبدیل شدن یک تمدن به گونهای بین ستارهای میدانند.
این سالها همزمان با پیشرفت سفرهای فضایی شاهد رشد هوش مصنوعی نیز بودهایم. کارشناسان تخمین میزنند که تا سال ۲۰۴۰ شرایط برای ساخت هوش مصنوعی مستقل فراهم خواهد شد. در این حالت ممکن است رشد مغز مجازی هوش مصنوعی حتی سریعتر از انسان باشد. اتفاقی که در نهایت بهنابودی هر دو تمدن در زمین منجر خواهد شد. چنین چیزی ممکن است در سایر سیارهها نیز رخ داده باشد. در واقع تکامل هوش مصنوعی مرزی نامرئی است که نمیتوان از آن گذر کرد.
برخی از دانشمندان نیز افزایش جمعیت و تغییرات اقلیمی را دلیل پیدا نشدن نشانه ای از موجودات فضایی میدانند. بهباور آنها مواردی همچون پیشرفت علم، بهبود بهداشت، افزایش جمعیت بهصورت همزمان پیش رفتهاند. هرچند که جمعیت بالا بهخاطر نیازهای خود حداکثر بهرهبرداری را از منابع سیاره مادر میکند. در این حالت ویرانی سیاره مادر پیش از انجام سفرهای بینستارهای فرا خواهد رسید.
ساده بودن تجهیزات علمی
ناکامی در پیدا کردن نشانه های موجودات فضایی میتواند به تجهیزات علمی ما مربوط باشد. شاید نشانه های زیادی از موجودات فضایی در جهان و حتی اطراف ما وجود داشته باشد، اما تجهیزات ما آنقدر ساده و بدوی هستند که نمیتوانیم آنها را شناسایی کنیم. بارها دانشمندان مختلف راههای گوناگونی را برای پیدا کردن موجودات فضایی پیشنهاد کردهاند. هرچند واقعیت این است که ما نمیدانیم با چه موجوداتی طرف هستیم.
در واقع ما تصوری از موجودات دیگر بهجز آنچه در کره زمین دیدهایم، نداریم. بههمینخاطر شاید حتی در انتخاب نوع نشانه های مربوط به موجودات فضایی اشتباه بکنیم.
جاسوسانی در اطراف ما
این نظریه نیز بر پایه پیشرفته بودن موجودات فضایی است. تصور کنید که انواع گوناگونی از موجودات فضایی وجود دارد و آنها توانستهاند سفر بین ستارهای را ممکن کنند. چنین تمدنی قطعا توانایی جاسوسی از مناطق دیگر را هم دارد. بههمینخاطر برخی افراد گمان میکنند که شاید همین الان نیز سوژه جاسوسی موجودات فضایی باشیم و آنها نشانه های مربوط به موجودات فضایی را از ما دور کنند.
اگر این احتمال درست باشد، مشخص نیست که پس از پیشرفت قابلتوجه بشر چه اتفاقی رخ دهد. آيا تمدن های پیشرفتهتر انسان را نابود خواهند کرد؟
چرایی نبود نشانه ای از موجودات فضایی: توطئه بزرگ
شاید پیدا نشدن نشانه ای از موجودات فضایی یک دروغ بزرگ باشد. این باور بیشتر توسط طرفداران تئوریهای توطئه مطرح میشد. هرچند پس از گزارش عجیب یکی از افسران اطلاعاتی ارتش آمریکا شرایط کمی تغییر کرد. وی عنوان کرد که فضاییها از زمان جنگ جهانی دوم بهاین سمت بارها از کره زمین بازدید کردهاند. او حتی گفت که یک سفینه نسبتا سالم فضایی در زمین قرار دارد و جنازه خلبان آن نیز در اختیار دولت آمریکا قرار گرفته است.
ظاهرا گروههای خاصی نیز وجود دارند که نشانه موجودات فضایی را در سرتاسر جهان جمعآوری میکنند. بر اساس این باور دولتهای مختلف در یک همکاری ترسناک واقعیت را از جهانیان پنهان میکنند. جالب اینجاست که افسر اشاره شده عضوی از تیم حقیقتیاب آمریکا در مورد موجودات فضایی و یوفوها بوده است. او حتی در کنگره آمریکا نیز حاضر شده تا جزئیات مربوط به موجودات فضایی را آشکار کند.
باغوحش انسانی
دانشمندان قبول دارند که ما در ابتدای مسیر خود برای کاوشهای فضایی هستیم. بههمینخاطر هنوز نتوانستهایم نشانه ای از وجود موجودات فضایی را پیدا کنیم. هرچند آیا آنها نیز ما را پیدا نکردهاند؟ برخی گمان میکنند که آنها ما و پیشرفتهای علمی کوچکمان را زیرنظر دارند. هرچند ترجیح میدهند که مداخله نکنند و انسان ها بهتدریج مراحل مختلف تکامل را سپری کنند.
بر اساس این باور ما در زمان مناسب نشانه های موجودات فضایی را کشف خواهیم کرد و حتی با آنها ارتباط گستردهای برقرار میکنیم.
اولین بودن
گروهی از دانشمندان معتقد هستند که وجود موجودات فضایی در جهان قطعی است. هرچند شاید ما اولین تمدن پیشرفته باشیم. بهعنوان مثال ممکن است در یک سیاره دیگر حیات اولین گامهای خود را بهشکل میکروبی بردارد و در سیارهای دیگر تازه به مرحله گیاهی رسیده باشد. در این میان ما جلوتر از بقیه هستیم و زمان زیادی طول میکشد تا تمدن های پیشرفته دیگر در بخشهای مختلف جهان رشد پیدا کنند.
هرچند در نهایت نشانه های مربوط به موجودات فضایی رویت خواهند شد و شاید حتی تا ۱۰۰۰ سال دیگر سفر بین ستارهای و مشاهده مستقیم آنها ممکن باشد.
گسترش جهان
جهان هستی با سرعت بالایی در حال گسترش است و همین نیز سبب میشود که فاصله مناطق مختلف بیشتر شود. از طرفی جهان آنقدر بزرگ است که گاهی رفتن از نقطهای به نقطهای دیگر حتی با سرعت نور میلیاردها سال طول خواهد کشید. هرچند که انسان هنوز نتوانسته به دانش لازم برای سفر با سرعت نور دست یابد. در این شرایط شاید پیدا نشدن نشانه ای از موجودات فضایی چندان عجیب بهنظر نرسد.
در واقع فاصلهها آنقدر زیاد است که امکان سفر مستقیم وجود ندارد. همچنین ممکن است ارسال و دریافت یک سیگنال مهم چند ده هزار سال طول بکشد. آیا امکان ندارد که در این مدت یک تمدن بهصورت کلی نابود شود؟
چرایی نبود نشانه ای از موجودات فضایی: شبیهسازی
برخی دانشمندان گمان میکنند که تصور ما از واقعیت کاملا اشتباه باشد. آنها این ایده را مطرح میکنند که شاید همه ما درون یک شبیهسازی بزرگ قرار داشته باشیم. در این صورت دیگر کاوش ستارهها و کهکشانهای دیگر ارزشی ندارد؛ زیرا به نتیجه خاصی نخواهیم رسید. همچنین هرگز نشانه ای از موجودات فضایی پیدا نخواهد شد؛ زیرا انسان ها در این شبیهسازی تنها هستند.
هرچند اجرای یک شبیهسازی با این مقیاس به قدرت پردازشی فوقالعاده بالایی نیاز دارد. چنین چیزی زمانی رخ میدهد که یک تمدن بسیار پیشرفته از نظر فناوری به بلوغ رسیده باشد. مثلا یک تمدن بسیار پیشرفته میتواند در جهان واقعی در نزدیکی افق رویداد سیاه چاله سکونت داشته باشد و از انرژی نامحدود آن استفاده کند. همچنین ممکن است ایده ساخت ابرسازههایی همچون کره دایسون را عملی کند. کره دایسون به توان مهندسی فوقالعاده بالایی نیاز دارد؛ اما در صورت موفقیت میتواند ۸۰ درصد از انرژی یک ستاره غولپیکر را دریافت کند.
جمعبندی
در این مطلب ۱۴ مورد از دلایل عدم پیدا شدن نشانه ای از موجودات فضایی را بررسی کردیم. هیچکس نمیتواند با قطعیت بگوید که کدام مورد بیشتر به واقعیت نزدیکتر است. هرچند که احتمال اول و آخر ترسناکترین موارد بهنظر میرسند. اگر ما در جهانی به این ابعاد تنها موجود زنده پیشرفته باشیم، دیگر کاوشهای فضایی جذابیت خود را از دست خواهند داد. همچنین قطعا رقابت بزرگی بین کشورها و نژادهای مختلف آغاز میشود تا هرکدام سیاره بهتری را از آن خود کنند.
در حال حاضر ایلان ماسک گفته است که قصد دارد در آینده یک میلیون نفر را به مریخ بفرستد. قطعا با پیشرفت بیشتر بشر سیارههای دیگر نیز به مقاصد سفرهای فضایی تبدیل خواهند شد. در آن زمان جنگ بین سیارهها را خواهیم. چیزی که یک فاجعه بزرگ خواهد بود.
اگر هم کل جهان یک شبیهسازی پیچیده باشد، بحرانی وجودی همه ما را فرا خواهد گرفت. چنین احتمالی سریال West World را به یاد میآورد که یک تراژدی بزرگ است. در صورتی که موارد دیگر درست باشند، میتوان انتظار داشت که دیر یا زود نشانه ای از موجودات فضایی پیدا شود. هرچند نمیتوان پیشبینی کرد که پس از اولین ارتباط با یک تمدن فضایی پیشرفته چه اتفاقاتی در انتظار انسانها خواهد بود.