هر آنچه باید درباره صندوق قابل معامله بیت کوین یا ETF بدانیم

اوایل سال جاری بود که کمیسیون اوراق بهادار آمریکا با پذیرش ای تی اف بیت کوین موافقت کرد. صندوق قابل معامله بیت کوین یا ETF چیست؟

یکی از مهم‌ترین دارایی‌های دیجیتال امروزی که رتبه نخست بازار را تصاحب کرده، بیت کوین است. به این رمزارز شماره یک، لقب پادشاه ارزهای دیجیتال داده و برخی رهبری مارکت کریپتو را به آن اعطا کرده‌اند. طی هفته‌های گذشته دیدیم که BitCoin توانست رکورد قیمتی خود را بشکند و به سطوح جدیدی دست یابد.

صندوق قابل معامله بیت کوین یا ETF چیست؟

پس از افزایش قیمت این ارز دیجیتال راجع به دلایل تأثیرگذار بر روند قیمتی بیت کوین صحبت کردیم و گفتیم که هاوینگ BTC نقش مهمی در شکل‌گیری فازهای صعودی و نزولی دارد. از دیگر عوامل مهم و تعیین کننده روند قیمتی این رمزارز می‌توان به عرضه صندوق‌های قابل معامله در بورس یا ای تی اف اشاره کرد. در مطلب پیش رو قصد داریم راجع به یکی از اتفاقات مهم بازار که همان عرضه ETFهاست صحبت کنیم.

قرار گرفتن نام بیت کوین بر سر یک ای تی اف یا صندوق قابل معامله در بورس، مزایای بسیاری برای این ارز دیجیتال به ارمغان آورده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از: رسمیت حقوقی بیت کوین به‌عنوان یک دارایی مستقل، رشد قیمت آن دارایی و جذب سرمایه‌گذاران و ثروتمندان به‌منظور سرمایه‌گذاری بیشتر.

معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار رمزارزها باید به این صندوق‌های قابل معامله در بورس به‌عنوان راهی مطمئن برای سرمایه‌گذاری بلندمدت نگاه کنند و از مزایای عمده آن که شامل امنیت بیشتر و ریسک کمتر می‌شود، بهره ببرند. ای تی اف‌های بیت کوین دقیقا چنین مزایایی را برای هولدرها به‌همراه دارند و دسترسی اعضای مارکت را به این ارز آسان‌تر می‌کنند.

ماهیت یک ای تی اف یا صندوق قابل معامله

پس از پذیرش ای تی اف بیت کوین، شور و غوغای زیادی بین سرمایه‌گذاران ایجاد شد و برای مدتی کوتاه، این موضوع باعث رشد و پیشرفت پادشاه ارزهای دیجیتال گردید. به‌طور کلی صندوق قابل معامله در بورس – Exchange traded Fund که برای سهولت نام بردن به آن ETF گفته می‌شود، سبدی از دارایی‌های مختلف است که معامله‌گران آن را به‌صورت سهم خریداری می‌کنند.

هر میزان از سهم ای تی اف با توجه به نوع آن دارایی و تعداد کل دارایی‌های آن سهم در نوسان است و اغلب خریداران این صندوق‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران نهادی بزرگ هستند. از مزایای عمده یک ETF می‌توان به خرید و فروش آن از طریق بورس اشاره کرد و همه چیز شبیه به یک سهم معمولی در بورس خواهد بود.

از آنجایی که یک ای تی اف مثل هر سهم دیگری از طریق بورس خرید و فروش می‌شود، بنابراین با تمامی قوانین مربوط به بازارهای مالی آن کشور سازگار و منطبق است. در حال حاضر برای دارایی‌های باارزشی نظیر طلا و نفت، صندوق قابل معامله وجود دارد و این صندوق‌ها در بورس بسیاری از کشورهای جهان خرید و فروش می‌شود.

گفتیم که داخل یک ای تی اف، ممکن است چند سهام یا دارایی مختلف وجود داشته باشد و قیمت آن صندوق با توجه به دارایی‌ها، شاخص‌ها یا سایر ابزارهای سرمایه‌گذاری مشخص خواهد شد. برای مثال فرض کنید یک ETF داریم که درون آن 4 سهام از شرکت‌های مختلف قرار دارد؛ در اینجا قیمت آن صندوق با توجه به ارزش این شرکت‌ها تعیین می‌شود.

نخستین صندوق قابل معامله در بورس برای SPDR S&P 500 با نماد SPY به‌وجود آمد و قیمت آن با توجه به ارزش شاخص S&P 500 تعیین می‌گردید.

تفاوت بین صندوق ای تی اف با صندوق مشترک

در نگاهی کلی نمی‌توان تفاوت آنچنانی بین این دو صندوق مشاهده کرد و شباهت‌های زیادی میان آنها دیده می‌شود؛ اما بزرگترین فرق آنها در قابلیت نقدشوندگی‌شان است. ای تی اف‌ها بر خلاف صندوق‌های مشترک (Mutual Fund) نقدشوندگی بیشتری دارند؛ زیرا می‌توان آنها را در طول روز خرید و فروش کرد. در حالی که معامله صندوق‌های مشترک تنها زمانی امکان‌پذیر است که خالص ارزش دارایی آن صندوق در پایان روز محاسبه شده باشد.

یکی دیگر از تفاوت‌های آنها به معافیت‌های مالیاتی ای تی اف‌ها بازمی‌گردد که بیشتر از صندوق‌های مشترک است. همین عامل کلیدی باعث شده تا سرمایه‌گذاران کلان و نهادی به چشم یک گزینه جذاب و ارزان‌تر به آن نگاه کنند و جذب معامله آنها شوند.

نحوه عملکرد یک صندوق قابل معامله در بورس

یک شرکت سرمایه‌گذاری بزرگ در ابتدا با جمع‌آوری سرمایه اقدام به خرید سهم‌های مختلفی می‌کند که می‌تواند ترکیبی از دارایی‌های مختلفی نظیر طلا، بیت کوین و سهام شرکت اپل باشد. بعد از این‌که ای تی اف تکمیل شد، شرکت عرضه کننده آن صندوق را به سهم‌های مد نظر خود تقسیم کرده و به سرمایه‌گذاران با بهای مشخص می‌فروشد.

توجه داشته باشید که شما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار سهام داخل آن صندوق را نمی‌خرید؛ بلکه سهمی از صندوق را معامله می‌کنید. سهم آن ای تی اف در بازار با بهای مشخصی خرید و فروش خواهد شد و می‌توانید از نوسانات آن کسب سود کنید.

منظور از ای تی اف بیت کوین چیست؟

تا اینجا فهمیدیم که صندوق قابل معامله در بورس چیست و داخل آن چه چیزی وجود دارد و حالا باید به توضیح «ای تی اف بیت کوین» بپردازیم. ETF بیت کوین همان صندوقی است که داخلش تعداد زیادی BitCoin وجود دارد. این صندوق در واقع به بازار فیوچرز یا آتی بیت کوین متصل است و در نوسان خواهد بود.

معامله‌گرانی که حساب صرافی ندارند و از چالش‌های آن فراری هستند، می‌توانند این ارز دیجیتال ارزشمند را بدون نیاز به اکانت صرافی و کیف پول، از طریق بورس خریداری کنند. همان‌طور که انتظار می‌رود، بهای این صندوق تحت تأثیر قیمت این رمزارز در بازار بالا و پایین می‌شود.

بورس مزایای زیادی نسبت به مارکت کریپتو دارد و سرمایه‌گذارانی که اهل ریسک زیاد نیستند قادرند از راه بورس اقدام به خرید و فروش آن کنند. البته یک محدودیت قابل توجه برای معامله‌گران وجود دارد: تریدرها فقط زمانی می‌توانند به خرید و فروش ای تی اف BTC بپردازند که بورس آن کشور باز است!

نخستین صندوق قابل معامله در بورس بیت کوین اوایل سال جاری توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا تأیید شد و از جمله مشهورترین این صندوق‌ها می‌توان به فیدلیتی وایز با نماد FBTC، گری اسکیل با نماد GBTC و آی شیرز با نماد IBIT اشاره کرد. در ادامه شما را با دو نوع رایج صندوق قابل معامله در بورس بیت کوین آشنا خواهیم کرد.

1. ای تی اف اسپات – ETF Spot

صندوق قابل معامله اسپات با بیت کوین واقعی پشتیبانی می‌شود و به همین خاطر ریسک سرمایه‌گذاری آن بالاست. می‌پرسید چرا؟ زیرا نگهداری کردن از حجم زیادی BTC در یک صندوق خطرناک و مشکل است. به هر حال چنین صندوق‌هایی وجود دارند و نخستین آنها در اوایل سال 2024 پذیرش و تأییدیه گرفت.

2. ای تی اف فیوچرز – ETF Futures

برتری این صندوق نسبت به اسپات در پشتیبانی نشدن آن با بیت کوین است؛ یعنی به‌طور مستقیم این اتفاق رخ نخواهد داد. توضیح این‌که بازار فیوچرز یا آتی قرارداد چیست از بحث ما خارج است و باید در همین حد بدانید که ارزش این صندوق با افزایش یا کاهش بهای BTC در نوسان خواهد بود. مجوز این نوع صندوق در سال 2021 صادر شد.

ای تی اف بیت کوین چه مزایایی دارد؟

پذیرش بیت کوین در بورس، مزایای بسیاری برای این ارز دیجیتال به ارمغان آورده که مهم‌ترین آن، رسمیت بخشیدن به آن است. سازمان‌های بزرگ و کلان به‌طور کلی از خرید مستقیم BitCoin نگران هستند و می‌ترسند؛ اما خرید سهام یک صندوق قابل معامله در بورس برای آنها خطرات قابل توجهی به‌همراه نخواهد داشت.

با خرید ای تی اف بیت کوین، تحت پوشش قانون‌گذار قرار می‌گیرید؛ چرا که بورس قوانین خاص خودش را دارد. برای مثال در آمریکا، کمیسیون بورس و اوراق بهادار موظف است به‌طور مستقیم از سرمایه‌گذاران ای تی اف در مقابل خطرات سرمایه‌گذاری مراقبت کند.

دومین مزیت مهمی که برای ETF می‌توان برشمرد، سرمایه‌گذاری آسان‌تر است. اگر از سرمایه‌گذاران دیرینه بازار بورس هستید، به احتمال زیاد ورود به مارکت کریپتو و صرافی و… برایتان فرآیندی پیچیده و دشوار خواهد بود. اگر می‌خواهید بیت کوین بخرید، ولی وارد پروسه چالش برانگیز آن نشوید، ای تی اف آن را خریداری کنید.

سرمایه‌گذاران نهادی و کلان که نقدینگی زیادی وارد یک سهام یا ارز دیجیتال می‌کنند، به‌دنبال امنیت بیشتر هستند و صندوق قابل معامله بیت کوین این امنیت را تأمین خواهد کرد. ای تی اف BTC مشکل نگهداری این رمزارز و چالش نقدینگی آن را حل می‌کند؛ بنابراین خرید آن منطقی است.

در اغلب کشورها بورس معافیت‌های مالیاتی یا تخفیف می‌دهد و به همین دلیل تبدیل به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاری نسبت به بازار ارزهای دیجیتال می‌شود. سرمایه‌گذاران از پرداخت مالیات‌های سنگین فراری‌اند و خرید ای تی اف بیت کوین می‌تواند دردسر بزرگ آنها را حل کند.

توجه داشته باشید که در یک صندوق قابل معامله بورسی تنها بیت کوین وجود ندارد و ممکن است علاوه بر ارز دیجیتال، طلا یا سهام شرکت‌های معتبر دنیا وجود داشته باشد. متنوع شدن سبد سرمایه گذاری آخرین مزیتی است که به آن اشاره می‌کنیم. شما به‌عنوان یک معامله‌گر قادر خواهید بود از سود تمام دارایی‌های آن صندوق به یک اندازه بهره‌مند شوید. خرید بخشی از یک ای تی اف مصداق بارز ضرب‌المثل تخم مرغ‌هایت را در یک سبد نگذار است.

ای تی اف بیت کوین چه معایبی دارد؟

در کنار موافقان صندوق‌های قابل معامله در بورس یا ETF، مخالفانی حضور دارند که معتقدند این سازوکار برای آینده پادشاه ارزهای دیجیتال خطرآفرین و تهدیدآمیز است. از جمله ادله مخالفان ای تی اف BitCoin می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

هدف اصلی از توسعه بیت کوین، تمرکززدایی است و با گسترش صندوق‌های متمرکز این هدف به مخاطره می‌افتد. طرفداران دلسوز این رمزارز بر این باورند که ای تی اف می‌تواند BTC را به سمت و سوی تمرکز ببرد و سرمایه‌گذاران انحصارطلب نباید مالک بخش عمده‌ای از بیت کوین باشند.

یکی دیگر از معایب ای تی اف بیت کوین، نداشتن مالکیت روی چیزی است که سرمایه‌گذاران خریداری می‌کنند. در واقع مالک واقی یک BTC کسی است که کلید خصوصی یا کلمات پشتیبانی کیف پول آن را در اختیار دارد؛ حال آن‌که با خرید بیت کوین از طریق بورس این مالکیت به افراد منتقل نمی‌شود.

مشکل بزرگ دیگر این نوع صندوق‌ها، وقوع یک هارد فورک غیر منتظره است. وقتی چنین چیزی اتفاق بیفتد، باید در خصوص توزیع ارز دیجیتال به مالک صندوق اعتماد کنیم؛ چرا که چاره‌ای جز این نیست. آن صندوق سرمایه‌گذاران بزرگ زیادی دارد، ولی تصمیم‌گیرنده اصلی آن شرکت، مالک صندوق خواهد بود.

در نظر داشته باشید که مالکان بیت کوین در بازار رمزارزها حریم خصوصی سفت و سختی دارند و قابل ردیابی و پیگری نخواهند بود؛ اما با ورود این ارز دیجیتال به بورس، موضوع حریم خصوصی روز به روز کمرنگ‌تر می‌شود؛ چرا که افراد برای معامله این سهام ای تی اف‌ها باید احراز هویت شوند و تمام اطلاعات هویتی خود را در اختیار دولت قرار دهند. بدین ترتیب دولت‌ها کنترل و تسلط بیشتری روی دارندگان بیت کوین خواهند داشت.

انواع صندوق‌های قابل معامله یا ETF

در بورس اوراق بهادار ای تی اف‌های زیادی وجود دارد و سرمایه‌گذاران با در نظر گرفتن استراتژی‌های خود و بسته به نیازی که دارند، در یکی از صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و یکی از تکنیک‌های موفق معامله‌گران نیز متنوع‌سازی سبد صندوق‌ها است. به‌طور کلی دو نوع ای تی اف وجود دارد که عبارتند از:

• صندوق‌های منفعل یا Passive: در ای تی اف‌های منفعل یا پسیو از یک شاخص مشخص برای ارزش‌گذاری هر سهم استفاده می‌شود و تغییرات آن صندوق منطبق بر یک شاخص گسترده‌تر خواهد بود. برای مثال فلان ای تی اف مبتنی بر تغییرات بازار طلا است.
• صندوق‌های فعال یا Active: در صندوق‌های فعال، مدیر سبد سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری می‌کند که چه سهام یا ارزهای دیجیتالی حضور داشته باشند و ارزش هر سهام منطبق بر ارزش دارایی‌های درون سبد است. ای تی اف‌های فعال انواع مختلفی دارند که عبارتند از:

1. ای تی اف اهرم دار – Leveraged ETF

اگر در بازار فارکس معامله کرده باشید با اصطلاح اهرم آشنا هستید. اهرم آپشنی است که میزان سود شما را می‌تواند چندین برابر کند. برای مثال فرض کنید شاخص یک صندوق 10 درصد بیشتر شده و شما از اهرم 2 استفاده کرده‌اید؛ در این صورت سهم ای تی اف شما دو برابر (20 درصد) می‌شود. این نوع ETF در دو حالت معکوس و عادی در اختیار تریدرها قرار می‌گیرند.

2. ای تی اف مکوس – Inverse ETF

خاصیت ای تی اف معکوس این است که می‌توانید از سقوط و ریزش بازار سود کسب کنید. در واقع با این صندوق قادر به کسب سود از بازارهای نزولی خواهید بود. در ETF معکوس، قیمت هر سهم بر خلاف شاخص در حرکت است.

3. ای تی اف ارزی – Currency ETF

جالب است بدانید که ای تی اف بیت کوین در این دسته‌بندی قرار می‌گیرد. در چنین صندوق‌هایی قیمت آن بر اساس ارزهایی که درون صندوق وجود دارد تعیین خواهد شد. بنابراین نوسانات ارزی می‌تواند باعث بالا و پایین شدن بهای ای تی اف شود.

4. ای تی اف کالا – Commodity ETF

صندوق‌های کالا قیمت کالاهایی نظیر نفت و طلا را دنبال می‌کنند و فلسفه تشکیل آنها کاهش ریسک و ایجاد تنوع در سبد سرمایه‌گذاری افراد است. باید توجه داشت که قیمت این ای تی اف از سایر صندوق‌ها کمتر است.

5. سکتور ای تی اف – Sector ETF

سکتور ای تی اف‌ها قیمت خود را با بهای سهام یک شرکت خاص تعیین می‌کنند. برای مثال ممکن است یک صندوق پیرو سهام شرکت‌های حوزه انرژی قیمتش نوسان کند. قیمت ای تی اف معروف آی شیرز که بلک راک آن را عرضه کرده، بر اساس بهای سهام مایکروسافت، اپل و انویدیا و سایر شرکت‌ها تغییر می‌کند.

6. ای تی اف سهام – Stock ETF

نام این‌گونه ای تی اف‌ها بیانگر همه چیز است و نشان می‌دهد که قیمت آنها بر اساس سبدی از سهام تعیین می‌شود. برای مثال یک ای تی اف سهام شامل سهم‌هایی از حوزه خودروسازی یا شرکت‌های خارجی است. با خرید سهام چنین صندوق‌هایی مالک سهم‌های داخل آن نخواهید شد و تنها راه کسب سود شما، نوسان قیمتی مجموع آن سهام است.

7. ای تی اف اوراق قرضه – Bond ETF

داخل این نوع صندوق، اوراق قرضه وجود دارد که قیمت آن ای تی اف را تعیین می‌کنند. این نوع از صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران درآمد ثابت می‌دهند. همان‌طور که می‌دانید در بازار اوراق قرضه چیزی به‌نام سررسید وجود دارد؛ اما این اصطلاح در خصوص ای تی اف صدق نمی‌کند.

تأثیر ETF روی قیمت بیت کوین چقدر است؟

مهم‌ترین سوالی که پیرامون صندوق قابل معامله در بورس بیت کوین ایجاد می‌شود این است: ای تی اف چه مزایایی دارد که سرمایه‌گذار را متقاعد می‌کند به‌جای خرید مستقیم بیت کوین، به خرید صندوق آن در بورس روی بیاورد؟ به‌عبارت دیگر این صندوق چه اثری روی افزایش یا کاهش بهای BitCoin دارد؟

کارشناسان و تحلیلگران بازار بر این باورند که ETF می‌تواند روی قیمت پادشاه رمزارزها تأثیر بگذارد و باعث تغییرات مثبت در آن شود. فکر راه‌اندازی چنین صندوق‌هایی از سال 2013 توسط برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری آغاز شد و تا 2022 ادامه یافت. کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا هر بار این درخواست‌ها را رد کرد تا این‌که اوایل سال جاری بالاخره دست از لجاجت برداشت و با پذیرش آنها موافقت کرد.

در اولین روزهای راه‌اندازی ای تی اف بیت کوین و در کوتاه‌مدت، بازار این ارز دیجیتال نزولی شد؛ ولی همان‌طور که امروز شاهدش هستیم، جریان ورودی سرمایه به این صندوق‌ها مثبت شده و رشد فزاینده‌ای پیدا کرده است. سرمایه‌گذاران نهادی می‌توانند به کمک چنین صندوق‌های قابل معامله‌ای به‌راحتی روی بیت کوین سرمایه‌گذاری کنند و تحت پوشش قوانین و مقررات قرار بگیرند.

سخن پایانی

تا پیش از پذیرش ای تی اف بیت کوین، سرمایه‌گذاران به چشم یک دارایی ناامن و بی‌ثبات به BTC نگاه می‌کردند؛ ولی حالا با پذیرش این صندوق‌ها، وجهه قانونی این رمزارز تثبیت شده و نگاه‌های منفی را از خود دور ساخته است. در صورتی که آینده ETF ها مثبت دنبال شوند، این رمزارز را به سمت و سوی تمرکز می‌کشانند.

متاسفانه نمی‌توان با قطعیت گفت که بیت کوین نوپا که تمایل شدیدی به غیر متمرکز بودن دارد چه اتفاقی برایش در آینده خواهد افتاد. باید منتظر آینده بود و بازار این رهبر بی‌چون و چرای کریپتوکارنسی را رصد کرد. نظر شما درباره تأثیر ای تی اف روی آتیه BitCoin چیست؟