دانشمندان می گویند رابطه جنسی و تمایل به تولید مثل، طول عمر انسان را کوتاهتر میکند. اما توجیه علمی چیست؟
آنالیز دادههای ژنومی و رفتاری در بانک اطلاعات پزشکی انگلیس نشان میدهد که اگر رفتارهای تمایل به تولید مثل در افراد افزایش یابد، باید بهای سنگینی به خاطرش بپردازند. همه میدانیم که پیر شدن موردعلاقه هیچ انسانی نیست. در روند پیر شدن، پوست چروک میشود علاوه بر کند شدن در انجام هر کاری ممکن است فراموشی هم به آدم دست دهد.
وقتی آدم پیر میشود، استخوان درد بیشتری میگیرد و هر مفصلش در حرکت کردن دردناک میشود یا صدا میدهد. تکامل در تاریخ انسان دستاوردهای بسیاری داشته است؛ اما چرا هنوز نتوانسته برای پیری کاری کند؟
فرضیه چندنمودی متضاد
فرضیه antagonistic pleiotropy یا چند نمودی متضاد میگوید بدن انسان وقتی پیر شود، باید هزینه سلامت و تمایل به تولید مثل در جوانی خود را بپردازد. اگر یک ژن واحد در مراحل متفاوت زندگی دارای نمودهای مختلف باشد (چند نمودی) و احتمال توانایی فرد برای تولید مثل را افزایش دهد، همان ژن در دوران پیری زیان آور میشود. این ژن همچنان ژن غالب است و در جمعیت باقی میماند تا به ما ثابت کند که تولید مثل چقدر اهمیت دارد!
مشاهدات در این زمینه زیاد بوده، اما هنوز مستندات برای اثبات قطعی آن دشوار است. این دشواری عمدتاً به این خاطر نمود پیدا میکند که ویژگیهای تولید مثل و طول عمر انسان علاوه بر ژنها همچنین بسیار تحت تاثیر عوامل محیطی و انتخابهای سبک زندگی قرار میگیرند. از طرفی هم دادههای مرکز پزشکی انگلیس این امکان را برای دانشمندان زیست شناسی فراهم کرده تا فرضیه خود را ثابت کنند.
در گجت نیوز بخوانید: محققان به کشف ژن سازنده انسان نزدیک شدند
یک فرصت استثنایی
بانک اطلاعات پزشکی انگلیس دارای نیم میلیون نمونه ژنوم از افراد 40 تا 70 ساله است. این ژنومها با اطلاعاتی درباره فشار خون، نرخ ضربان قلب، قدرت گرفتن اشیا در دست، تراکم استخوان، گرفتگی عروق خونی، بینایی، قد، وزن، اندازه دور باسن و کمر، موقعیت مکانی، سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال، سوابق پزشکی، رژیم غذایی، عادتهای ورزشی، تمایل به استعمال دخانیات و استفاده از نوشیدنی الکلی و همچنین برخی متغیرهای دیگر از هر فرد گردآوری شده است. داوطلبان از سال 2006 تا 2010 در این روند گردآوری ژنوم با بانک اطلاعات پزشکی انگلیس همکاری کردند و مرکز مذکور هم تا سال 2016 مشغول ساماندهی این اطلاعات بود. همه این اطلاعات در حال حاضر برای استفاده دانشمندان در سرتاسر جهان در دسترس قرار گرفته است.
یکی از این دانشمندان ژیانژی ژانگ نام دارد که در وبسایت رسمی خود اعلام کرده است: ” آزمایشگاه علمی ژانگ به مطالعه نقشهای نسبی شانس و ضرورت در روند تکامل علاقمند است.” او از دادههای بانک اطلاعات پزشکی انگلیس استفاده کرد تا به پرسش پیش رو پاسخ دهد که: آیا گونههای ژنی تاثیرگذار بر تولید مثل، همچنین بر طول عمر انسان اثر میگذارند؟ اگر بله؛ آیا این ارتباط تخاصم برانگیز است؟ و آیا این ژنهای پیش برنده تولید مثل و پیرکننده انسان، نتیجه انتخاب طبیعی هستند؟ پاسخ به همه این پرسشها، بله بود!
شایستگی در تولید مثل، تنها به تعداد فرزندان وابسته نیست. دانشمندان برای ارزیابی بیشتر، همچنین ژنهای دیگر مرتبط با فعالیتهای تولید مثل را مانند سن افراد هنگام تولد اولین فرزند در نظر گرفتند. علاوه بر این ژن افراد برای سن در اولین رابطه جنسی، اولین قاعدگی و زمان یائسگی را بررسی کردند. از آنجا که اکثر افراد داوطلب برای اهدای ژنوم به بانک اطلاعات پزشکی انگلیس هنوز در قید حیات هستند، دانشمندان توانستند در باب همبستگی میان متغیرهای مذکور با طول عمر والدین آنها تحقیق کنند. آنها همچنین اطلاع دارند که هر داوطلب چند خواهر و برادر دارد؛ پس میتوانند ارتباط میان ژن تولید مثل و طول عمر را در میان والدین هم در نظر بگیرند.
همچنین بخوانید: اگر این ژن ها در بدن انسان نبودند، راه رفتن ما مثل حیوانات میشد!
ژنها و محیط زندگی
اغلب بخشهای ژنتیکی که رابطه همبستگی میان تولید مثل بالا و کوتاه شدن طول عمر انسان را تعدیل میکند، در بخشهای بدون رمز ژنها رخ میدهد. بدون رمز بودن ژن یعنی پروتئین تولید شده توسط ژن را تغییر نمیدهند یا به عبارتی توالیهای پروتئینی را کد نمیکنند. به جای آن، ژنها درون سلولهایی که پروتئین تولید میکنند دچار تغییر میشوند. برای مثال، یک گونه ژنی به سن کم در اولین تجربه جنسی مربوط است و سپس به ژن مرتبط با خطر سرطان پوست یا ریه تبدیل میشود.
این عوامل ژنتیکی همچنین به تاثیرات محیطی وابسته هستند. کاهش نرخ تولد در کنار افزایش نرخ امید به زندگی در خلال نیمه قرن اخیر تاکنون از مشاهدات دانشمندان علوم زیستی بوده است. محققان میگویند افزایش طول عمر انسان بخشی از انگیزه آنها در مسیر یافتن مدرک قابل اثبات برای چند نمودی متضاد در دادههای ژنومی بود.
نتیجه نهایی
با توجه به آنچه دانشمندان دریافتهاند، هرچه تولید مثل بیشتری داشته باشید، طول عمرتان کاهش پیدا میکند. این کاهش طول عمر هم به این خاطر نیست که تعدد فرزندان شما را ورشکست کرده یا تصمیمات اشتباه آنها در زندگی دیوانهتان میکند! نه. این بهایی است که برای بچهدار شدن باید بپردازید.