لینوکس به عنوان محبوبترین سیستمعامل متن باز برای رایانههای شخصی شناخته میشود، اما بهترین توزیع لینوکس در این میان کدام است؟
لینوکس سیستمعامل متن باز برای رایانههای شخصی محسوب میشود که برای اولین بار در سال ۱۹۹۱ توسط لینوس توروالدز، منتشر شد. اما لینوکس در بستههایی تحت عنوان توزیع، منتشر میشود که هرکدام از آنها محیط متفاوتی دارند اما همگی از کرنل یکسان لینوکس بهره میبرند. همچنین برنامههای سیستمی و کتابخانههای مورد نیاز نیز در داخل هر توزیع، قرار میگیرد. اما برخی توزیعها برای کاربران شخصی به صورت رایگان منتشر میشوند درحالی که برخی دیگر، مختص به مشتریان سازمانی هستند و گاهاً برای استفاده از آنها، نیاز به پرداخت مبالغ مختلفی وجود دارد. اما رایگان بودن لینوکس موجب شده است تا اشخاص یا شرکتها بتوانند توزیعهای خود را برای اهداف گوناگون، منتشر کنند؛ اما از میان توزیعهای محبوب، کدام یک بهتر است؟
همان طور که گفتیم، در دنیای متن باز لینوکس، توزیعهای متعددی وجود دارد؛ اما بیشتر این توزیعها براساس توزیعهای قبلی توسعه یافتهاند و گاهاً تغییرات بسیار اندکی در آنها صورت گرفته است. اما برخی توزیعها نیز براساس نسخههای دیگر نیستند و مستقل به شمار میروند که دبیان یکی از آنها است. بسیاری از توزیعهای کنونی لینوکس براساس دبیان نوشته شدهاند که از مشهورترین آنها میتوان به اوبونتو اشاره کرد. اما اوبونتو نیز تغییرات چشمگیری داشته است به طوری که توزیعهای دیگری نیز برپایه اوبونتو منتشر شدهاند از جمله مینت. در واقع ریشههای اصلی مینت به دبیان بازمیگردد و در این بین، اوبونتو نقشه حلقهی واسط را ایفا میکند. اما با وجود تشابههای بسیار سه توزیع گفته شده، هریک از آنها ویژگیهای منحصربهفرد خود را نیز دارد که موجب میشود آنها را به عنوان توزیعهای کاملا مجزا است لینوکس در نظر بگیریم.
دبیان
اولین نسخه از دبیان، حدود دو سال پس از انتشار لینوکس، در سال ۱۹۹۳ توسط ایان مورداک منتشر شد. هدف او، ایجاد جامعهای از توسعهدهندگان برای همکاری در کنار یکدیگر بود تا بتوانند روشی پایدار برای استفاده از بهترین نرمافزار کاملاً رایگان جهان ارائه دهند. نام این توزیع نیز از ترکیب نام کوچک سازنده و نامزد او در آن زمان با نام دبرا، ساخته شده است. کاربران اکنون میتوانند دبیان را به عنوان جایگزینی برای ویندوز در رایانههای خود مورد استفاده قرار دهند یا به طور هم زمان از آن استفاده کنند. اما دبیان کمی فراتر از یک سیستمعامل است و به صورت پیشفرض همراه با انبوهی از نرمافزارها منتشر میشود که کاربران میتوانند با شخصیسازی آنها، محیط دلخواه خود را ایجاد کنند. به همین دلیل است که بسیاری از پروژهها، دبیان را به عنوان پایهی اصلی خود مورد استفاده قرار میدهند.
هنگام نصب دبیان میتوانید محیطهای کاربری متعددی را انتخاب کنید. حتی امکان استفاده از سیستمعامل بدون محیط گرافیکی نیز وجود دارد که گزینهی مناسبی برای سرورها به شمار میرود. اما آزادی بینظیر دبیان موجب شده است تا تصمیمهای سختی برای تیم توسعهدهندهی آن، پدید آید. اما وضعیت دبیان بیشتر پیرو تصمیمات تیمهای GNOME یا KDE است و وابستگی کمتری به تیم توسعهدهنده دارد. این مسئله موجب شده است تا برخی محدودیتها نیز در دبیان به وجود بیاید؛ برای مثال پوستههای پیشفرض موجود در اوبونتو و مینت، در دبیان وجود ندارد. بسیاری از توسعهدهندگان برنامههای ثالث از انتخاب رابط کاربری توسط پوستهی GNOME برای محصولات خود نیز، ناراضی هستند. با این حال تعداد زیادی از کاربران حرفهای، دبیان را به عنوان بهترین توزیع لینوکس معرفی میکنند.
مدیریت بستهها در بیان
دبیان از فرمت DEB برای بستهها و ابزار APT برای مدیریت آنها استفاده میکند. توزیعهای مبتنی بر دبیان مانند اوبونتو و مینت نیز از قابلیتهای مشابه بهره میبرند. اگر از سایر توزیعهای لینوکس به دبیان مهاجرت کنید، بسیار سریع متوجه خواهید شد که نسخههای قدیمی بسیاری از نرمافزارها در این توزیع استفاده شده است. نسخهی جدید دبیان هر دو یا سه سال یکبار عرضه میشود و آپدیت برنامهها در کنار بستههای امنیتی در فواصل زمانی طولانی مدت منتشر میشود. البته میتوانید از نسخههای جدیدتر برنامهها در دبیان استفاده کنید اما این مسئله همراه با باگهای متعدد و ناپایداری برنامهها، خواهد بود.
به طور خلاصه میتوان گفت که استفاده از دبیان چندان سخت نیست اما بیشتر مناسب کاربردهای خاص است. همچنین این توزیع، مناسب کاربرانی است که به استفاده از نرمافزارهای رایگان اهمیت میدهند، خواستار کنترل بیشتری روی رایانهی خود هستند، قصد ایجاد سرور را دارند و پایداری طولانی مدت سیستمعامل و برنامهها برای آنها مهم است.
اوبونتو
برخلاف دبیان، اوبونتو محصول یک شرکت خصوصی است. سازندهی اوبونتو، کنونیکال، در سال ۲۰۰۴ اقدام به انتشار اولین نسخه از توزیع مذکور کرد. هدف اصلی از ساخت اوبونتو، ارائهی نسخهای از لینوکس برای کاربران غیرحرفهای بوده است که شعار اصلی شرکت یعنی «لینوکس برای بشریت» نیز مشخص است. اما چه چیزی موجب مجزا شدن اوبونتو و دبیان شده است؟ برای شروع باید اشاره کنیم که اوبونتو تحت یک نرمافزار مستقل و واحد عرضه میشود. همچنین توسعهدهندگان آن، تمرکز ویژهای برای دلچسب شدن رابط کاربری داشتهاند. شرکت سازنده، ساختار نصب بسیار سادهتری را برای اوبونتو ارائه میدهد و نسخههای جدیدتر برنامهها در کنار رابط بازطراحی شدهی GNOME، از قابلیتهای آن، به شمار می رود. البته همان طور که گفته شد، اوبونتو بر پایهی نسخههای غیرپایدار دبیان توسعه یافته است، پس میتوان از قابلیتها و نرمافزارهای آن روی دبیان نیز استفاده کرد اما ممکن است همراه با کاهش پایداری باشد. اگر بخواهیم بهترین توزیع لینوکس را بر اساس محبوبیت و تعداد نصب مشخص کنیم، اوبونتو در صدر قرار میگیرد.
اسنپ استور
کنونیکال اقدام به طراحی فرمت اسنپ برای بستهها کرده است که امکان انتشار نرمافزارهای تجاری از سوی توسعهدهندگان بر بستر اسنپ استور را فراهم میکند. وجود اسنپ استور و جایگاه ویژهی اوبونتو به عنوان محبوبترین توزیع لینوکس، موجب شده است تا اوبونتو در میان توزیعهای متفاوت لینوکس، بیشترین پشتیبانی را از سوی توسعهدهندگان غیرلینوکسی دریافت کند. البته اسنپ استور از فرمت یکپارچه استفاده میکند، یعنی میتوانید از قابلیتهای آن در سایر توزیعهای لینوکس نیز استفاده کنید.
اوبونتو برنامهی انتشار تقریباً مشخصی دارد؛ نسخهای با پشتیبانی طولانی مدت هر دو سال یکبار منتشر میشود. همچنین نسخههای معمولی نیز هر شش ماه ارائه میشوند که گزینهی مناسبی برای کاربرانی است که قصد دریافت جدیدترین آپدیتها را دارند. در کنار نسخهی استاندارد اوبونتو، نسخههای دیگری نیز وجود دارد مانند کوبونتو – Kubuntu که از محیط KDE بهره میبرد در حالی که لوبونتو – Lubuntu از محیط LXQt استفاده میکند و Xubuntu نیز مبتنی بر محیط Xfce ساخته شده است. اگر محیط نسخهی استاندارد برای شما خوشایند نیست، بهتر است نسخههای فرعی را نیز امتحان کنید.
لینوکس مینت
دو سال پس از انتشار اوبونتو، پروژهی مینت در سال ۲۰۰۶ توسط Clément Lefèbvre شروع شد. تیم توسعهدهنده در روزهای ابتدایی آزمایشهای بسیاری انجام داد تا سمت و سوی آیندهی مینت را پیدا کنند. در نهایت به این نتیجه رسیدند که مینت را کاملا با اوبونتو سازگار کنند. هر دو توزیع از مخزنهای مشابه بهره میبرند و میتوان نرمافزارهای مشترکی را روی آنها استفاده کرد. بستههای DEB طراحی شده برای اوبونتو، روی مینت نیز قابل استفاده هستند. البته تیم سازندهی مینت توجه چندانی به اسنپ استور ندارند اما کاربران همچنان میتوانند از قابلیتهای آن بهره ببرند.
اما تفاوت اصلی میان اوبونتو و مینت، به محیط کاربری آنها بازمیگردد. تیم توسعهدهنده مینت اقدام به رابط کاربری سینامون – Cinnamon برای مینت کردند که شباهت بسیاری به محیط ویندوز دارد. گزینهی مشابه استارت در ویندوز، در گوشهی سمت چپ سیستمعامل قابل مشاهده است و تسکبار در کنار آیکنهای برنامهها، قرار گرفته است. همچنین مینت همراه با تعدادی نرمافزار منتشر میشود که فرایند نسبت برنامهها و ایجاد تغییرات در پوستهی آن را، آسانتر میکند. امکان پیش نصب کدکهای چند رسانهای نیز در مینت وجود دارد؛ درحالی که در اوبونتو و دبیان باید پس از نصب سیستمعامل، اقدام به نصب جداگانههای کدکهای چند رسانهای کنید. چنین تفاوتهایی موجب شده است تا بسیاری از کاربران، مینت را به عنوان نسخهای با کاربری آسان و محیطی راحت برای استفادهی روزمره، انتخاب کنند و لقب بهترین توزیع لینوکس را به آن دهند.
اگر علاقهای به محیط کاربری پیشفرض سینامون در مینت ندارید، میتوانید نسخههای فرعی با محیط کاربری MATE یا Xfce را مورد استفاده قرار دهید. هر دو توزیع گفته شده با پوستهها و طراحی کلی یکسانی منتشر میشوند اما ممکن است اجرای روانتری روی رایانههای قدیمیتر داشته باشند.
انتخاب نهایی؛ بهترین توزیع لینوکس کدام است؟
اگر کاربر حرفهای هستید یا سابقهی کار با نرمافزارهای آزاد و سروکار داشتن با دنیای لینوکس را دارید، دبیان میتواند گزینهی مناسبی برای شما باشد. اما اگر یک کاربر معمولی هستید که میخواهید اولین تجربهی خود را در دنیای متنباز و لینوکس بدست آورید، اوبونتو یا مینت میتوانند بهترین توزیع لینوکس برای شما باشند. حتی میتوانید سایر توزیعهای لینوکس مانند فدورا را امتحان کنید که همانند دبیان، بر پایهی توزیعهای دیگر توسعه نیافتهاند و مستقل به شمار میروند.