فضاپیمای وویجر در جستجوی معنای جاودانگی

در این مقاله، به آنچه کاوشگرهای فضایی وویجر با طول عمری حدود تریلیون‌ها سال می‌توانند در مورد جاودانگی به بشریت بیاموزند، می‌پردازیم.

وویجر (Voyager) نام دو کاوشگر فضایی است که در سال ۱۹۷۷ میلادی توسط ناسا برای مطالعهٔ سیاره‌های منظومهٔ خورشیدی به فضا پرتاب شدند. این دو کاوشگر در اصل برای مطالعهٔ سیارات زحل و مشتری طراحی شده بودند، اما بعد از انجام مأموریت به سوی فضای بیرونی منظومهٔ خورشیدی حرکت کرده و الان در فاصله‌ای حدود 15 میلیارد مایل (24 میلیارد کیلومتر) از زمین قرار دارند.

در سال 2010 دانشمندان اعلام کردند که وویجر 1 در مرز منظومهٔ شمسی قرار گرفته و در آستانهٔ خروج از این منظومه قرار دارد. این دو کاوشگر اکنون دورترین اجرامی هستند که از زمین به فضا پرتاب شده‌ و در فضای بین ستاره‌ای مستقر شده‌اند. وویجر 1 حدود ۱۷ میلیارد کیلومتر و وویجر 2 حدود ۱۵ میلیارد کیلومتر با خورشید فاصله دارند. این دو فضاپیما با سوخت هسته‌ای کار می‌کنند، به اندازهٔ یک اتومبیل کوچک هستند و برای ادامهٔ حرکت و فعالیت تا سال 2020 سوخت دارند.

وویجر 1 و همتای آن، صفحه‌های کوچک طلایی را درون خود حمل می‌کنند. این صفحه‌ها شامل نگاره‌هایی هستند که برای نشان دادن گوناگونی زندگی و فرهنگ‌های زمینی به موجودات بیگانه فضایی ساخته شده‌اند. صفحه‌های طلایی همچنین شامل آواهایی از طبیعت (صدای پرندگان، حیوانات، باد، آذرخش و سایر صداها)، سلام به ۵۹ زبان مختلف و پیام‌های صوتی ضبط شده از رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده آمریکا، جیمی کارتر و نیز دبیرکل سازمان ملل متحد در آن‌زمان، کورت والدهایم است.

رکوردهای طلایی به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که می‌توانند برای یک میلیارد سال در فضا دوام بیاورند. اخترشناسان محاسبه کرده‌اند که وویجرها می‌توانند برای تریلیون‌ها سال وجود داشته باشند بدون اینکه به هیچ ستاره‌ای نزدیک شوند؛ البته با توجه به اندازهٔ کوچک این کاوشگرها و وسعت فضای میان ستاره‌ای، امکان برخورد آن‌ها با ستارگان بسیار اندک است.

پژوهشگران پس از گذراندن تحصیلات حرفه‌ای در زمینه دین و علم، به این فکر فرو رفتند که چگونه باورهای معنوی با دستاوردهای علمی تلاقی می‌کنند. طول عمر باورنکردنی و دور از انتظار فضاپیمای وویجر یک نقطه ورود ملموس به کاوش در نظریه‌های جاودانگی است.

برای بسیاری از مردم، مفهوم جاودانگی وجود ابدی روح پس از مرگ است؛ برای برخی دیگر جاودانگی به معنای وجود ابدی جسم و روح در دنیاست و بعضی دیگر جاودانگی را تداوم میراث و خاطره افراد در حافظه‌ها می‌دانند. هر وویجر با صفحه‌های ضبط خود چنین میراثی را به ارمغان می‌آورد، اما تداوم این میراث در صورتی است که آیندگان آن‌را کشف کرده و از اطلاعات موجود در آن قدردانی کنند.

امید به جاودانگی پس از مرگ

باورها و اعتقادات متنوعی در مورد سرنوشت روح انسان وجود دارد. اکثر مذاهب این‌گونه پیش‌بینی می‌کنند که روح انسان پس از مرگ او به زندگی ادامه خواهد داد و جاودان خواهد ماند. طبق اعتقادات برخی ادیان، روح انسان پس از مرگ در آسمان و در میان ستارگان اقامت خواهد داشت؛ بعضی اعتقاد دارند روح هنگامی که زمان مناسبش فرا رسد تناسخ یافته و دوباره به زندگی برمی‌گردد.

زندگی ایده‌آل برای بسیاری از مسیحیان و مسلمانان این است که روح آن‌ها پس از مرگ برای همیشه در بهشت و نزدیک خداوند جاودان بماند. آموزه‌های یهودیت در مورد آنچه پس از مرگ اتفاق می‌افتد بسیار مبهم است و گویی آن‌ها به این موضوع اعتقاد چندانی ندارند. در کتاب مقدس عبری، مردگان صرفاً «سایه‌هایی» در مکانی تاریک به نام شئول هستند. برخی از مراجع ربانی نیز به رستاخیز روح صالحان معتقدند. طبق این نوع اعتقاد، رستاخیز به فرد محدود نمی‌شود و می‌تواند جمعی نیز باشد. در ادیانی مانند مسیحیت و اسلام، اعتقاد به رستاخیز بسیار پررنگ و مهم است؛ به‌طوری که در قرآن و کتاب مقدس رستاخیز عمومی همه کسانی که مرده‌اند پیش‌بینی شده است.

جیمی کارتر، که پیام و امضای او در صفحه‌های طلایی جایگذاری شده است، نمونه‌ای زنده از امید برای رسیدن به جاودانگی است. او اکنون که درحال مبارزه با سرطان مغز است و به یکصد سالگی نزدیک می‌شود، به فکر مرگ و اتفاقات پس از آن افتاده و در یک سخنرانی گفته است: ‌«برای من مهم نیست که بمیرم یا زندگی کنم؛ زیرا ایمان من به دین مسیحیت شامل اطمینان کامل به زندگی پس از مرگ و جاودانگی روح است. بنابراین من بعد از مرگ دوباره زندگی خواهم کرد و روح من هرگز نخواهد مرد.» این سخن کارتر در رکوردهای وویجر ضبط شده و می‌تواند تسلی‌بخش موجودات بیگانه‌ای باشد که در آینده به این صوت ضبط شده دست خواهند یافت. آگاهی کارتر از سرنوشت نهایی خود نتیجه ایمان عمیق او به جاودانگی روحش است. از این رو، او نماینده مردم با ادیان متفاوت به حساب می‌آید.

برای افراد غیرمذهبی، امید به تداوم حیات روح پس از مرگ معنایی ندارد. کارل سیگان، که ایده ساخت رکوردهای طلایی را مطرح کرد و باعث توسعه آن‌ها شد، در مورد زندگی پس از مرگ نوشت: «من هیج دلیل و مدرکی برای اثبات وجود زندگی پس از مرگ ندارم و فکر می‌کنم این تفکر چیزی جز یک خیال واهی نیست.»

کارل بیش‌تر از مرگ خود، از دیدن بزرگ شدن و مرگ عزیزاننش واهمه داشت. برای کسانی مانند سیگان، گزینه های احتمالی دیگری برای جاودانگی وجود دارد؛ مانند انجماد بدن، که باعث حفظ حالت فیزیکی بدن به مدت 20 سال می‌شود، و یا استخراج اطلاعات مغزی افراد و تبدیل آن‌ها به حافظه دیجیتالی. هیچ یک از این مسیرها برای رسیدن به جاودانگی فیزیکی هنوز نتیجه‌بخش نبوده‌اند.

میراث‌ها

بیشتر مردم، چه غیرمذهبی و چه مذهبی، می‌خواهند هرچه که در زمان حیات خود انجام می‌دهند به عنوان میراث پربارشان در آینده معنا پیدا کند. مردم می‌خواهند که توسط آیندگان به یاد آورده شده و یاد و خاطره آن‌ها گرامی داشته شود. ساگان این خواسته مردم را به خوبی خلاصه می‌کند: «زندگی در قلب‌های مردمانی که ما را به‌یاد می‌آوردند، اصل جاودانگی است.»

وویجر ها به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که تخمین زده می‌شود بیش‌از یک تریلیون سال و حتی پس از نابودی خورشید، همه گونه‌های زنده، کوه‌ها و دریاها نیز وجود داشته باشند.

در آینده‌ای دور که ما و تمام زیبایی‌های شگفت انگیز سیاره زمین وجود خارجی نخواهیم داشت، دو فضاپیمای وویجر همچنان در فضا شناور و در انتظار کشف یک تمدن بیگانه جدید خواهند بود. وویجر ها پس از کشف این تمدن، اطلاعات ثبت شده در صفحه‌های طلایی خود را به اهالی آن‌جا نشان خواهند داد. تنها آن سوابق هستند که به‌عنوان گواهی و میراث زمین، نوعی جاودانگی عینی، باقی خواهند ماند. این ویژگی وویجر ها آرامش‌بخش انسان‌های غیرمذهبی راجب جاودانگیست. افراد مذهبی می توانند با این باور که خداوند یا زندگی پس از مرگ در انتظار آنهاست و روح آن‌ها جاودانه خواهد بود، آرامش پیدا کنند.